THE RELATIONSHIP BETWEEN THE WAYS OF USING POWER BY SCHOOL DIRECTORS AND TEACHERS OPPOSITIONS

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 21 - 40, 23.06.2023

Mustafa Şeker , Erdal Kesgin

https://doi.org/10.55150/apjec.1150131

Cited By: 1

Öz

The aim of the study was to determine the relationship between school administrators' use of force and teachers' opposition. Relational screening model was used in the research. 430 teachers determined by the disproportionate cluster sampling method constitute the sample of the research. The data were collected with the “Organizational Power Scale at Schools” (OÖÖÖ) and the “Organizational Opposition Scale” (SÖÖ). According to the results of the research, school administrators use legal power the most and coercive power the least; On the other hand, it was determined that teachers preferred vertical opposition more than horizontal opposition. There was no statistically significant difference in any of the sub-dimensions of SPS, except for "reward power". Only male teachers perceive "reward power" at a higher level than female teachers. According to marital status, institution, branch and professional seniority variables, there was no statistically significant difference in any of the sub-dimensions of SPS. According to the gender variable, male teachers' perceptions of general organizational opposition are higher than female teachers. According to the marital status variable, the perceived organizational opposition characteristics of married and single teachers are equal. According to the variable of the institution where they work, the general organizational opposition characteristic of teachers working in primary schools is higher than that of teachers working in secondary schools. According to the branch variable, the general organizational opposition characteristic perceived by the classroom teachers is higher than that of the branch teachers. According to the variable of professional seniority, as the years of seniority of teachers change, their perceptions of organizational opposition behaviors do not differ accordingly. As a result of the research, "reward power" and "coercive power" dimension scores were "vertical opposition"; It was seen that the "charisma power" dimension scores were a significant predictor of the "horizontal opposition" total score variable.

Anahtar Kelimeler

Organizational Opposition, Power, School Management, Administrator, Teacher

OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÜÇ KULLANMA BİÇİMLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN MUHALEFET ETME DURUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz

Araştırma ile okul yöneticilerinin güç kullanma biçimleri ile öğretmenlerin muhalefet etme durumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Orantısız küme örnekleme yöntemiyle belirlenen 430 öğretmen araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Veriler “Okullarda Örgütsel Güç Ölçeği” (OÖGÖ) ve “Örgütsel Muhalefet Ölçeği” (ÖMÖ) ile toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre okul yöneticilerinin en çok yasal gücü en az ise zorlayıcı gücü kullandıkları; öğretmenlerin ise dikey muhalefeti yatay muhalefete göre daha çok tercih ettikleri saptanmıştır. OÖGÖ alt boyutları içinde “ödül gücü” dışında hiçbirinde istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık meydana gelmemiştir. Sadece erkek öğretmenlerin “ödül gücü”nü algılamaları, kadın öğretmenlerden daha yüksek düzeydedir. Medeni durum, görev yapılan kurum, branş ve mesleki kıdem değişkenlerine göre OÖGÖ alt boyutları içinde hiçbirinde istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık meydana gelmemiştir. Cinsiyet değişkenine göre, erkek öğretmenlerin genel örgütsel muhalefet algılamaları, kadın öğretmenlerden daha yüksek düzeydedir. Medeni durum değişkenine göre, evli ve bekar öğretmenlerin algıladıkları örgütsel muhalefet özellikleri birbirine eşittir. Görev yapılan kurum değişkenine göre, ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin kendilerinde algıladığı genel örgütsel muhalefet özelliği, ortaokullarda görev yapan öğretmenlerden daha yüksek düzeydedir. Branş değişkenine göre, sınıf öğretmenlerinin kendilerinde algıladığı genel örgütsel muhalefet özelliği, branş öğretmenlerden daha yüksek düzeydedir. Mesleki kıdem durumu değişkenine göre, öğretmenlerin kıdem yılları değiştikçe, buna bağlı olarak örgütsel muhalefet davranışlarını algılamaları farklılaşmamaktadır. Araştırma sonucunda “ödül gücü” ve “zorlayıcı güç” boyut puanlarının “dikey muhalefet”; “karizma gücü” boyut puanlarının ise “yatay muhalefet” toplam puan değişkeni üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Muhalefet, Güç, Okul Yönetimi, Yönetici, Öğretmen

Kaynakça

• Acaray, A. (2018). Örgütsel muhalefet üzerine pozitif ve psikolojik sermayenin etkisi: eğitim sektöründe bir çalışma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 81-83.
• Ağalday, B. (2013). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri (Mardin ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2012). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 385-402.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2012a). Okul yöneticilerinin kullandığı güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1833-1852.
• Altınkurt, Y., ve Yılmaz, K. (2012b). Relationship between the school administrators’ power sources and teachers’ organizational trust levels in Turkey. Journal of Management Development, 31(1), 58-70.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2013). Okullarda örgütsel güç ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. e-International Journal of Educational Research, 4(4), 1-17.
• Ardoğan, R. (2004). Teorik temeller ve tarihsel gerilimler arasında İslam kültüründe siyasal muhalefet. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 171-189.
• Aslan, H. ve Karip, E. (2014). Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(3), 255-279.
• Arslantaş, H. İ. ve Uğur, İ.D. (2018). Öğretmen algılarına göre yöneticilerin sahip oldukları örgütsel güç kaynakları düzeyi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 46-63.
• Aslanargun, E. ve Karadağ, E. (2012). Okullarda güç ve politika. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Aydın, M.A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel muhalefet, örgütsel politika ve politik davranış algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Bayrak, S. (2001). Yönetimde bir ihmal konusu olarak güç ve güç yönetimi-II. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 23-42.
• Dağlı A. (2015). Örgütsel muhalefet ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 198-218.
• Dağlı, A. (2017). Investigating the relationship between organizational dissent and life satisfaction. Universal Journal of Educational Research, 5(4), 600-607.
• Dağlı, A. ve Ağalday, B. (2014a). Öğretmenlerin örgütsel muhalif davranış biçimlerine ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 112-128.
• Dağlı, A. ve Ağalday, B. (2014b). Öğretmenlerin örgütsel muhalefetin sonuçlarına ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 170-182.
• Erdoğan, İ. (2002). Eğitimde değişim yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• French, J. P. and Raven, B. (1959). The bases of social power. In Dorwin Cartwright (Ed.). Studies in social power. Michigan-Ann Arbor: Institute for Social Research.
• Gündüz, Y. ve Can, E. (2011). Öğretmenlerin eğitim sistemi ve uygulamalarına ilişkin güncel sorunları algılama düzeylerinin incelenmesi. Tüğrk eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 745-774.
• Helvacı, M. A. ve Kayalı, M. (2011). Okul müdürlerinin kullandıkları örgütsel güç kaynaklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Uşak ili örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 255-279.
• Karaman, A. (2008). Profesyonel yöneticilerde güç yönetimi. Konya: Eğitim Akademi Yayınları.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kassing, J. W. (1997a). Development and Validation of the Organizational Dissent Scale. Yayımlanmamış doktora tezi. University of Kent State, Kent, Ohio, USA.
• Kassing, J. W. (1997b). Articulating, Antagonizing and Displasing: A Model of Employee Dissent, Communication Studies, 48(4), 311-332. https://doi.org/10.1080/10510979709368510
• Kassing, J. W. (1998). Development and Validation of the Organizational Dissent Scale. Management Communication Quarterly, 12(2), 183-229.
• Kassing, J. W. (2000). Exploring the relationship between workplace freedom of speech, organizational identification, and employee dissent. Communication Research Reports, 17(4), 387-396.
• Kassing, J. W. (2002). Speaking up: Identifying employees’ upward dissent strategies. Management Communication Quarterly, 16, 187-209.
• Kassing, J. W. and Armstrong, T.A. (2002). Someone’s going to hear about this: Examining the association between dissent-triggering events and employees’ dissent expression. Management Communication Quarterly, 16, 39-65.
• Kassing, J. W. and Avtgis, T.A. (1999). Examining The Relationship Between Organizational Dissent and Aggressive Communication. Management Communication Quarterly, 13(1), 100-115.
• Kayalı, M. (2011). Okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynakları (Uşak ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Kavak, O. ve Kaygın, E. (2018). Örgütsel adalet algısının örgütsel muhalefet davranışı üzerindeki etkisi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 04 (01), 33-51.
• Kırel, A. Ç. (2013), Organizasyonlarda güç, politika ve çatışma. A., Ç. Kırel (Ed.) Organizasyonlarda davranış içinde. Eskişehir; Anadolu Üniversitesi Web-ofset.
• Koçel, Y. K. (2007). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınları.
• Korucuoğlu, T. (2016). Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Nartgün, Ş. S., Nartgün, Z. ve Arıcı, D. (2016). Okul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynakları ile otantik liderlik düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of Teacher Education and Educators, 2(2), 1-26.
• Özdemir, M. (2010). Ankara ili kamu genel liselerinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Özdemir, M. (2013). Genel liselerinde görev yapan öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri (Ankara ili örneği), Eğitim ve Bilim, 38(168), 113-128.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2016). Örgütsel davranış. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Özcenay, T. (2017). İlkokullarda okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarına ilişkin yönetici ve öğretmenlerin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşe.
• Polat, S. (2010). Okul öncesi yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarına ilişkin öğretmen algıları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Robbins, S. P. and Coulter, M. (2003). Management. New Jersey: Prentice Hall.
• Shahinpoor, N. and Matt, B.F. (2006). The Power of One: Dissent and Organizational Life. Journal of Business Ethics, 74, 37-48.
• Sakallı, N. (2010). Sosyal etkiler: kim kimi nasıl etkiler? Ankara: İmge Kitabevi.
• Sinanoğlu, Reşat (1997). 21. Yüzyılda liderlik sempozyumu. Deniz Harp Okulu, Bildiriler Kitabı, 1 (1), 88-95.
• Şen, S. (2015), Yapısal eşitlik modellemesinin ilkeleri ve uygulaması. Nobel Akademik Yayınları.
• Şimşek, M. Ş. (2002). Yönetim ve organizasyon. Konya: Günay Ofset.
• Tevruz, S. (1989). A study on construction of work-component preference test. Journal of Contemporary Management, 2, 75-87.
• Uğurlu, C. T. ve Demir, A. (2016). Örgütsel vatandaşlık davranışının öncülü olarak yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56). 98-119.
• Yalçın, A. (2012). Güç ve politika. Ankara: Nobel Kitabevi.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2012). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakaları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 385-402.
• Zafer, D. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynaklarına ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.