Zemahşeri

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 3, 419 - 457, 20.12.2020

Valmire Batatina Krasniqi

Öz

Kur’ân’da peygamberlerden bahsedilen âyet-i kerîmeler arasında onları metheden, teselli eden âyetler bulunduğu gibi bazı konular ve uygulamalarında yanlış davranışlar ortaya koydukları için kendilerini uyarıp îkâz eden âyet-i kerîmelerin de mevcut olduğu müşahade edilmektedir. Ayrıca peygamberlere nisbet edilmiş olan, zulüm, isyân gibi günâh ifade eden lafızlar da bulunmaktadır. Bu bilgilere dayanarak onların ismet sahibi olup olmadıkları hususunda çeşitli görüşler ortaya konulmuştur. Bunlar arasında onların günah işlemekten korunduğu ifade edilirken, öte yandan, onların konumunu gölgeye düşürecek nitelikte görüşler de bulunmaktadır. Durum böyle olmakla birlikte peygamberlerin günah işlediğinden bahseden âyet-i kerîmeler, müfessirler tarafından ele alınıp izah edilmeye çalışılmıştır. Bu makalede de, Hârizm âlimlerinden olan ez-Zemahşerî’nin yazmış olduğu “el-Keşşâf” adlı tefsirinde, peygamberlerin ismet sıfatına aykırı görünen, başka bir ifadeyle peygamberlerin hata işlediğine dair izlenim veren bu âyet-i kerîmeler ile ilgili izahlar ele alınmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Zemahşerî, Keşşâf, İsmet, Günah

Kaynakça

• ZEMAHŞERÎ (v. 538/1144), el-Keşşâf ‘an Hakâ’iki Ğavâmizi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, 1.b., Riyâd: Mektebetü’l-Ubeykân, 1418/1998.
• EZ-ZECCÂC, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl (v. 311/923), Me’âni’l-Kur’ân ve İ’râbuh, thk. Abdulcelîl Abduh Şelebî, 1. b., Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1408/1988.
• ET-TABERÎ, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî (v. 310/923), Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, 1.b., Kahire: Dâru Hicr li’t-Tabâati ve’n-Neşri ve’-Tevzîi ve’l-İ’lân, 1422/2001.
• EŞ-ŞEVKÂNÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed (1250/1834), Fethu’l-Kadîr, Beyrut: Dâru Vefâ, 1415/1994.
• ER-RÂZÎ, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn (v. 606/1210), İsmetü’l-Enbiyâ, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1406/1986.
• KÂDÎ ABDÜLCEBBÂR (v. 415/1025), Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, Nşr. Ahmed Ebû Hâşim Abdülkerîm Osmân, Kahire: Mektebetu Vehbe, 1408/1988.