BÜYÜK KRAL'DAN RAHİP TELİPİNU'YA BİR DİREKTİF (CTH 44)

Yıl 2023, , 15 - 27, 27.06.2023

Murat Aydın , Fatma İslam

https://doi.org/10.46931/aran.1293664

Öz

M Ö ikinci binyılda Anadolu’da imparatorluk kurmuş, ilk siyasi birliği oluşturmuş Hitit Devleti’nin müttefikleri, düşmanları olduğu gibi vasalleri de bulunmaktaydı. Birçok devletle ilişki içerisinde olan Hitit kralları gerek savaş ya da evlilik (kız alıp verme) yoluyla gerekse de antlaşmalarla siyasi yaşamını sürdürmüşlerdir. Hitit krallarının yaptıkları antlaşmalar içerisinde başka ülkelerin kralları dışında kendi oğulları ya da yönetimi altına verdiği akrabalarıyla da yaptığı antlaşmalar bilinmektedir. Yapılan bu antlaşmaların ana gayesi Hitit Devleti’nin siyasi gücünün, üstünlüğünün bilinmesi ve buna itaat edilmesi yönündedir. Devletin devamlılığı için kralın soyunun da tanınması ve korunması antlaşma metinlerinin ana unsurlarıdır. Bu kapsamda, vasal statüsünde bulunan Kizzuvatna’ya rahip olarak atanan Telipinu’yla, onu rahip olarak atayan babası I. Şuppiluliuma’nın yaptığı antlaşmanın ayrıntıları çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Hitit büyük kralı I. Şuppiluliuma, oğlu Telipinu’yla yaptığı antlaşmada, Telipinu’nun, prens olarak Arnuvanda’yı tanımasını, ondan başkasını bey olarak istememesini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hitit, Şuppiluliuma, Telipinu, Kantuzzili, Kizzuvatna

Kaynakça

• Akdoğan, Rukiye. “Hitit Devlet Antlaşmaları ve Huqqana Antlaşması ile İlgili Bazı Notlar [Einige Notizenzu den hethitischen Staatsverträgen und zum Huqqana-Vertrag]”, in Fs. Dinçol-Dinçol. 27-35.
• Arıkan, Yasemin. Mursili’nin Veba Duaları (CTH 378).Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 1994.
• Aydın, Murat. “Haç Biçimli Mühür Baskısındaki Tudhaliya’lar Üzerine Bir Değerlendirme”, OANNES – Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5/1, (Mart 2023): 211-224.
• Beckman, Gary. Hittite Diplomatik Texts. Atlanta: 1999.
• Börker-Klähn, Jutta. “Grenzfälle: Šunaššura und Sirkeli oder die Geschichte Kizzuvatnas”, UF XXVIII, (1996): 37-104. Cohen - Ada Taggar. Hittite Priesthood. Heidelberg: 2006.
• CollAn: Collaquium Anatolicum/Anadolu Sohbetleri, İstanbul.
• CTH: Catalogue des Textes Hittites, Paris.
• de Martino, Stefano. “Hittite Letters from the Time of Tutḫaliya I/II, Arnuwanda I and Tutḫaliya III”, Altorientalische Forschungen 32,(2005), 291-321.
• de Martino, Stefano ve Miller Jarde (ed.).New Results and New Questions on the Reign of Suppiluliuma I, Firenze: Eothen 19, 2013.
• Dinçol, Ali Muzaffer. “Hititlerin Devletlerarası Antlaşmaları”, Tarih Boyunca Paleografya ve Diplomatik Semineri(30 Nisan-2 Mayıs 1986), (1988): 35-46.
• Erkut Sedat “Çiviyazılı Hitit Tabletleri”. BELLETEN 61 / 232 (Aralık 1997): 495-498 .
• Goetze, Albright. “Die Pestgebete des Muršiliš, Kleinasiatische” Forschungen 1/2, Weimar, (1929): 161-251. Goetze, Albright. Kizzuvatna and the problem of Hittite Geography. New Haven: 1940.
• Goetze, Albright. Kleinasien, ( Handbuch der Altertumswissenschaft. Neubearbeitung Abt. III, T.1, Kultur geschichte des Alten Orients, Abschn. 3, Lfg.1) München: 1957.
• İslam, Fatma. Hititlerde Tahta Çıkış: Usuller Mücadeleler Uygulamalar, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2021.
• Karauğuz, Güngör. Boğazköy ve Ugarit Çivi Yazılı Belgelerine Göre Hitit Devletinin Siyasi Antlaşma Metinleri, Konya: 2002.
• Karauğuz, Güngör. Hitit Duaları Kil Kitapları- Bin Tanrı için İlahi ve Münacatlar. Konya: Çizgi Kitabevi, 2020.
• Kınal, Firuzan. “Eski Anadolu Tarihi”, Dünya Tarihi, XIII. Seri¬- No: 7, TTK Basımevi (1962): 82-135.
• KUB: KeilschrifturkundenausBoghazköi, Berlin.
• Reyhan, Esma ve Cengiz, Tülin. Eskiçağ Tarihi ve Uygarlığı, El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
• Reyhan, Esma. Hitit Devletinde Siyaset ve Yönetim Direktif, Yemin ve Sadakat. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 2017.
• Singer, Itamar. Hittite Prayers, Atlanta: SBL, 2002.
• Soysal, Oğuz. “Kantuzzili: “Genç” Tuthaliya İçin Kral Naibi?”, Coll. An. XI, (2012): 309-346.
• Süel, Aygül. “Ortaköy-Şapinuwa Arşivleri”, 1996 yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, (1997): 93-99.
• Süel, Aygül. “Ortaköy-Şapinuva Tabletleri Işığında Anadolu Suriye İlişkileri Üzerine“, 4. Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu, 6 Aralık 2013, (2014): 71-76.