LEX DE IMPERIO VESPASIANI: İMPARATORLUK MAKAMININ RESMİLEŞMESİ

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 1, 183 - 202, 30.06.2024

Cemıl Koyuncu

https://doi.org/10.46931/aran.1438604

Öz

Bu çalışmanın amacı, Roma imparatoru Vespasianus’un anayasal güçlerini (imperium) ve otoritesini resmi olarak düzenleyen Lex de imperio Vespasiani, yasasını incelemektir. Lex de imperio Vespasiani’nin önemi, ilk kez bir yasada Roma imparatorunun yetkilerinin ve ayrıcalıklarının kapsamlı olarak ve doğrudan ifade edilmesidir. Böylece, Lex de imperio Vespasiani’de imparator anayasal bir kurum olarak tanınmış ve bu yasa principatusluk rejiminin başlangıcı olarak gösterilmiştir. İlk kez bu yasada eski imparatorlar emsal (exempla) gösterilerek Vespasianus doğru bir yönetim uygulaması noktasında cesaretlendirilmiştir. Çünkü bu yöntemde sıralama, kronolojik olarak takip edilmemiş, Augustus, Tiberius ve Claudius iyi emsaller olarak gösterilirken, Gaius, Nero gibi kötü olarak değerlendirilen imparatorlar ise dışarıda bırakılmıştır. Bu makalede, emsal uygulamasının nedenleri ve amaçları üzerinde durulurken, bununla Roma Senatus’unun imparatorluğu kurumsal bir kimliğe kavuşturmayı amaçlayıp amaçlamadığı ve Vespasianus’un da bunun için bir talebinin olup olmadığı tartışılmıştır. Bu yasada, Vespasianus, iç savaş sonrasında imparatorluğa yükselen yeni bir aile üyesi olarak, Iulius-Claudius ailesinden gelen önceki imparatorlara verilen siyasal hakları kendisi için de talep etmiştir. Senatus’un da imparatorun bu haklarını resmileştirerek, onun konumunu daha fazla güçlendirmiş olduğu görünse de imparatoru öngörülebilir bir yönetim sergilemesi için daha önce imparatorluğu başarılı olarak değerlendirilen emsalleri çerçevesinde tutmak istemiştir. Ancak her durumda imparatorluk rejimi, Romalılar tarafından resmi olarak kabul edilmiş ve imparatorluk kurumu Roma’nın anayasal sistemine girmiştir. Ayrıca bu çalışmanın daha iyi anlaşılabilmesi için metnin Latince orijinalinden Türkçeye çevirisi eklendi.

Anahtar Kelimeler

Lex de imperio Vespasiani, Vespasianus, Latince, Türkçe çeviri

Kaynakça

• Boatwright, Mary, Gargola Daniel J., Talbert, Rıchard J.A, Lenski, Noel,. Romalıların Kısa Tarihi, Çev: İrem Kısacıki (Alfa Yayınları, İstanbul, 2022.
• Brunt, Peter. “Lex de imperio Vespasiani”, Journal of Roman Studies 67 (1977): 95-116.
• Crawford, Micheal, Roman Statutes (vol. 1). London: Institute of Classical Studies, 1996.
• Dio Cassius. Roman History, Volume VI: Books 51-55. Translated by Earnest Cary, Herbert B. Foster. Loeb Classical Library 83. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1917.
• Dio Cassius. Roman History, Volume VII: Books 56-60. Translated by Earnest Cary, Herbert B. Foster. Loeb Classical Library 175. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1924.
• Hellems, Fred Burton Ranney, Lex de imperio Vespasiani: A consideration of some of the constitutional aspects of the principate at Rome. Scott, Foresman and Company, 1902.
• Howatson, Margaret C., ed. Oxford Antikçağ Sözlüğü. Kitap Yayınevi, 2013.
• Lee, Daniel Popular sovereignty in early modern constitutional thought. Oxford University Press, 2016.
• Levick, Barbara. The Lex de imperio Vespasiani: The Parts and the Whole. In La Lex de Imperio Vespasiani e la Roma dei Flavii. Atti del convegno, 20–22 Novembre 2008. Edited by Luigi Capogrossi Colognesi and Elena Tassi Scandone, 11‒22. Rome: L’Erma di Bretschneider, 2009.
• Levick, Barbara. Vespasian. Taylor & Francis, 2016.
• Peachin, Micheal. “Exemplary Government in the Early Roman Empire,” in Crises and the Roman Empire: Proceedings of the Seventh Workshop of the International Network Impact of Empire (Nijmegen, June 20‒24, 2006), ed. Olivier Hekster (Leiden, The Netherlands: Brill, 2007), 80‒89.
• Seneca, Moral Essays, Volume I: De Providentia. De Constantia. De Ira. De Clementia. Translated by John W. Basore. Loeb Classical Library 214, Cambridge, MA: Harvard University Press,1989.
• Strabo. Geography, Volume VIII: Book 17. General Index. Translated by Horace Leonard Jones. Loeb Classical Library 267. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1932.
• Suetonius, The Lives of the Caesars, Vol. 2. Loeb Classical Library. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1914; Suetonius, On İki Caesar’ın Yaşamı, Çev. Fafo Telatar- Gül Özaktürk, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2008.
• Tacitus. Annals: Books 4-6, 11-12. Translated by John Jackson. Loeb Classical Library 312. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1937.
• Tuck, Steven. A history of Roman art. John Wiley & Sons, 2015.
• Tuori, Kaius. The emperor of law: the emergence of Roman imperial adjudication. Oxford University Press, 2016.
• Valerius Maximus. Memorable Doings and Sayings, Volume I: Books 1-5. Edited and translated by D. R. Shackleton Bailey. Loeb Classical Library 492. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2000.
• Weinstein, Minna. The Problem of the Succession in the Roman Empire. The Historian, 24(1), 84–102. Zissos, Andrew. A companion to the flavian age of imperial Rome. John Wiley & Sons, 2016.