TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARININ ÜRETİM VE NAKİT YÖNETİMİ SÜREÇLERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ARAŞTIRILMASI

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 500 - 516, 15.12.2020

İsa Demirkol , İmdat Köksal , Ali Çiçek

Öz

Bu çalışmada, Türk Şeker A.Ş.’ye bağlı 15 fabrikanın 2001-2017 yılları arasındaki veriler kullanılarak üretim ve nakit yönetimi süreçlerinin etkinlik analizi yapılmıştır. Çalışmada her yılın üretim süreçlerini temsil eden üç girdi ve üç çıktı dikkate alınmıştır. Ayrıca nakit yönetimi etkinliğinin araştırılması amacıyla iki girdi ve iki çıktı kriter kullanılmıştır. Çalışmanın analiz sonuçları incelendiğinde genellikle etkinlik bildiren ya da etkinliğe yakın skorlar ile karşılaşılmıştır. 2006-2015 yıllarında 0.93, 2005 yılında 0.96, 2007-2008 ve 2014 yıllarında 0.97, diğer yıllarda 0.98 ve üstü skorlar elde edilmiştir. Nakit yönetimine göre etkinlik analizleri 2001-2003 ve 2006 yılları dışında etkinsiz oldukları görülmüştür. Bu değerler finansal etkinliğin giderek bozulduğunu göstermektedir. Ayrıca Üretim Yönetimine Göre Etkinlik Skorları İle Nakit Yönetimine Göre Etkinlik Skorları Arasında anlamlı derecede fark olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Veri Zarflama Analizi, Türk Şeker A.Ş.,, Üretim ve Finans Yönetimi, Süreç Karşılaştırması

TURKEY SUGAR FACTORIES PRODUCTION AND CASH MANAGEMENT PROCESSES WITH DATA ENVELOPMENT ANALYSIS METHOD INVESTIGATION

Öz

In this study, the efficiency analysis of the production and cash management processes was performed by using the data of the 15 factories of Türk Şeker A.Ş. In the study, three inputs (Processed beet, Labor, Fuel) representing the production processes of each year were taken into consideration and three output (Sugar amount, Molasses amount and other products total) were taken into consideration. In addition, in order to investigate the cash management efficiency, two inputs (total of bees and other activities paid for beet) and two outputs (total income from products and profit-loss at year-end) were used. OSDEA and SPSS 25 package programs were used for efficiency level measurement and statistical tests, respectively. When the analysis results of the study were examined, it was observed that the results were generally reported as close to efficiency. In 2006 and 2015, there were 0.93, 0.96 in 2005, 0.97 in 2007-2008 and 2014, and 0.98 and above in other years. According to the cash management, efficiency analysis showed that in general, inefficiency was observed outside 2001-2003 and 2006. These values indicate that financial activity is gradually deteriorating. Furthermore, it was found that there is a significant difference between efficiency scores according to production management and cash management.

Anahtar Kelimeler

Data Envelopment Analisys, Turkish Sugar Co., Production and Financial Management

Kaynakça

• Abbot, m., & Doucoulıagosa, C. (2003). The efficiency of Australian Universities: A Data Envelopment Analysis. Economics of Education Review, 89-97.
• Aslan, Ş . (2010). Performans Ölçümünde Kıyaslama Yöntemi Olarak Veri Zarflama Analizinin Kullanımı: Türkiye Şeker Fabrikaları Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (1), 383-396. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/atauniiibd/issue/2691/35414
• Babacan, A., Kartal, M., & Bircan, H. (2007). Cumhuriyet Üniversitesi'nin Etkinliğinin Kamu Üniversiteleriyle Karşılaştırılması: Bir VZA Tekniği Uygulaması. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 97-114.
• Bakırcı, F., & Babacan, A. (2010). İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinde Ekonomik Etkinlik. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 215-234.
• Charnes, A., Cooper W.W., & Rhodes, E. (1981). Evaluating Program And Managerial Efficiency: An Application of Data Envolopment Analysis to Program Follow Through. Management Science, 27(6), 668-697.
• Çınar, Y. (2013). Türkiye'de Kamu Üniversitelerinin Eğitim-Araştırma Etkinlikleri ve Etkinlik Artışında Stratejik Önceliklerin Rolü: Çok Aktiviteli VZA Uygulaması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 68(2), 27-62.
• Daştan, H . (2018). Türkiye Şeker Sanayinin Etkinlik ve Verimlilik Analizi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (14), 478-498. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/gusbd/issue/39212/447420
• Eştürk, Ö . (2018). Türkiye’de Şeker Sektörünün Önemi ve Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 2 (1), 67-81. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/anadoluiid/issue/36718/413753
• Gamgam & Altunkaynak (2013). Parametrik Olmayan Yöntemler. Ankara, Türkiye: Seçkin Yayıncılık.
• Golany, B., & Yu, G. (1997). Estimating returns to scale in DEA. European Journal of Operational Research, 28-37.
• Güney, S . (2013). Türkiye’de Özelleştirmenin Maliyetler Üzerine Etkisi: Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Örneği. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1), 314-327. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/niguiibfd/issue/19752/211428
• Karaatlı M.1, Ömürbek N. , Işık E. &Yılmaz E., Performans Değerlemesinde DEMATEL ve Bulanık TOPSIS Uygulaması, Ege Akademik Bakış, Cilt 16 - Sayı 1 · Ocak 2016 SS. 49-64
• Karabulut T. & Topak, A. (2007), “Şeker Sanayiinde Maliyet ve Verimlilik Analizi: Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10(1-2): 1-20.
• Kostakoğlu S., Keskin, U. & Büyük, K . (2016). Eskişehir Şeker Fabrikasının Özelleştirilmesine Yönelik Porter’ın Elmas Modeli Analizi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (3), 50-61. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/iibfdkastamonu/issue/29634/318355
• Özden H. (2008). Veri Zarflama Analizi İle Türkiye'deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
• Raheman A., Qayyum, A., and Afza, T. (2019). "Efficiency Dynamics of Sugar Industry of Pakistan", The Pakistan Development Review, Vol: 48, Issue: 4, pp. 921-938
• Sefaoğlu F., Kaya, C. & Karakuş, A. (2016). Farklı Tarihlerde Hasat Edilen Şeker Pancarı Genotiplerinin Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel SayI-2), 61-66. DOI: 10.21566/tarbitderg.281846