Kızılçam Pigmentinin Elde Edilmesi ve Yün İplik Boyamada Kullanım Özellikleri

Yıl 2012, Sayı: 7, 10 - 17, 03.03.2012

H. Feriha Akpınarlı , Mahmut Yalçın

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.26

Öz

Ülkemiz 10.000’e yaklaşan bitki türü ile Avrupa
ve Ortadoğu’nun bitki örtüsü bakımından en
zengin ülkelerinden biridir. Bu nedenle doğal
boyacılıkta kullanılan bitkilerin sayısı oldukça
fazladır. İnsanoğlunun boya olarak bitkilerden
yararlanması yüzyıllar öncesine dayanmaktadır.
Bundan dolayı boya bitkileri, tekstil, gıda, deri
vs. gibi sanayi ürünlerinin temel boyar maddesi olmuştur. Bu bitkiler ülkemizde de yüzyıllarca
halı, kilim, kumaş v.b. el sanatlarında kullanılan
pamuk, yün, ipek elyaf ve ipliklerini boyamada
kullanılmıştır. Fakat 19. yüzyılın ortalarında sentetik boyar maddelerin keşfi ile doğal boyalar ve
dolayısıyla doğal boyamacılık yavaş yavaş günümüze kadar önemini yitirmiştir.

Bitkilerden yapılan boyarmaddelerle boyama işlemlerinde pigment kullanımı günümüzde
yaygınlaşmaktadır. Bu nedenle kızılçam kabuklarının pigment haline getirilerek kullanılması
doğal boyamacılığın daha kısa sürede, temiz ve
kolay uygulanmasını sağlamaktadır. Boyanın elyafla bağ yapmasını sağlayan yardımcı madde
olarak çeşitli mordanlar kullanılmaktadır. Aynı
bitkiden değişik mordan kullanılarak yüzlerce
farklı renk elde etmek mümkündür.

Günümüzde, sentetik boyar maddelerin, çevreye zarar verdiği ve insanlarda sebebi bilinmeyen allerjik astım ve bazı kanser türlerinin oluşumuna yol açtığı saptanmıştır. Bu nedenle son

Anahtar Kelimeler

Kızılçam kabuğu, Sentetik boyarmaddeler, Yün lifi, Haslık düzeyleri

Kaynakça

• Aydoğ, Tahsin (1977), Halıcılık ve Halı Hammaddesini Boyamada Kullanılan Bitkisel Boyalar ile Bunlardan Elde Olunan Renklerin Çeşitli Müessirlere Karşı Haslık Dereceleri, Köy İşleri Bakanlığı Kooperatifler Eğitim ve El Sanatları Genel Müdürlüğü, Yayın No:38, Ankara.
• Arlı, Mustafa (1982), ‘‘Doğal Bitkisel Boyalarla Boyama Yöntemleri Üzerine Düşünceler’’ 2. Ulusal El Sanatları Sempozyum Bildirileri, 9 Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Yayın No:19, İzmir.
• Eyüpoğlu, Ü. - Okaygün, İ. - Yaraş, F. (1983), Doğal Boyalarla Yün Boyama (Uygulama ve Geleneksel Yöntemler), İstanbul: Özkur Basımevi, s.15-35. İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği. (2005). Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Ekoloji ve Ekolojik Etiketler, İstanbul: İtkib Ar&Ge Ve Mevzuat Şubesi
• Yalçın, Mahmut (2010), Kızılçam Kabuğundan Elde Edilen Pigmentin Pamuk, Yün, İpek ve Sentetik kumaşlardaki Boyama Özelliklerinin İncelenmesi, Basılmamış Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.