Körzüt Kalesi Tapınak Alanı 2016 Yılı Kurtarma Kazısı

Yıl 2021, Sayı: 82, 125 - 135, 31.08.2021

Erol Uslu

Öz

Körzüt Kalesi, Van İli, Muradiye İlçesinin 9 km. güneyinde, Muradiye Ovasıda yer alan kayalık bir tepe üzerine kurulmuştur. Körzüt Kalesi’nin sur kalıntıları ve tapınak alanı Urartu mimarisinin karakteristik özelliklerini yansıtmaktadır. Kale ilk olarak bölgede yüzey araştırması yapan İngiliz bilim insanı Charles Burney tarafından keşfedilmiştir. Bu kalede son yıllarda çok sayıda kaçak kazı yapılmıştır. Kaçak kazılar nedeni ile tapınak alanı tahribata uğramıştır. Bu tahribatın önlenmesi ve tapınak odasının kurtarılması amacıyla 2016 yılında Van Müzesi başkanlığında kurtarma kazısı gerçekleştirilmiştir. Tapınak alanı, kale sitadelinin güneybatı yamacında yer almaktadır. Tapınak odası içerisinde defineciler tarafından açılmış bir çukur ve eşik taşı altından odaya uzanan bir tünel tespit edilmiştir. Bu kaçık kazı tahribatı yapılan çalışmalar ile aslına uygun şekilde düzenlenmiştir. Kurtarma kazılarında Urartulara ait susi tapınağı büyük ölçüde açığa çıkarılmıştır. Ortaya çıkan alanlar jeotekstil ile koruma altına alınmıştır. Çalışmalar sonucunda tapınağın; polygonal formlu bazalt bloklardan, özensiz taş işçiliği ile inşa edildiği anlaşılmaktadır. Bu türde mimari daha çok kral Minua dönemine tarihlendirilmiştir. Bu nedenle tapınağın Urartu mimarisinin erken örneklerinden biri olduğu düşünülmektedir. Kazı alanı içerisinde Urartu Krallığı ve Orta Çağ’a ait çok sayıda arkeolojik eser ortaya çıkarılmıştır. Bu durum Körzüt Kalesi’nin yoğun bir iskâna maruz kaldığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Körzüt, Urartu, Tapınak, Susi, Haldi Tapınağı

Destekleyen Kurum

Kültür ve Turizm Bakanlığı

Teşekkür

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne

Körzüt Fortress Temple Area: 2016 Salvage Excavatıon

Öz

Körzüt Fortress Temple Area : 2016 Salvage Excavatıon
ABSTRACT

Körzüt fortress was established on a rocky hill located in Muradiye Plain, 9 km south of Muradiye district of Van Province. The city walls and temple area of Körzüt fortress reflect the characteristic features of Urartu architecture. The fortress was first discovered by the British scientist Charles Burney, who was surveying the area. A lot of illegal excavations in this fortress have been made in recent years. The temple area was damaged due to lot of illegal excavations. In order to prevent this destruction and save the temple room was carried out rescue excavation in 2016 under the presidency of the Van Museum. The temple area is located on the southwestern slope of the fortress. A pit dug by illegal excavator was found in the temple room. In addition, an elongated tunnel into the room under the sill stone block was identified. This illegal excavation damage has been arranged in accordance with the original. During salvage excavations, the Susi temple belonging to the Urartians was mostly unearthed. The opening fields are protected with geotextiles. The temple; As a result of the studies, It is understood that the temple was built from polygonal basalt blocks with sloppy stone work. This type of architecture is mostly dated to the King Minua period. Therefor, the temple is thought to be one of the early examples of Urartian architecture. During the excavation, many archaeological artifacts belonging to the Urartu Kingdom and the Medieval Age were unearthed. These finding show that Körzüt fortress was intensely settled. Therefore, it is clearly understood that Körzüt fortress excavation works should continue.

Anahtar Kelimeler

Körzüt, Temple, Susi, Haldi Temple, Urartian

Kaynakça

• Başgelen, N., Paye, M. (2009), Körzüt’ten Urartu Dönemi’ne Ait Bir Kale Yazıtı, Altan Çilingiroğlu'na Armağan. Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı'na Adanmış Bir Hayat / Studies in Honour of Altan Çilingiroğlu. A Life Dedicated to Urartu on the Shores of the Upper Sea, (Haz. H. Sağlamtimur ve bşk.).
• Burney, C. A. (1957), Urartian Fortresses and Towns in Van Region, Anatolian Studies, 7, 37-53.
• Çavuşoğlu, R., Biber, H., Kılıç, S., Yılmaz, H., (2019), Van Çavuştepe Kalesi ve Urartu Nekropolü 2017 Yılı Çalışmaları, 40. Kazı Sonuçları Toplantısı 3. Cilt, (07-11. Mayıs 2018), 275-297, Ankara.
• Çilingiroğlu, A. (1983), Urartu Sur Duvarları Üzerine Düşünceler, Ege Üniversitesi Arkeoloji Tarih Dergisi II., 28-37.
• Çilingiroğlu, A. (2012), Urartian Temples, Biainili-Urartu: The Proceedings of the Symposium Held in Munich 12-14 October 2007, (eds. S. Kroll - C. Gruber - U. Hellwag - M. Roaf - P. Zimansky), Peeters, 295-307.
• Çilingiroğlu, A. (2014), Ayanis Kalesi’nde Mısır Mavisi (Egyptian Blue) Arkeolojiyle Geçen Bir Yaşam İçin Yazılar Veli Sevin’e Armağan (Ed. A. Özfırat) Ege Yayınları, İstanbul, 137-145.
• Dinçol, A. M. (1976), Die neuen urartäischen Inschriften aus Körzüt, Istanbuler Mitteilungen, 26, 19-24.
• Dyson, R. H, Jr. (1999), The Achaemenid Painted Pottery of Hasanlu IIIA, Anatolian Studies, Vol. 49, (Anatolian Iron Ages 4. Proceedings of the Fourth Anatolian Iron Ages Colloquium Held at Mersin, 19-23 May 1997), 101-110.
• Kalkan, H. (2013), A royal tradition in Karagündüz mound: Imitatio Regis ?/ Eine königliche tradition auf dem Siedlungshügel Karagündüz: Imitatio Regis?, International Journal of Human Sciences, 10/2, 707-718.
• Salvini, M. (2006), Urartu tarihi ve kültürü, (Çev., Belgin Aksoy), İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Salvini M. (2008), Corpus dei Testi Urartei (CTU I-III). Le iscrizioni su pietra e roccia, vol. I-III, Documanta Asiana VIII/1-3, 2008, Roma.
• Sevin, V. (1998), Van/Karagündüz Kazılarının Işığında Doğu Anadolu Geç Demir Çağ Çanak Çömleği, Karatepe’deki Işık, Halet Çambel’e Sunulan Yazılar, (eds. G. Arsebük-M. J. Mellink-W. Schirmer), 715-726, İstanbul, Ege Yayınları.
• Tarhan, M. T., Sevin, V. (1976-1977), Van Bölgesi’nde Urartu Araştırmaları (I) Askeri ve Sivil Mimariye Ait Yeni Gözlemler, Anadolu Araştırmaları, IV-V, 273-345.