İremir Höyük 2020 Yılı Kurtarma Kazısı

Yıl 2023, Sayı: 85, 43 - 57, 01.01.2023

Erol Uslu , Hanifi Biber , Rafet Çavuşoğlu , Hakan Yılmaz , Sabahattin Erdoğan , Sinan Kılıç

Öz

İremir Höyük, Van ili, Gürpınar ilçesi, Otbiçer mahallesinin hemen kuzeydoğu kesiminde yer almaktadır. Biri doğuda diğeri batıda olmak üzere, birbirlerine kısa bir boyunla bağlanan iki ayrı tepeden oluşan alan çifte höyük şeklindedir. İremir Höyük, ilk kez 1956 yılında Charles Burney tarafından kayıt altına alınmış, Aynur Özfırat öncülüğünde araştırılmış olup, arkeoloji dünyasında bilinen Van Gölü çevresindeki önemli höyüklerden biridir. Van Müze Müdürlüğü yetkilileri tarafından farklı zamanlarda alanda yapılan incelemelerde büyük bölümü geçmiş yıllarda yapılmış olan kaçak kazılar nedeniyle höyüğün büyük ölçüde tahrip olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle höyükte bir kurtarma kazısı yapılmasına karar verilmiş ve çalışmalar Van Müze Müdürlüğü başkanlığında gerçekleştirilmiştir. G10 ve H10 plan karelerinde yürütülen kazılarda ve özellikle H10 plan karesi içerisindeki yapılan arkeolojik kazılar sonucunda höyüğün, İlk Tunç Çağı ve Demir Çağı boyunca yerleşim gördüğü saptanmıştır. Özellikle kaçak kazı çukurundaki kesit çalışmalarından, İlk Tunç Çağı’nda çok katmanlı ve uzun süreli yaşamın varlığı tespit edilmiştir. H10 açmasında ortaya çıkarılan mimari kalıntılar ve ele geçen buluntular bu dönemde önemli bir yapılaşmanın olduğuna işaret etmiştir. Arkeolojik bulgular İremir Höyük’deki İlk Tunç Çağı kültürünün, bölgede daha önce arkeolojik kazıları yapılmış diğer merkezlerde tespit edilmiş olan Erken Transkafkasya Kültürü’ne (Karaz ya da Kura-Aras) ait olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Van, Gürpınar, İremir Höyük, İlk Tunç Çağı, Demir Çağı

Destekleyen Kurum

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

Teşekkür

Van Valiliği, Gürpınar Kaymakamlığı ve Gürpınar Belediye Başkanı Sayın Hayrullah TANIŞ’a teşekkür ediyoruz.

Kaynakça

• Backwell, L. ve d’Errico, F. (2020). Bone Tools, Paleolithic. Claire Smith (Ed), Encyclopedia of Global Archaeology içinde (s. 1536-1548), Switzerland , Springer Nature.
• Batiuk, S. ve Rothman. M. S. (2007). Early Transcaucasian Cultures and Their Neighbors. Expedition, Volume 49, 7-17.
• Burney, C. A. (1957). Urartian Fortresses and Towns in the Van Region, Anatolian Studies, Vol. 7: 37-53.
• Burney, C. A. (1958). Eastern Anatolia in the Chalcolitic and Early Bronze Age. Anatolian Studies, vol. 8, 157-209.
• Çavuşoğlu, R. (2011). Eski Erciş Çelebibağı Höyüğü Tunç ve Demir Çağı Tabakaları Üzerine Bir Değerlendirme. Höyük, Sayı 3:1-14.
• Çilingiroğlu, A. (1986). Van – Dilkaya Höyüğü 1984 Kazıları. VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, 151-162.
• Çilingiroğlu, A. (1987). Van – Dilkaya Höyüğü Kazıları, 1985. VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt I, Ankara, 1986, 81-94.
• Çilingiroğlu, A. (1993). Van – Dilkaya Kazıları Kapanış. XIV. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt I, Ankara, 469-491.
• Işıklı, M. (2011). Doğu Anadolu Erken Transkafkasya Kültürü: Çok Bileşenli Gelişkin Bir Kültürün Analizi, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Işıklı, M. (2015). The Development of the Kura Araxes Culture in Eastern Anatolia: Problems, Determinations and Suggestions. Mehmet. Işıklı-Birol Can (Ed.), Uluslararası Doğu Anadolu Güney Kafkasya Kültürleri Sempozyumu, Bildiriler I içinde, (s.241-249), Newcastle upon Tyne.
• Kılıç, S. ve Çalışkan H. (2006). Van Gölü’nün Kuzeybatısında İki Karaz Höyüğü: Giriktepe ve Çelebibağı. Arkeoloji ve Sanat, Yıl 28, Sayı,123:131-140.
• Kiguradze, T. ve Sagona A. (2004). On the Origins of the Kura – Araxes Cultural Complex. Adam T. Simit and Karen S. Rubinson (Ed.), Archaeology in the Borderlands. İnvestigations in Caucasia and Beyond içinde (s.38-94), Los Angeles.
• Koşay, H. Z. (1984). Erzurum ve Çevresinin Dip Tarihi, Ankara, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınevi.
• Kozbe, G. (1990). Van – Dilkaya Höyüğü Erken Transkafkasya Çanak-çömleği. VII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 533-554.
• Rothman M. S. (2015). The Changing Organisation of Kura Araxes Culture. Mehmet Işıklı-Birol Can (Ed), Uluslararası Doğu Anadolu Güney Kafkasya Kültürleri Sempozyumu, Bildiriler I içinde, (s.121-132), Newcastle upon Tyne.
• Sevin, V. ve Kavaklı, E. (1995). Karagündüz Höyüğü ve Nekropolü 1994 Yılı Kurtarma Kazıları”, XVII. Kazı Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, Anakara, 337-361.
• Sevin, V.-Özfırat, A.-Kavaklı, E. (1998). Karagündüz Höyüğü ve Nekropolü1995-1996 Yılı Kurtarma Kazıları, XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, Ankara, 571-589.
• Sevin, V.-Özfırat, A.-Kavaklı, E. (1999). Van-Karagündüz Höyüğü Kazıları (1997 Yılı Çalışmaları)”, Belleten, LXIII, Ankara, 847-868.
• Tarhan, M.T., Sevin, V., 1992. 'Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazılan, XIV. Kazı Sonuçları Toplantısı I: 407-429.
• Tarhan, M.T., Sevin, V., 1994. "Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazılan 1990 Yılı çalışmaları, Belleten 220: 843-862