BOĞAZKALE ARŞİVİNDEN HİŠUWA BAYRAMI İÇERİKLİ ÜÇ YENİ HİTİTÇE FRAGMAN (Bo 7860-Bo 7909-Bo 7957)

Yıl 2024, Sayı: 87, 10 - 29, 01.01.2024

Özlem Sir Gavaz , Melih Salih Keçeci

Öz

Çalışmada tanıtılacak tabletler, 1987 yılında Berlin’den Türkiye’ye, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ne geri getirilen fragmanlardandır . Çalışmada, Bo 7860, Bo 7909 ve Bo 7957 nolu tablet fragmanlarının transliterasyonu ve tercümesi verilecek, gerekli durumlarda filolojik yorumu yapılacak ve seri içindeki kesin yeri belirlenmeye çalışılacaktır. Şimdiye kadar yayınlanmamış bu üç yeni fragmanın Hititlerin önemli bayramlarından olan hišuwa/išuwa bayramı literatürüne büyük katkı sağlayacağı kanısındayız.

Anahtar Kelimeler

Hititler, Boğazkale, çivi yazılı tabletler, din, hišuwa bayramı.

Destekleyen Kurum

Ankara Üniversitesi

Proje Numarası

21B0649002

Teşekkür

Bu çalışmada tanıttığımız tabletleri yayımlamamıza izin veren Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürü Sayın Yusuf Kıraç’a, yardımları için müzenin tablet seksiyonu çalışanlarından Hititolog İsmet Aykut’a ve fotoğraf çekimindeki desteklerinden dolayı Ahmet Remzi Erdoğan’a teşekkürlerimizi sunarız. Tabletlerin dijital çizimlerindeki desteği için Hazel Yamaç Kara’ya teşekkür ederiz. Ayrıca tabletlerle ilgili öneri ve yorumları için Sayın Hocamız Prof. Dr. Ahmet Ünal’a teşekkür ederiz. Bu tabletler, Ankara Üniversitesi bünyesinde yürütülen 21B0649002 Proje ID’li BAP projesi kapsamında dijital ortama aktarılmış ve yayına hazırlanmıştır.

Kaynakça

• Akdoğan, R. (2020). Sumerce BA.BA.ZA (=Boza) Kelimesi Hakkında, KUBABA Arkeoloji-Sanat TarihiTarih Dergisi, 29, 7-35.
• Alp, S. (1999). Hititlerde Şarkı, Müzik ve Dans. Hitit Çağında Anadolu’da Üzüm ve Şarap, Ankara.
• Badali, E. (1991). Strumenti Musicali, Musici e Musica nella Celebrazione delle Feste Ittite, 14/1, Heidelberg.
• Coşkun, Y. (1969). Boğazköy Metinlerinde Geçen Başlıca Libasyon Kapları [Die wichtigsten Libationsgefasse in den Boğazköy-Texten, ADTCFD, 27, 1-61.
• Çilingir, Cesur, S. (2020). Hititlerde Ritüel ve Büyü, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Darga, M.A. (1992). Hitit Sanatı, İstanbul. De Martino, S. (1997). Musik. A. Bei den Hethitern, RlA, Band 8.7./8. Musik-Mytologie, 483-488.
• Dinçol, A.M. (1982). Hititler, Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, I, İstanbul: Görsel Yayınları.
• Dinçol, A.M. (1989). Ein hurro-hethitisches Festritual: (ḫ)išuwaš -I-, Belleten, 53, 1-50.
• Doğan Alparslan, M. (2012). Hitit Kralı II. Muwatalli: Kişiliği ve İcraatı. Filolojik Belgeler Işığında, İstanbul: Türk Eskiçağ Enstitüsü Yayınları.
• Doğan Alparslan, M. (2020a). The Hišuwa Festival as a Political Instrument, Anatolia between the 13th and the 12th Century BCE (Ed. Stefano de Martino – Elena Devecchi), Turin: LoGisma, 117-127.
• Doğan Alparslan, M. (2020b). The Hittite ḫišuwaFestival and Its Terminology, Cult, Temple, Sacred Spaces Cult Practices and Cult Spaces in Hittite Anatolia and Neighbouring Cultures (Ed. Susanne Görke, Charles W. Steitler), (StBoT 66) Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 366-375.
• Erkut, S. (1992). Hitit Çağının Önemli Kült Kenti Arinna’nın Yeri [Lokalisierung der Arinna eines wichtigen Kultorts der Hethiter-Zeit], Hittite and other Anatolian and Near Eastern Studies in Honour of Sedat Alp, 159-165.
• Erkut, S. (2005). Hititçe eya- Ağacı Üzerine, XIV. Uluslararası Türk Tarih Kongresi Bildirileri (9-13 Eylül 2002), Ankara.
• Ertem, H. (1987). Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu’sunun Florası, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Friedrich, J. (1952). Hethitisches Wörterbuch, Kurzgefasste Kritische Sammlung der Deutungen Hethitischer Wörter, 1/4. Lieferung, Heidelberg, 1952- 1954.
• Groddek, D. (2002). Hethitische Texte in Transkription, KUB, 55, (DBH-P 4), Dresden.
• Groddek, D. (2004). Hethitische Texte in Transkription. KUB, 51, (DBH-P 15) Dresden.
• Groddek, D. (2010). Die 10. Tafel des hišuwa-Festes, RANT, 7, 357-398.
• Güterbock, H.G. (1964). Religion und Kultus der Hethiter, Neuere Hethiterforschung, 54-73.
• Güterbock, H.G. (1986). A Religious Text from Maşat, AnAr, 10, 205-214.
• Güterbock, H.G.(1995). Reflections on the Musical Instruments arkammi, galgalturi, and ḫuḫupal in Hittite, Fs Houwink ten Cate, 57-72.
• Güterbock, H.G. and Hoffner, H.A. (1989.) The Hittite dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago. Vol. L-N, fasc. 4: nai- to nutarnu, CHD 3/4, Chicago.
• Güterbock, H.G. and Hoffner, H.A. (1997). The Hittite dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago. Vol. P, fasc. 3: (UZU)pattar A to putkiya-, CHD 4/3, Chicago.
• Haas, V. (1984). Die Serien itkaḫi und itkalzi des AZU-Priesters. Rituale für Tašmišarri und Tatuḫepa sowie weitere Texte mit Bezug auf Tašmišarri, ChS 1/1, Roma.
• Haas, V. (1994). Geschichte der hethitischen Religion, HdO, Leiden.
• Hagenbuchner- Dresel, A. (2002). Massangaben bei hethitischen Backwaren, DBH 1, Dresden. https://taed.ktb.gov.tr
• Hoffner, H.A. (1974). Alimento Hethaeorum, Food production in Hittite Asia Minor, New Haven: American Oriental Society.
• Laroche, E. (1946). Recherches sur les noms des dieux hittites, RHA 7/46 (1946-1947), 7-139.
• Masalcı Şahin, G. (2016). GIŠBALAG.DI Çalgısı ve LÚBALAG.DI Görevlisi Üzerine, Ahmet Ünal Armağanı (Ed. Sedat Erkut- Özlem Sir Gavaz), 347-354.
• Masalcı Şahin, G. (2018). Hititlerde Müzik, Müzik Aletleri ve Müzisyenler, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Masalcı Şahin, G. (2020). Hititlerde Müzik, Müzik Aletleri ve Müzisyenler, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Masalcı Şahin, G. (2022). Hitit Dini Törenlerinde Öpme Ritüeli, 6th International Conference on History & Culture (April 22-24, 2022, Antalya), 29-38. Mcmahon, G. (1991.) The Hittite State Cult of the Tutelary Deities, AS 25, Chicago.
• Mcmahon, G. (1995). A Public Ritual for the Tutelary Deity of the Hunting Bag and the Heptad, Second International Hittite Congress, 263-268.
• Murat, L. (2008). Kupti- Kelimesi Üzerine Bir İnceleme, VI Congresso Internazionale di Ittitologia Roma, 5-9 settembre 2005, 575-585.
• Otten, H. (1959) Ritual bei Erneuerung von Kultsymbolen hethitischer Schutzgottheiten, Fs Friedrich, 351-359.
• Polvani, A.M. (1988). Osservazioni sut termine ittita (giš)arkammi, OA, 27, 211-219.
• Popko, M. (1975). Zum hethitischen (KUŠ)kurša, AoF, 2 :65-70.
• Puhvel, J. (1991). Hittite Etymological Dictionary (HED) Vol.3: Words beginning with H, Berlin-New York: Mouton de Gruyter.
• Puhvel, J. (1997). Hittite Etymological Dictionary (HED) Vol.4: Words beginning with K, Berlin-New York.
• Roszkowska, H. (1987). Musical Terminology in Hittite Cuneiform Texts, Orientalia Varsoviensia, 1, 23-30.
• Ruster, C and Neu, E. (1989). Hethitisches Zeichenlexikon. Inventar und Interpretation der Keilschriftzeichen aus den Bogazköy-Texten, StBoT Beiheft, 2, Wiesbaden.
• Singer, I. (1984). The Hittite KILAM Festival, Wiesbaden.
• Sir Gavaz, Ö. (2015). Hititçe Çivi Yazılı Metinlerde Geçen KUŠ kurša Üzerine Bir Değerlendirme (An Evaluation of KUŠ kurša which was Mentioned in Hittite Cuneiform Text), Cahit Günbattı’ya Armağan, Ankara, 99-111.
• Sir Gavaz, Ö. ve Masalcı Şahin, G. (2021). Boğazkale Arşivinden Hišuwa Bayramını Konu Alan Yeni Bir Fragman (Bo 7850) / A New Fragment from the Boğazkale Archive about the hišuwa Feast, ArAn, 15/1, 171-192.
• Taracha, P. (2009). Religions of Second Millennium Anatolia, DBH, 27, Wiesbaden.
• Tischler, J. (1977-83). Hethitisches Etymologisches Glossar (HEG) Teil I, A-K, Innsbruck.
• Tischler, J. (2001). Hethitisches Handwörterbuch, Mit dem Wortschatz der Nachbarsprachen, (HHW), Innsbruck.
• Ünal, A. (2007). Multilinguales Handwörterbuch des Hethitischen / A Concise Multilingual Hittite Dictionary / Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü, Hamburg.
• Ünal, A. (2016). Hititçe Türkçe, Türkçe Hititçe Büyük Sözlük. Hattice, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, Çivi Yazısı Luvicesi ve Palaca Sözlük Listeleriyle Birlikte/Grand Dictionary of Hittite-Turkish, Turkish-Hittite alongside with Word Lists of Hattian, Hurrian, Hieroglyphic and Cuneiform Luwian and Palaic, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Ünal, A. (2019). Hitit Başkenti Hattuša’da Otuz Bin Koyunlu, On Bin Boğalı ve Bol İçkili Büyük Şölen Eski Anadolu’nun 3500 Yıllık Yemek ve İçkileri, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Ünal, A. (2022). Çağdaş Feminizme Çığır Açan Eski Anadolu Kadınları ve Kraliçe Puduhepa, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Weeden, M. (2011). Hittite Logograms and Hittite Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, Yıl: 2024/1, Sayı: 87 25
• Scholarship, StBoT 54, Wiesbaden. Wegner, I. and Salvini, M. (1991). Die hethitischhurritischen Ritualtafeln des (ḫ)išuwa-Festes, ChS ¼, Roma