ENFLASYONU BELİRLEYEN FAKTÖRLER: TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDE YAPISAL KIRILMALI BİR ANALİZ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 206 - 225, 30.11.2021

Yıldız Özkök

Öz

Fiyat istikrarını sağlamak tüm ülkeler için önemli bir iktisat politikası amacıdır. Bu doğrultuda iktisat politikası otoritelerinin, fiyat istikrarsızlığına sebep olan faktörleri tespit edip buna göre iktisat politikası belirlemeleri ve uygun politika araçlarını seçmeleri gerekmektedir. Bu araştırmada Türkiye’de 2003:02-2021:07 dönemi için enflasyon ile para arzı, faiz oranı ve reel döviz kuru değişkenleri arasındaki ilişki Zivot-Andrews (1992) birim kök testi, ARDL sınır testi ve Toda-Yamamoto (1995) nedensellik testi yöntemleri ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma sonucunda değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca enflasyon ile reel döviz kuru arasında uzun dönemde negatif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak, sadece reel döviz kuru ile enflasyon arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi gözlenirken, diğer değişkenler arasında herhangi bir nedensellik ilişkisine rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, para arzı, faiz oranları, reel döviz kuru, Türkiye.

Kaynakça

• Afsal, M. Ş., Doğan, İ., Örün, E. ve Bayram, A. (2018). Enflasyonun Stokastik Belirleyicileri: Türkiye Ekonomisi için Bir NARDL Yaklaşımı. Journal of Life Economics, 5 (4), 57-74.
• Altıntaş, H., Çetintaş H. Ve Taban S. (2008). Türkiye’de Bütçe Açığı, Parasal Büyüme ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1992–2006. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 185-208.
• Arouri, M. E. H., Bellalah, M. ve Nguyen, D. K. (2007), The Comovements in International Stock Markets: New Evidence from Latin American Emerging Countries. Economics Bulletin, 6(3), 1-13.
• Bocutoğlu, E. (2021). Makro İktisat Teoriler ve Politika. 15. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Doğan, B., Eroğlu, Ö. ve Değer, O. (2015). Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6, 1-21.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for auto regressive time series with a unitroot. Econometrica, 49(4), 1057- 1072.
• Engle, R.F. ve Granger, C.W.J. (1987). Cointegration and Error-Correction: Representation, Estimation and Testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
• Fisher, I. (1930). The theory of interest, Macmillan, New York.
• Friedman, M. ve Schwartz, A. J. (1963). A Monetary History of the United States, 1867–1960. Princeton University Press, US.
• Friedman, M. (1970). The Counter –Revolutino in Monetary Theory. IEA Occasional Paper, 33, 1-14.
• Girginer, N. ve Yenilmez, F. (2005). Türkiye’de Enflasyonun Ekonometrik Olarak İncelenmesi (1982-2002). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 101-116.
• Granger C.W.J. ve Newbold P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics. 2(2), 111-120.
• Gül, E. Ve Ekinci, A. (2006). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2003. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 91-106.
• İslatince, H. (2007). İktisatta Denge ve Dengesizlik Kavramlarına Yönelik Kuramsal Tartışmalar. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 205-216.
• İslatince, H. (2017). Para arzı ve enflasyon ilişkisi: Türkiye için nedensellik analizi (1988-2016). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 544-547.
• Kapusuzoğlu, A. ve Karan, M. B. (2010). Gelişmekte Olan Ülkelerde Elektrik Tüketimi ile Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) Arasındaki İlişkinin Eş-Bütünleşme ve Nedensellik İlişkisinin Analizi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 57-68.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegration Vectors. Journal of Economic Dynamic and Control, (12), 231-254.
• Kılavuz, E. ve Altınöz, B. (2020). Türkiye’de Para Arzı ile Enflasyon Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 242-260.
• Kızılgöl, Ö. Ve Erbaykal E. (2008). Türkiye’de Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Nedensellik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 351-360.
• Kibritçioğlu, A. (2002). Causes of Inflation in Turkey: A Literature Survey with Special Reference to Theories of Inflation., iç. Inflation and Disinflation in Turkey. Eds. A. Kibritçioğlu, L. Rittenberg ve F. Selçuk, Ashgate Publishing Limited, Aldershot, Hampshire, England içinde, 43-76.
• Korkmaz, T., Zaman, S. ve Çevik, E.İ. (2008). Türkiye’nin Avrupa Birliği Ve Yüksek Dış Ticaret Hacmine Sahip Ülke Borsaları İle Entegrasyon İlişkisi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 19-44.
• Korkmaz, Ö. (2017). Enflasyon Oranını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 109-142.
• Lucas, R. (1972). Expectations and the Neutrality of Money. Journal of Economic Theory, 4, 103-124.
• Narayan, P. K.ve R. Smyth, (2006). What Determines Migration Flows from Low-Income to High-Income Countries? An Empirical Investigation of Fiji-U.S. Migration 1972-2001. Contemporary Economic Policy, 24(2), 332-342.
• Narayan, P. K., Narayan S. Ve Mishra, S. (2011). Do Remittances Induce Inflation? Fresh Evidence from Developing Countries. Southern Economic Journal, 77, 914-933.
• Oktayer, A. (2010). Türkiye’de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi. Maliye Dergisi, 158, 431-447.
• Özcan, B.(2014). Gelişmekte Olan Ekonomilerde Enflasyonun Belirleyenleri: Dinamik Panel Veri Analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 33-53.
• Parasız, İ. (2009). Para Banka ve H-Finansal Piyasalar. 9. Baskı. Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Pesaran, M. H., Y. Shin ve R. J. Smith (2001). Bounds Testing Approaches to The Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.
• Phillips, P.C.B. ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Saatçioglu, C. (2005). Türkiye Ekonomisindeki Enflasyonist Sürecin İncelenmesine Yönelik Bir Uygulama. METU Studies in Development, 32(1), 155-184.
• Selim, S. ve Güven, E. T. A. (2014). Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 127-145.
• Şahinoğlu, T., Özden, K., Başar, S. ve Aksu, H. (2010). Türkiye’de Enflasyonun Oluşumu:ARDL Yaklaşımı. Sosyo-Ekonomi, 1, 27-46.
• Taban, S. ve Şengür, M. (2016) Türkiye’de Enflasyonun Kaynağının Belirlenmesine Yönelik Ekonometrik Bir Analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 47(Ocak-Haziran), 47-64.
• Toda, H.Y. ve Yamamoto, T.(1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated process. Journal of Econometrics, 66, 225–250.
• Yilanci, V. (2009). Fisher Hipotezinin Türkiye İçin Sınanması: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 205-213.
• Yılancı, Veli ve Burcu Özcan (2010). Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye için Savunma Harcamaları ile GSMH Arasındaki İlişkinin Analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 21-33.
• Zivot, E. ve Andrews, D.W.K. (1992). Further Evidence on the Great Crash, The Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.