II. Meşrutiyet Dönemi İslamcı Çizgideki Süreli Yayınlarda Aile ve Çocuk Eğitimi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 99 - 124, 26.06.2020

Şeref Göküş

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.689988

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı; II. Meşrutiyet Dönemi matbuatında yer alan İslamcı çizgideki süreli yayın organlarında aile ve çocuk eğitiminin nasıl ele alındığını tespit etmektir. Söz konusu amaç doğrultusunda öncelikle araştırma konusuna ait ilgili literatür taranmış; aile ve çocuk eğitimi hususunda İslamcılık akımının görüşlerini yansıtan süreli yayınların isimleri belirlenmiştir. Arşiv araştırması ve doküman incelemesi yöntemleriyle hazırlanan bu çalışma neticesinde belirlenen süreli yayınların konu ile ilgili tüm makaleleri incelenerek şu sonuçlara ulaşılmıştır: İslamcılar; ideal bir Osmanlı toplumu inşa etmede İslami usullere göre evlenip aile kurmayı ve oluşturulan bu aile ortamında çocuklara doğru ve tutarlı bir din ve ahlak eğitimi verilmesini devletin ve milletin varlığını sürdürmesine etki eden bir beka meselesi olarak görürler. Bu nedenle evlenecek olan kadın ve erkeğin İslamî literatürde sözü edilen maddi ve manevi özelliklere haiz olması gerektiği kanaatini taşırlar. Bununla birlikte İslamcılar, Osmanlı ailesinin teşekkülünde Batı aile tarzının taklit edilmesine şiddetle karşı çıkarak mutlu ve huzurlu bir aile ortamı oluşturulmasında aile içinde ve dışında kadın ve erkeğe düşen görevlerin net bir şekilde belirlenmesi gerektiğini ifade ederler.

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet Dönemi

Kaynakça

• “İslam ve Kadınlar: Mazi, Hal ve İstikbal”, Hikmet, S.14, 8 Temmuz 1326, s.5. “Kadınlarımızın Tahsil ve Terbiyesi”, Ceride-i Sufiye, C.5, S.127, 4 Recep 1335, ss.295-296. “Terbiye-i Nisvan yahut Vazâif-i Nisvan”, el-Medaris, S.2, 9 Mayıs 1329, ss.17-20. “Teshil-i İzdivac Hakkında”, Sırat-ı Müstakim, C.4, S.88, 29 Nisan 1326, s.178. Atıf, İskilipli Mehmed, “Medeniyet-i Şer’iye, Terakkiyat-ı Diniye (Vazâif-i Zevce), Beyanü’l-Hak, C.7, S.169, 16 Temmuz 1328, ss.2971-2972. Atıf, İskilipli Mehmed, “Medeniyet-i Şer’iye, Terakkiyat-ı Diniye (Ebeveynin Vazâifi ve Terbiye-i Etfal), Beyanü’l-Hak, C.7, S.171, 30 Temmuz 1328, s.3005. Atıf, İskilipli Mehmed, “Medeniyet-i Şer’iye, Terakkiyat-ı Diniye (Evladın Vazâifi), Beyanü’l-Hak, C.7, S.173, 13 Ağustos 1328, ss.3035-3038. Atıf, İskilipli Mehmed, “Medeniyet-i Şer’iye, Terakkiyat-ı Diniye”, Beyanü’l-Hak, C.7, S.172, 6 Ağustos 1328, s.3022. Atıf, İskilipli Mehmed, “Terbiye-i Etfal”, Beyanü’l-Hak, C.4, S.101, 28 Şubat 1326, ss.1877-1882. Atıf, İskilipli Mehmed, “Terbiye-i Etfal”, Beyanü’l-Hak, C.4, S.101, 28 Şubat 1326, s. 1879; Aydın, Muhammet Şevki, İslâmcıların Din Eğitimine Bakışı: Mehmed Şemseddin Günaltay Örneği, Sarkaç Yayınları, Ankara, 2013. Doğan, Recai, II. Meşrutiyet Döneminde Batıcılık Akımının Din ve Eğitim-Öğretim Görüşlerinin Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1996. Doğan, Recai, İslamcıların Eğitim ve Öğretim Görüşleri, Ankara, 1999. el-Mevlevi, Tahir, “Terbiye ve Ta’limi Etfal”, Beyanü’l-Hak, C.2, S.50, 22 Şubat 1325, ss.1059-1060. Esad, Mehmed, “İnsanın Mahiyeti ve Vazaif-i Şeri’ye ve İctimaiyesi”, Sırat-ı Müstakim, C.1, S.12, 30 Teşrin-i Evvel 1324, s.190. Fahreddin, Mehmed, “Talim ve Terbiyede Üssü’l-Esas 2”, Sebilürreşad, C.1-8, S.25-207, 9 Ağustos 1328, s.480. Fuad, Ali, “Alem-i İslam’da Tesettür-i Nisvan ve Taaddüd-i Zevcat”, Ceride-i Sufiye, C.1, S.6-8, 13 Kanun-i Sani 1327, s.1. Göküş, Şeref, II. Meşrutiyet Dönemi Türkçülük Akımında Eğitim, Din Eğitim ve Öğretimi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2013. Gündüz, Mustafa, “II. Meşrutiyet Dönemi Türkçü, İslâmcı ve Batıcı Görüşlere Mensup Aydınların Toplumsal Değişme Telakkîleri”, Muhafazakâr Düşünce, C.I, S.4, 2005. Gürsoy, Ülkü, II. Meşrutiyet Dönemi Dergileri Üzerine Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 1991. Hakkı, Bereketzâde İsmail, “Necâib-i Kur’aniye”, Sırat-ı Müstakim, C.2, S.30, 5 Mart 1325, ss.52-53. Hamid, Hüseyin, “Bizde Aile ve İbtidai Mektep Muhitleri”, Ceride-i Sufiye, C.3, S.66, 3 Teşrin-i Evvel 1329, ss.198-199. Hanioğlu, Şükrü, “Batıcılık”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, C.5, İstanbul, 1985. Hilmi, M., “Terbiye-i Etfal”, Maşrık-i İrfan, C.1, S.12, 13 Nisan 1325, s.2. Kara, İsmail, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İslamcılık Tartışmaları”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, C.5, İstanbul, 1985. Karakaş, Mehmet, Türk Ulusçuluğunun İnşası, Vadi Yayınları, Ankara, 2000. Kazım, Musa, “Hürriyet-Musavat”, Sırat-ı Müstakim, C.1, S.2, 12 Ağustos 1324, s.22. Kazım, Musa, “Hürriyet-Musavat”, Sırat-ı Müstakim, C.1, S.4, 4 Eylül 1324, s.54. Kazım, Musa, “Hürriyet-Musavat”, Sırat-ı Müstakim, C.1, S.5, 11 Eylül 1324, ss.68-70. Kazım, Musa, “Hürriyet-Musavat”, Sırat-ı Müstakim, C.1, S.6, 18 Eylül 1324, s.94. Kazım, Musa, “Hürriyet-Musavat”, Sırat-ı Müstakim, C.1, S.7, 25 Eylül 1324, ss.99-101. Kazım, Musa, “Hürriyet-Musavat”, Sırat-ı Müstakim, Y.1, C.1, S.3, 28 Ağustos 1324, s.36-37. Kemal, İbnü’l-Emin Mahmud, “Serbest-i Mezahib”, Beyanü’l-Hak, C.1, S.26, 16 Mart 1325, ss.599-600. Mergube, Hoca Fatma, “İslam Kadınları ve Moda”, Beyanü’l-Hak, C.1, S.9, 17 Teşrin-i Sani 1324, ss.192-194. Nejad, Edhem, “Neden Muallime Yetiştirilmiyor”, Sırat-ı Müstakim, C.6, S.155, 10 Ağustos 1327, ss.390-392. Nezihe, Fatma, “Tahsil-i Nisvan”, Beyanü’l-Hak, C.3, S.75, 16 Ağustos 1326, ss.1455-1456. Nuri, M., “Gençlerimiz Niçin Zaif İ’tikada Düçar Oluyor?”, Hayrü’l-Kelam, C.2, S.27, 8 Mayıs 1330, ss.211-212. Oba, Ali Engin, Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, İmge Yayıncılık, Ankara, 1995. Sadiye, Fatma, “Validelere Bir Hitab ve Hanım Kızlara-Nasihat-”, Volkan, Y. 1, S.11, 8 Kanun-i Evvel 1324, s.2. Safayhi, İsmail, “Kızlarımıza Ne Okutalım?”, İslam Dünyası, C.1, S.24, 1329, s. 388. Safvet, M., “Şark ve Garp Kadınları”, Beyanü’l-Hak, C.3, S.74, 9 Ağustos 1326, ss.1437-1440. Sahih-i Buhari, Cenâiz 92, hadis no:1385. Samizade Süreyya, “Terbiye-i Nisvan”, Tearüf-i Müslimin, C.2, S.25, 25 Teşrin-i Sani 1326, ss.3-4. Sarınay, Yusuf, Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2004. Sıdkı, H. Bekir, “Bizde Ahlak, Bizde Terbiye”, Hayrü’l-Kelam, C.1, S.23, 10 Nisan 1330, ss.183-184. Sıdkı, Mehmed, “Terbiye-i Etfal ve Birkaç Söz”, Beyanü’l-Hak, C.5, S.107, 11 Nisan 1327, s.1984. Sünen-i İbn Mace, Nikah 9, hadis no:1846. Sünen-i Nesai, Cihad 6, hadis no:3101. Süreyya, Samizade, “Terbiye-i Etfal”, Tearüf-i Müslimin, C.1, S.24, 18 Teşrin-i Sani 1326, s.386. Şemseddin, M., “İctimaî Derdlerimizden İzdivac Mesele-i Mühimmesi”, Kelime-i Tayyibe, C.1, S.11, 27 Eylül 1328, s.341. Şemseddin, M., “Nesl-i Atinin Talim ve Terbiyesi”, Kelime-i Tayyibe, C.1, S.6, 28 Haziran 1328, ss.178-179. Şemseddin, M., “Talim ve Terbiye Meselesi”, Sebilürreşad, C.1-8, S.20-202, 5 Temmuz 1328, s.379. Şemseddin, M., “Talim ve Terbiyede Ebeveynin Vazaifi”, Sebilürreşad, C.1-8, S.22-204, 19 Temmuz 1328, s.417. Şemseddin, M., “Talim ve Terbiyede Mektepler”, Sebilürreşad, C.1-8, S.25-207, 9 Ağustos 1328, s.478. Şemseddin, M., “Tedrisat ve Terbiye-i Ahlakiye”, Sebilürreşad, C.2-9, S.33-215, 4 Teşrin-i Evvel 1328, ss.126-127. Şevki, Ahmed, “Müslümanlarda Aile Hayatı”, Beyanü’l-Hak, C.3, S.71, 19 Temmuz 1326, ss.1392-1393. Şevki, Ahmed, “Müslümanlarda Aile Hayatı”, Beyanü’l-Hak, C.3, S.72, 26 Temmuz 1326, ss.1407-1408. Şevki, Ahmed, “Müslümanlarda Aile Hayatı”, Beyanü’l-Hak, C.3, S.78, 6 Eylül 1326, ss.1502-1504. Şevki, Ahmed, “Müslümanlarda Aile Hayatı”, Beyanü’l-Hak, C.4, S.79, 13 Eylül 1326, ss.1523-1525. Şükrü, M., “Çocuklarımızı Nasıl Terbiye Edelim!”, Beyanü’l-Hak, C.5, S.125, 15 Ağustos 1327, s.2267. Şükrü, M., “Kadınlarımız”, Beyanü’l-Hak, C.4, S.98, 7 Şubat 1326, s.1834. Taceddin, Troyskili Ahmed , “Validelerimiz…!”, Tearüf-i Müslimin, C.1, S.1, 2 Nisan 1326, ss.11-12. Tevfik, İbnü’l-Emin Ahmed, “Esas Terbiye”, Beyanü’l-Hak, C.1, S.20, 2 Şubat 1324, s.453. Tevfik, İbnü’l-Emin Ahmed, “Esas Terbiye”, Beyanü’l-Hak, C.1, S.21, 9 Şubat 1324, ss.468-470. Toprak, Zafer, “II. Meşrutiyet’te Fikir Dergileri”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, C.1, İstanbul, 1985. Tunaya, Tarık Zafer, İslamcılık Akımı, İBÜY, İstanbul, 2003. Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, İBÜY, İstanbul, 2004. Varlık, Bülent, “Tanzimat ve Meşrutiyet Dergileri”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, C.1, İstanbul, 1985. Vasıf, “Mektup”, Sırat-ı Müstakim, C.3, S.75, 28 Kanun-i Sani 1325, s.362. Vecdi, Ferid, “Müslüman Kadını (Beşinci Fasıl: Kadın A’mal-i Hariciyede Erkekle Müşareket Edebilir Mi?)”, Sırat-ı Müstakim, Müt: Mehmed Akif, C.1, S.8, 2 Teşrin-i Evvel 1324, ss.123-124. Vecdi, Ferid, “Müslüman Kadını (Birinci Fasıl: Kadın Nedir?)”, Sırat-ı Müstakim, Müt: Mehmed Akif, C.1, S.4, 4 Eylül 1324, s.57. Vecdi, Ferid, “Müslüman Kadını (Dördüncü Fasıl)”, Sırat-ı Müstakim, Müt: Mehmed Akif, C.1, S.6, 18 Eylül 1324, ss.90-91. Vecdi, Ferid, “Müslüman Kadını (Dördüncü Faslın Maba’dı)”, Sırat-ı Müstakim, Müt: Mehmed Akif, C.1, S.7, 25 Eylül 1324, ss.106-107; ss.122-127. Vecdi, Ferid, “Müslüman Kadını (İkinci Fasıl: Kadının Vazife-i Tabiiyesi Nedir?)”, Sırat-ı Müstakim, Müt: Mehmed Akif, C.1, S.4, 4 Eylül 1324, ss.58-60. Vecdi, Ferid, “Müslüman Kadını (Kadının Fıtratında Erkek İşlerine Girişebileceğini Gösterir Bir Şey Var mıdır?)”, Sırat-ı Müstakim, Müt: Mehmed Akif, C.1, S.9, 9 Teşrin-i Evvel 1324, ss.139-141. Vecdi, Ferid, “Müslüman Kadını (Üçüncü Fasıl: Kadın Bedenen ve Ruhen Erkekle Bir Olabilir Mi?)”, Sırat-ı Müstakim, Müt: Mehmed Akif, C.1, S.4, 11 Eylül 1324, ss.76-78. Vecdi, Ferid, “Müslüman Kadını”, Sırat-ı Müstakim, Müt: Mehmed Akif, C.1, S.3, 28 Ağustos 1324, ss.42-45. Vefa, Mehmed, “Sefahat ve Kadınlarımız”, el-Medaris, S.11, 10 Temmuz 1329, ss.169-170. Volkan, “Nâci”, Volkan, Y.1, S.5, 2 Kanun-i Evvel 1324, s.1.