Sağlık Bilimlerinde Manevi İyi Oluş: Türkiye'deki Nicel Tezlerin Sistematik Analizi

Yıl 2025, Sayı: 11, 54 - 68, 14.04.2025

Nurullah Kılıç , Hıdır Apak

https://doi.org/10.58252/artukluhealth.1643620

Öz

Giriş: Manevi iyi oluş, sağlık bilimleri alanında giderek daha fazla ilgi gören bir konu haline gelmiştir. Türkiye’de bu alanda yapılan lisansüstü nicel tezlerin incelenmesi, alanın mevcut durumunu anlamak ve gelecekteki araştırmalara yön vermek açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı; sağlık bilimleri alanında, manevi iyi oluş konusundaki lisansüstü nicel tezleri belirlenen değişkenler açısından analiz etmektir.
Yöntem:Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında, 2014-2024 yılları arasında yapılan tezler kullanılmış“spiritual well-being”, “spiritüel iyi oluş”, “spiritüel iyilik hali”, “manevi iyi oluş”, “manevi iyilik”, “manevi iyi olma” ve “manevi iyilik hali” anahtar kelimeleri kullanılarak taranmıştır. Önceden belirlenmiş kriterlere göre 50 tez değerlendirmeye alınmıştır. Manevi iyi oluş konusunu içeren tez çalışmaları; yayımlandıkları yıllar, akademik düzeyleri, araştırma türleri, veri toplama yöntemleri, katılımcı sayısı ve grupları, çalışılan değişkenler ve tezlerin kalite değerlendirmeleri gibi çeşitli değişkenler açısından detaylı bir şekilde analiz yapılmıştır.
Bulgular: Son yıllarda manevi iyi oluş konusundaki lisansüstü nicel tezlerin sayısında belirgin bir artış olduğu gözlemlenmiştir. 2024 yılında yayımlanan 16 tez ile en yüksek sayıya ulaşılmıştır. Çalışmaların çoğunlukla yüz yüze veri toplama yöntemiyle yapıldığı ve tanımlayıcı araştırmaların öne çıktığı belirlenmiştir. Katılımcı sayısı bakımından 151-300 kişilik gruplarla yapılan çalışmalar ağırlıktadır. Katılımcı grupları incelendiğinde, en fazla onkoloji hastaları ve kanser tanısı almış bireylerin yer aldığı görülmüştür. Manevi iyi oluş ile çalışılan değişkenlerin büyük çoğunluğunun “psikolojik ve duygusal” faktörler olduğu saptanmıştır.
Sonuç: Sağlık bilimleri alanında manevi iyi oluş üzerine yapılan lisansüstü tezlerin sayısında artış olduğu görülmektedir. Bununla birlikte analiz edilen tezlerde manevi iyi oluşun daha çok psikolojik faktörler ile ilişkili olarak ele alındığı ve deneysel araştırmaların sınırlı olduğu ortaya konmuştur. Bu durum; alanda geliştirilmesi gereken noktaları ve mevcut eksiklikleri göstermektedir. Dolayısıyla bu çalışma, gelecekte yapılacak akademik çalışmalar için önemli bir yol haritası sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Maneviyat, Manevi iyi oluş, Manevi iyilik, Sistematik derleme

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul onayına gerek yoktur. Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Spiritual Well-Being in Health Sciences: A Systematic Analysis of Quantitative Theses in Türkiye

Öz

Introduction: Spiritual well-being has become an increasingly significant topic in the field of health sciences. Analyzing postgraduate quantitative theses on this subject in Turkey is crucial for understanding the current state of the field and guiding future research. The aim of this study is to analyze postgraduate quantitative theses on spiritual well-being within the health sciences field, focusing on specific variables.
Methods: Theses conducted between 2014 and 2024 in the YÖK National Thesis Database were searched using the keywords “spiritual health,” “spiritual welfare,” “spiritual wellness,” and “spiritual well-being.” According to predefined criteria, 50 theses were included for evaluation. Theses addressing spiritual well-being were analyzed in detail in terms of various variables, such as the years of publication, academic levels, research types, data collection methods, number of participants and groups, studied variables, and quality assessments of the theses.
Results: A significant increase in the number of postgraduate quantitative theses on spiritual well-being has been observed in recent years. The highest number, with 16 theses, was recorded in 2024. Most studies were conducted using face-to-face data collection methods, and descriptive research was predominant. The majority of studies involved participant groups of 151–300 individuals. When examining participant groups, oncology patients and individuals diagnosed with cancer were most commonly represented. It was found that the majority of variables studied in relation to spiritual well-being were “psychological and emotional” factors.
Conclusion: It is observed that the number of postgraduate theses on spiritual well-being in the field of health sciences has been increasing. However, the analysis of these theses shows that spiritual well-being is mostly addressed in relation to psychological factors and that experimental studies are limited. This situation reveals the areas that need further development and highlights the existing gaps in the field. Therefore, this study provides an important roadmap for future academic research.

Anahtar Kelimeler

Spiritulality, Spiritual well-being, Spiritual wellness, Systematic review

Etik Beyan

Ethics committee approval is not required for this study. It is declared that scientific and ethical principles were complied with during the preparation of this study and all the studies used in this study were cited in the bibliography.

Kaynakça

• Acar, H. (2014). Manevi iyi oluş ile dindarlık arasındaki ilişki üzerine bir değerlendirme. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 391-412.https://doi.org/10.18505/cuifd.254730
• Aktaş, E. (2022). Yoğun bakım hemşirelerinde manevi iyi oluş ve tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Alpay, Y. (2024). Ayaktan kemoterapi uygulanan kanserli hastaların spiritüel iyilik hali, psikolojik dayanıklılık düzeyi ve yaşam kalitesinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Altunbaş Yavaşca, A. (2023). Şizofreni hastalarında manevi iyilik ve içselleştirilmiş damgalanma arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Apak, H., ve Acar, M.C. (2018). Din bilimleri: klasik sorunlar-güncel tartışmalar. Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 365-378.
• Ata, G. (2018). Onkoloji hastalarında manevi iyiliğin umut ve depresyonla ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bakan, C. (2023). Böbrek nakli alıcılarında belirsizliğe tahammülsüzlük, psikolojik iyi oluş ve manevi iyilik halinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Ekonomi Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Barata, A.,Hoogland, A., Small, B., Acevedo, K., Antoni, M., Gonzalez, B., … & Jim, H. (2022). Spiritual well‐being, distressand quality of life in hispanicwomendiagnosedwithcancerundergoingtreatmentwithchemotherapy. Psycho-Oncology, 31(11), 1933-1940. https://doi.org/10.1002/pon.6038
• Baş, B. (2022). Koroner yoğun bakımda yatan hastaların manevi iyilik hali ve ölüm kaygısı düzeyleri (Yüksek lisans tezi), Yozgat Bozok Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bektaş, S. (2021). Palyatif bakım hastalarının manevi iyilik halleri ile ağrıyla başa çıkma durumları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Yozgat Bozok Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bilgiç, G. (2019). Gebelerde doğum korkusunun psikolojik vespiritüel iyilik hali ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bütün, A., ve Çatalbaş, M. (2024). Sağlık bilimlerinde sistematik derleme nasıl yapılır: Pratik bir rehber. Sağlık Bilimleri Dergisi, 33(3), 427-435.https://doi.org/10.34108/eujhs.1525641
• Çalınık Çölgeçen, G. (2020). Çocukları immun yetmezlik tanısı ile hastanede yatan annelerde manevi iyi oluşun anksiyeteye etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çalışkan, Ş.,ve Dilmaç, B. (2022). Evli bireylerde manevi iyi oluş, ailede yılmazlık ve yaşamın anlamı arasındaki yordayıcı ilişkiler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 113-127.https://doi.org/10.33206/mjss.902045
• Çap, B. (2022). Spontan veya yardımcı üreme teknikleri ile gebe kalan kadınların spiritüel iyilik halinin prenatal stres ve bağlanma düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çelebioğlu, S. (2022). Yeni doğan yoğun bakım ünitesinde bebeği yatan ebeveynlerin stres seviyelerinin, manevi iyi oluş düzeylerinin ve spiritüel bakım gereksinimlerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çetin, B. (2024). Hemodiyaliz tedavisi alan verenaltransplantasyon yapılan hastaların manevi iyi oluş düzeylerinin karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Sanko Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Çınar, N. (2021). İyi bir sistematik derleme nasıl yazılmalı? OtJHS, 6(2), 310-314.https://doi.org/10.26453/otjhs.888569
• Çiçekli, N. (2019). Açık kalp ameliyatı uygulanacak olan hastaların umut düzeyi vemanevi iyi oluşlarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Dhar, N.,Chaturvedi, S.K. and Nandan, D. (2013). Spiritual health, the fourth dimension: a public health perspective. WHO South-East Asia Journal Of Public Health, 2(1), 3-5.https://doi.org/10.4103/2224-3151.115826
• Doğan, T. (2006). Üniversite öğrencilerinin iyilik halinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 120-129.
• Doğan, U. (2019). Madde bağımlılarında manevi iyi oluş durumlarının umutsuzluk düzeyleri ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Duracak, A. (2021). Pandemi sürecinde palyatif bakım hastalarına bakım verenlerin manevi iyi oluş ve depresyon düzeylerinin bakım yüklerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Durmuş, Y. (2020). Hemodiyaliz hastalarında manevi iyi oluş ile anksiyete ve depresyon arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Efe, S. (2023). Miyokard enfarktüsü geçirmiş bireylerin manevi iyi oluş ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Ekşi, H. (Ed.) (2022). Manevi Yönelimli Psikolojik Danışma (2. Basım). Nobel Yayıncılık. Ekşi, H., Boyalı, C. ve
• Ümmet, D. (2019). Öğretmen adaylarının manevi iyi oluş ile yaşamda anlam değişkenlerinin psikolojik dayanıklılığı yordaması: Bir yapısal eşitlik modeli (YEM) denemesi. Kastamonu EducationJournal, 27(4), 1695-1704.https://doi.org/10.24106/kefdergi.3256
• Ellison, C.W. (1983). Spiritual Well-Being: Conceptualization And Measurement. Journal Of Psychology and Theology, 11(4), 330-340.https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/009164718301100406
• EPHPP. (2025). Quality assessment tool for quantitative studies. Mc Master Evidence Review ve Synthesis Team. Retrieved December 2024, https://merst.healthsci.mcmaster.ca/ephpp/
• Eynel, R. (2023). Kronik obstruktif akciğer hastalığı olan bireylere uygulanan manevi bakım girişimlerinin manevi iyi oluş üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Fisher, J. and Ng, D. (2017). Presenting a 4-Item Spiritual Well-Being Index (4-ISWBI). Religions, 8(9), 179. https://doi.org/10.3390/rel8090179
• Gece, B. (2022). Multipl skleroz tanısı almış bireylerin dini başa çıkma tarzları ile manevi iyi oluşları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Girgin, N. (2021). Ayaktan kemoterapi alan kanserli hastaların spiritüel iyilik hali ve psikolojik dayanıklılık düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Görücü, S. (2019). Yoğun bakımda hastası olan bireylerin ölüm anksiyetesi ve manevi iyi oluş düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Gültekin, A. (2018). Psikiyatri hastalarının manevi iyilik düzeyleri ile tedaviye uyumları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Gürsu, O. ve Ay, Y. (2018). Manevi iyi oluş ve yaşlılık. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi Uluslararası Multidisipliner Kongresi, 198-207.
• Kahraman, B.N. (2020). Akciğer kanseri hastalarında spiritüel iyilik halinin hastalık algısına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kandemir, S. (2024). Skleroderma hastalarında manevi iyi oluş, anksiyete, depresyon ve sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişkinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kaplan, E. (2020). Evde yatağa bağımlı hastaya bakım veren bireylerde bakım yükü vemanevi iyi oluş ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Karadeli, G.G. (2024). Kanserli bireylerde stigma algısı vemanevi iyi oluş durumlarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Karatay, S. (2019). Kanser tanısı almış çocukların ebeveynlerinde manevi iyi oluş, bakım yükü ve konfor ilişkisi ve etkileyen faktörler (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Katı, G.N. (2023). Meme kanseri tanısı alan bireylerin manevi iyi oluşları ve destekleyici bakım gereksinimlerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kavalalı Erdoğan, T. (2019). Onkoloji hastalarında yalnızlık ve ölüm algısı ile spiritüel iyilik hali arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya Işık, E. (2024). Hemşirelerin bilinçli farkındalıklarının, manevi iyi oluşları ve yaşam doyumlarına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya, R. (2019). Riskli birimlerde çalışan hemşirelerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri ve manevi iyi oluşlarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kaygusuz, G. (2023). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylere dinletilen duanın dispne şiddeti, anksiyetevespiritüel iyiliğe etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kılıç, A.N. (2024). Hemodiyaliz hastalarında hastalığa uyum, konfor vespiritüel iyilik arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kıyak, H.N. (2024). Yoğun bakım ünitesinden transfer edilen hastaların yoğun bakım deneyimi ile spiritüel iyilik halleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Koca, O. (2024). Hekimlerin ve hemşirelerin manevi iyi oluş düzeylerinin belirlenmesi: Bir eğitim araştırma hastanesi örneği (Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Koçak, İ. (2024). Mide kanseri hastalarında manevi bakım gereksinimleri ile manevi iyi oluş arasındaki ilişkide sağlık kaderciliğinin aracılık etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Koçak, S.N. (2024). Aile sağlığı merkezine başvuran kronik hastalığa sahip hastaların manevi iyilik hallerinin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Yozgat Bozok Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Koenig, H.G. (2012). Religion, spirituality, andhealth: Theresearchandclinicalimplications. International ScholarlyResearchNotices, 2012(1), 278730.
• Kurt, B. (2024). Kanser tanısı almış bireylerin manevi iyi oluş durumlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Mıngır, V.T. (2022). Kanserli çocukların ebeveynlerinin manevi iyi oluş düzeylerinin ve yaşam kalitelerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman, D.G.,and PRISMA Group. (2019).Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. PLoSmedicine, 6(7), e1000097.https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000097
• Myers, D.G. and Diener, E. (1995). Who is happy?. Psychological science, 6(1), 10-19.
• Odlukaya Dağlı, B. (2024). Hemşirelerde manevi iyi oluş düzeyi ile spiritüel bakım yeterlilikleri arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Özdoğan, Ö. (2005). Din psikolojisi ve manevi değerler. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15, 159-180.
• Özdoğan, Ö. (2010).İsimsiz hayatlar manevi ve psikolojik yaklaşımla arınma ve öze dönüş. Özdenöze Yayıncılık
• Özgenel, M. and Yılmaz, Ö. (2020).The relationship between spiritual well-being and happiness: an investigation on teachers. Sipiritual Psychology and Counseling, 5(3), 287-300.
• Öztürk, N. (2023). Yaşlı bireylerde manevi iyi oluşun aktif yaşlanma üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Pargament, K.I. (2007). Spiritually integrated psychotherapy: Understand ingand addressing the sacred. Guilford Press.
• Pehlivan, A. (2018). Manevi bakım ve danışmanlığın imam hatip ortaokul öğrencilerinin ruh sağlığı ve manevi iyi oluşlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ryan, R.M. and Deci, E.L. (2001). On happiness and humanpotentials: a review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review Of Psychology, 52, 141–166.https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.141
• Sun, V., Kim, J., Irish, T., Borneman, T., Sidhu, R., Klein, L., and Ferrell, B. (2015). Palliative care and spiritual well‐being in lung cancer patients and family care givers. Psycho-Oncology, 25(12), 1448-1455.https://doi.org/10.1002/pon.3987
• Şahin, S. (2024). Yaşlı bireylerde kendini ihmal, manevi iyi oluş ve ölüm kaygısı arasındaki ilişkinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Tabanlı, Z. (2024). Kemoterapi alan hastalarda geleneksel, alternatif ve tamamlayıcı tıp tutumu ve sağlık inanışlarının spiritüel iyilik hali ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Kırklareli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Tan, H. N. (2023). Manevi iyi oluş uygulaması yoluyla yaşam doyumu, manevi yönelim ve mutluluk yönelimlerinin incelenmesi (eğitmenler örneği)(Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tan, H.N.ve Yıldız, M. (2022). ‘Manevi İyi Oluş’ kavramının ortaya çıkışı ve tanımlanması. Dini Araştırmalar, 25(63), 447-476.https://doi.org/10.15745/da.1175149
• Telef, B.B., Uzman, E., ve Ergün, E. (2013). Öğretmen adaylarında psikolojik iyi oluş ve değerler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 8(12), 1297-1307. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5699
• Tosyalıoğlu, M.B.,ve Albayrak, A. (2023). Maneviyat ve ruh sağlığı: maneviyat ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, (8), 9-50.
• Türkaslan, E. (2023). Kemoterapi alan hastalarda spiritüel iyilik halinin yaşanan semptomlara etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş veli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.https://doi.org/10.56432/tmdrd.1369342
• Uslu, B. (2023). Hemşirelik öğrencilerinde manevi bakım eğitiminde kullanılan refleksiyon (yansıtma) yönteminin manevi bakım algısı ve manevi iyi oluş üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Ünlü, H. (2024). Palyatif bakım hastasına bakım verenlerin manevi iyi oluşve öz aşkınlık düzeylerinin bakım yüküne etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yağcı, E. (2022). Psikolojik Danışman Adaylarının Özgeciliklerini Yordamada İyilik Hali, Bilinçli Farkındalık ve Cinsiyet. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Yanar, G. (2023). Yaşlı bireylerin uyguladıkları manevi uygulamalar ve manevi iyi oluşun sağlık algısı üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, E. (2019). Huzurevinde yaşayan yaşlılarda manevi iyi oluş, konfor ilişkisi ve etkileyen faktörler (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490.https://doi.org/10.33206/mjss.791537
• Yılmaz, M., ve Okyay, N. (2009). Hemşirelerin maneviyat ve manevi bakıma ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Researchve Development in Nursing, 11(3):42-52.
• Yorulmaz, E.T. (2021). Hemşirelerde manevi iyi oluş ve bilinçli farkındalık düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yumuşak, S. (2024). İnmeli hastalara bakım veren bireylerde bakım yükünün sosyal destek algısı ve manevi iyi oluş düzeyleri ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• World Health Organization. (2020). Mental health and psychosocial considerations during the COVID-19 outbreak (No. WHO/2019-nCoV/MentalHealth/2020.1). WHO. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-MentalHealth-2020.1