BIST TURİZM ENDEKSİNDE YER ALAN FİRMALARIN CILOS VE MAIRCA TABANLI FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 163 - 185, 30.07.2021

Osman Pala

https://doi.org/10.11616/basbed.vi.901120

Cited By: 13

Öz

Turizm sektörü ülkemizin iktisadi kalkınmasında itici bir unsur olarak ön plana çıkmaktadır. Turizm sektörünün etkinliği bu sektörde faaliyet sunan firmaların finansal performansı ile doğrudan ilişkilidir. Öte yandan 2020 yılında etkileri görülen Covid-19 pandemisi sektörü derinden sarsmış ve kötü yönde etkilemiştir. Firmaların özellikle kriz dönemlerinde etkin finansal performansa sahip olmalarının önemi artmaktadır. Bu doğrultuda, çalışmada BIST turizm endeksinde yer alan firmaların 2016-2020 dönemleri boyunca sergilemiş oldukları finansal performanslar, CILOS ve MAIRCA, Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri ile değerlendirilmiştir. 5 yıllık sürecin geneli için yapılan istatistiki testlerde en yüksek performansa sahip firma açısından diğerlerinin performansına oranla anlamlı farklılık ortaya çıkarken, aynı zamanda Covid-19 pandemisi döneminde de sıralamalar açısından diğer dönemlere göre istatistiki olarak farklılıklar elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Anahtar Kelimeler

CILOS, MAIRCA, Finansal Performans, BIST, Turizm, CILOS, MAIRCA, Finansal Performans, BIST, Turizm

Kaynakça

• Akmese, H., Aras, S. ve Akmese, K. (2016), Financial Performance and Social Media: A Research on Tourism Enterprises Quoted in Istanbul Stock Exchange (BIST), Procedia Economics and Finance, 39, s.705-710.
• Arsu, T. ve Ayçin, E. (2020), BIST Lokanta Ve Oteller Sektöründeki Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarının MACBETH ve EDAS Yöntemleri ile İncelenmesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (Online), 20(Özel Sayı), s.156-178.
• Ayaydın, H., Pala, F. ve Sarı, Ş. (2019), Borsa İstanbul'da İşlem Gören Turizm Firmalarının Finansal Performanslarının Değerlendirmesi: AHS ve VIKOR Yöntemleri, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(2), s.311-320.
• Ayçin, E. ve Güçlü, P. (2020), BIST Ticaret Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve MAIRCA Yöntemleri ile Değerlendirilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 85, s.287-312.
• Ayçin, E. ve Orçun, Ç. (2019), Mevduat Bankalarının Performanslarının Entropi ve MAIRCA Yöntemleri İle Değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(42), s.175-194.
• Aytekin, A. (2019), Evaluation of the Financial Performance of Tourism Companies Traded in BIST Via a Hybrid MCDM Model, International Journal of Applied Research in Management and Economics, 2(4), s.20-32.
• Badi, I. ve Ballem, M. (2018), Supplier Selection Using the Rough BWM-MAIRCA Model: A Case Study in Pharmaceutical Supplying in Libya, Decision Making: Applications in Management and Engineering, 1(2), s.16-33.
• Čereška, A., Zavadskas, E. K., Bucinskas, V., Podvezko, V. ve Sutinys, E. (2018), Analysis of Steel Wire Rope Diagnostic Data Applying Multi-Criteria Methods, Applied Sciences, 8(2), s.260-281.
• Čereška, A., Zavadskas, E. K., Cavallaro, F., Podvezko, V., Tetsman, I. ve Grinbergienė, I. (2016), Sustainable Assessment of Aerosol Pollution Decrease Applying Multiple Attribute Decision-Making Methods, Sustainability, 8(7), s.586-597.
• Chatterjee, K., Pamucar, D. ve Zavadskas, E. K. (2018), Evaluating the Performance of Suppliers Based on Using the R'AMATEL-MAIRCA Method for Green Supply Chain Implementation in Electronics Industry, Journal of Cleaner Production, 184, s.101-129.
• Chen, M. H. (2010), The Economy, Tourism Growth and Corporate Performance in the Taiwanese Hotel İndustry, Tourism Management, 31(5), s.665-675.
• Ecer, F. ve Günay, F. (2014), Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Ölçülmesi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), s.35-48.
• Erdoğan, M. ve Yamaltdınova, A. (2018), Borsa İstanbul’a Kayıtlı Turizm Şirketlerinin 2011-2015 Dönemi Finansal Performanslarının TOPSIS ile Analizi, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), s.19-36.
• Ergül, N. (2014), BİST-Turizm Sektöründeki Şirketlerin Finansal Performans Analizi, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), s.325-340.
• Fu, H. P., Chu, K. K., Chao, P., Lee, H. H. ve Liao, Y. C. (2011), Using Fuzzy AHP and VIKOR for Benchmarking Analysis in the Hotel Industry, The Service Industries Journal, 31(14), s.2373-2389.
• Gigović, L., Pamučar, D., Bajić, Z. ve Milićević, M. (2016), The Combination of Expert Judgment and GIS-MAIRCA Analysis for the Selection of Sites for Ammunition Depots, Sustainability, 8(4), s.372-401.
• Günay, F. ve Ecer F. (2020), Cash Flow Based Financial Performance of Borsa İstanbul Tourism Companies by Entropy-MAIRCA integrated model, Journal of multidisciplinary academic tourism, 5(1), s.29-37.
• Hodges, J. L. ve Lehmann, E. L. (1962), Rank Methods for Combination of Independent Experiments in Analysis of Variance, The Annals of Mathematical Statistics, 33(2), s.482-497.
• Holm, S. (1979), A Simple Sequentially Rejective Multiple Test Procedure, Scandinavian journal of statistics, 6(2), s.65-70.
• Hsu, L. T. ve Jang, S. (2007), The Postmerger Financial Performance Of Hotel Companies, Journal of hospitality & tourism research, 31(4), s.471-485.
• Inoue, Y. ve Lee, S. (2011), Effects of Different Dimensions Of Corporate Social Responsibility on Corporate Financial Performance in Tourism-Related Industries, Tourism Management, 32(4), s.790-804.
• Kahveci, M. ve Turna, İ. (2016), BİST’de İşlem Gören Turizm İşletmelerinin TOPSIS Tekniği ile Finansal Performanslarının Analizi ve Değerlendirilmesi, Muhasebe ve Denetime Bakış, 48, s.99-114.
• KAP (2021), Finansal Tablolar, https://www.kap.org.tr/tr/ (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• Karaca, S. ve Özen, E. (2017), Financial Failure Estimation of Companies in BIST Tourism Index by Altman Model and Its Effect on Market Prices, BRAND. Broad Research in Accounting, Negotiation, and Distribution, 8(2), s.11-23.
• Karadeniz, E., Beyazgül, M., Dalak, S. ve Günay, F. (2017), Türk Turizm Sektörünün Finansal Performansının Dikey Analiz Yöntemiyle İncelenmesi: BIST Turizm Şirketleri ve TCMB Sektör Bilançoları Üzerinde Bir Araştırma, Sosyoekonomi, 25(32), s.105-119.
• Karadeniz, E., Koşan, L., Günay, F. ve Dalak, S. (2016), Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Turizm Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının Ölçülmesi, Journal Of International Social Research, 9(44), s.1117-1134.
• Karakaş, A. ve Öztel, A. (2020), BIST’de Yer Alan Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarının Entropi Tabanlı TOPSIS Yöntemi ile Belirlenmesi: Bir Python Uygulaması, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), s.543-562.
• Karkacıer, O. ve Yazgan, A. E. (2017), Turizm Sektöründe Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Finansal Performans Değerlemesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37, s.154-162.
• Kendirli, S. ve Çankaya, M. (2016), BIST Turizm Endeksindeki Şirketlerde İşletme Sermayesi Yönetiminin Karlılık Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik bir Araştırma, International Review of Economics and Management, 4(2), s.46-68.
• Kitsios, F. C. ve Grigoroudis, E. (2020), Evaluating Service Innovation and Business Performance in Tourism: A Multicriteria Decision Analysis Approach, Management Decision, 58(11), s.2429-2453.
• Marin, D. (1992), Is the export-led growth hypothesis valid for industrialized countries?, The Review of Economics and Statistics, 74(4), s.678-688.
• Özçelik, H. ve Kandemir, B. (2015), BIST’de İşlem Gören Turizm İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33), s.97-114.
• Pablo-Romero, M. D. P. ve Molina, J. A. (2013), Tourism and Economic Growth: A Review of Empirical Literature, Tourism Management Perspectives, 8, s.28-41.
• Paça, M. ve Karabulut M.T. (2019), Finansal Rasyolar ile Finansal Performans: BİST ve Turizm, Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), s.53-65.
• Palang, D. ve Tippayawong, K. Y. (2019), Performance Evaluation of Tourism Supply Chain Management: The Case of Thailand, Business Process Management Journal, 25(6), s.1193- 1207.
• Pamučar, D., Lukovac, V., Božanić, D. ve Komazec, N. (2018), Multi-Criteria FUCOM-MAIRCA Model for the Evaluation of Level Crossings: Case Study in the Republic of Serbia, Operational Research in Engineering Sciences: Theory and Applications, 1(1), s.108-129.
• Pamučar, D., Mihajlović, M., Obradović, R. ve Atanasković, P. (2017), Novel Approach to Group Multi-Criteria Decision Making Based on Interval Rough Numbers: Hybrid DEMATEL-ANP-MAIRCA Model, Expert Systems with Applications, 88, s.58-80.
• Pamučar, D., Vasin, L. ve Lukovac, L. (2014), Selection of Railway Level Crossings for Investing in Security Equipment Using Hybrid DEMATEL-MARICA Model, XVI International Scientific-Expert Conference on Railway, RAILCON, Faculty of Mechanical Engineering, University of Niš, Serbia.
• Podvezko, V., Zavadskas, E. K. ve Podviezko, A. (2020), An Extension of the New Objective Weight Assessment Methods CILOS And IDOCRIW to Fuzzy MCDM, Economic Computation & Economic Cybernetics Studies & Research, 54(2), s.59-75.
• Sharma, A. ve Upneja, A. (2005), Factors Influencing Financial Performance of Small Hotels in Tanzania, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 7(16), s.504-515.
• Süslü, C., Ateş A. ve Gök M. A. (2019), Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği, Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 3(4), s.847-860.
• Şen, A. ve Şit, M. (2015), Turizm Gelirlerinin Türkiye Ekonomisindeki Rolü ve Önemi, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), s.30-45.
• TİCARET (2021), Ticaret Haberleri, https://ticaret.gov.tr/haberler/2020-yili-aralik-ayi-dis-ticaret-ticaret-esnaf-ve-kooperatifverileri#:~:text=GTS'ye%20g%C3%B6re%202020 %20y%C4%B1l%C4%B1,milyar%20425%20milyon%20dolar%20olmu%C5%9Ftur (Erişim Tarihi: 16.02.2021).
• TUİK (2021), https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do; jsessionid=CnXhg0RGSypMHtdQpx131Q4gD5pwGzRhdctMJwm0s9plTkQTmfGD!948300996?id=37438 (Erişim Tarihi: 16.02.2021).
• TURSAB (2021), https://www.tursab.org.tr/istatistikler (Erişim Tarihi: 16.02.2021).
• Uyar, A., Kilic, M., Koseoglu, M. A., Kuzey, C. ve Karaman, A. S. (2020), The Link Among Board Characteristics, Corporate Social Responsibility Performance, and Financial Performance: Evidence From the Hospitality and Tourism Industry, Tourism Management Perspectives, 35, 100714, s.1-13.
• Weerathunga, P. R., Chen, X. ve Samarathunga, M. (2019), Firm-Specific and Contextual Determinants of Sri Lankan Corporate Hotel Performance, International Journal of Economics and Financial Issues, 9(3), s.213-224.
• Yakut, E., Harbalıoğlu, M. ve Pekkan, N. Ü. (2015), Turizm Sektöründe BIST’a Kayıtlı İşletmelerin Veri Zarflama Analizi ve Toplam Faktör Verimliliği ile Finansal Performanslarının İncelenmesi, İşletme Araştırmaları Dergisi (ISARDER), 7(2), s.235-257.
• Zavadskas, E. K. ve Podvezko, V. (2016), Integrated Determination of Objective Criteria Weights in MCDM, International Journal of Information Technology & Decision Making, 15(02), s.267-283.
• Zavadskas, E. K., Cavallaro, F., Podvezko, V., Ubarte, I. ve Kaklauskas, A. (2017), MCDM Assessment of a Healthy and Safe Built Environment According to Sustainable Development Principles: A Practical Neighborhood Approach in Vilnius, Sustainability, 9(5), s.702-801.