Özel Tasarrufları Belirleyen Faktörlerin ARDL Yöntemiyle İncelenmesi: Türkiye Ekonomisi için Bir Uygulama

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 375 - 389, 31.03.2022

Sacit Sarı , Kemal Yıldırım

https://doi.org/10.11616/asbi.1099015

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma kapsamında Türkiye ekonomisinde özel tasarrufların belirleyicileri 1980-2019 arası yıllık verilerle araştırılmıştır. Değişkenlerin durağanlıkları ADF ve Phillips-Perron birim kök testleriyle sınanmıştır. Değişkenlerin durağanlıkları ayrıca Fourier ADF ve KPSS testleriyle de sınanmıştır. Seriler arasında uzun dönemli ilişkiler ise ARDL sınır testi ve FMOLS yöntemiyle incelenmiştir. Eşbütünleşme testi sonucuna göre serilerin eşbütünleşik oldukları uzun dönemde birlikte hareket ettikleri tespit edilmiştir. ARDL sınır testi sonuçlarına göre uzun dönemde kişi başı gelir, faiz oranı ve cari işlemler dengesi serilerinin özel tasarrufları pozitif yönde etkilediği, kamu tasarrufları, enflasyon oranı ve nüfus bağımlılık oranının ise negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Kişi başı gelirde meydana gelen %1’lik artış özel tasarrufları %0.45 oranında artırırken, faiz oranlarında meydana gelen aynı düzeyde bir artış özel tasarrufları %0.64 oranında artırmaktadır. FMOLS sonuçları enflasyon değişkenin anlamsız çıkması haricinde sınır testi sonuçlarını doğrulamıştır.

Anahtar Kelimeler

Özel Tasarruf Oranları, Birim Kök Testleri, ARDL Sınır Testi, Türkiye Ekonomisi

Kaynakça

• Agrawal, P., Sahoo, P., ve Dash, R. K. (2009), Savings Behaviour in South Asia, Journal of Policy Modeling, 31(2), s.208-224.
• Aka, K. (2019), Türkiye'de Tasarrufun Belirleyicileri ve Finansal Sistem İlişkisi: Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü.
• Akın, T. (2018), Tasarrufların Makroekonomik Performansa Etkileri: Kuram ve Türkiye Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi SBE.
• Aksoy, F. (2016), Tasarrufun Belirleyicileri: Tüketici ve Ticari Kredilere İlişkin Bulgular. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Uzmanlık Yeterlik Tezi, 3, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/33e65aab-ed4f-4439-9743, (Erişim tarihi: 13.09.2020).
• Ando, A. ve Modigliani, F. (1963), The Life Cycle Hypothesis of Saving: Aggregate Implications and Tests, The American Economic Review, 53(1), s.55-84.
• Aron, J., ve Muellbauer, J. (2000), Personal and Corporate Saving In South Africa, The World Bank Economic Review, 14(3), s.509-544.
• Bakanlığı, K. (2014), Yurtiçi Tasarruflar Özel İhtisas Komisyon Raporu (Yayın No: 2902), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/10_YurticiTasarruflar.pdf, (Erişim tarihi: 24.06.2020).
• Bankası, T. M. (2015), Tasarruf-Yatırım Dinamikleri ve Cari İşlemler Dengesi Gelişmeleri. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/1c433a55-1f29-4115-acd7, (Erişim tarihi: 24.04.2020).
• Becker, R., Enders, W., ve Hurn, S. (2006), Modeling Inflation and Money Demand Using a Fourier-Series Approximation. Contributions to Economic Analysis, 276, s.221-246. Bedir, S., Özdemir, D., ve Bozkurt, E. (2017), Özel, Kamu ve Yabancı Tasarruf İlişkisi: Türkiye Örnegi, Ege Akademik Bakis, 17(2), s.265-276 .
• Bhandari, R., Dhakal, D., Pradhan, G., ve Upadhyaya, K. P. (2007), Determinants of Private Saving In South Asia. South Asia Economic Journal, 8(2), s.205-217.
• Carroll, C. D., Hall, R. E., ve Zeldes, S. P. (1992), The Buffer-Stock Theory of Saving: Some Macroeconomic Evidence, Brookings Papers On Economic Activity, 1992(2), s.61-156.
• Çağlayan, E. (2006), Enflasyon, Faiz Oranı ve Büyümenin Yurtiçi Tasarruflar Üzerindeki Etkileri. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi,21(1), s.423-438.
• Çolak, Ö. F., ve Öztürkler, H. (2012), Tasarrufun Belirleyicileri: Küresel Tasarruf Eğiliminde Değişim ve Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Eğiliminin Analizi, Bankacılar Dergisi, 82, s.3-44.
• Deaton Angus, S. (1991), Saving and Liquidity Constraints. Ecomometrica, 59(5), s.221-248.
• Deaton, A., ve Paxson, C. (2000), Growth and Saving Among Individuals and Households, Review of Economics and Statistics, 82(2), s.212-225.
• Edwards, S. (1995), Why Are Saving Rates So Different Across Countries: An International Comparative Analysis, National Bureau of Economic Research, No. w5097, https://www.nber.org/system/files/working_papers/w5097/w5097.pdf (Erişim tarihi: 11.01.2021).
• Edwards, S. (1996), Why Are Latin America’s Savings Rates So Low? An International Comparative Analysis, Journal of Development Economics, 51(1), s.5–44.
• Enders, W., ve Lee, J. (2012), The Flexible Fourier Form and Dickey–Fuller Type Unit Root Tests, Economics Letters, 117(1), s.196-199.
• Esen, E., Yildirim, S., ve Kostakoglu, S. F. (2012), Testing Feldstein-Horioka Hypothesis For Turkish Economy: Application Of ARDL Model. Eskısehır Osmangazı Unıversıtesı Iıbf Dergısı, 7(1), s.251-278.
• Friedman, M. (1957), The Permanent Income Hypothesis,(Ed: Milton Friedman), In A Theory of The Consumption Function (pp. 20-37). Princeton University Press.
• Fry, M. J. (1986), Terms-of-Trade Dynamics In Asia: An Analysis of National Saving and Domestic Investment Responses to Terms-of-Trade Changes in 14 Asian LDCs, Journal of International Money and Finance, 5(1), s.57-73.
• Göktaş, P., Pekmezci, A., ve Bozkurt, K. (2019), Ekonometrik Serilerde Uzun Dönem Eşbütünleşme ve Kısa Dönem Nedensellik, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Gujarati, D., ve Porter, D. C. (2004), Basic Econometrics, Boston: Editura McGraw-Hill, 858.
• Güriş, B. (2018), Doğrusal Zaman Serileri Analizi. Yayımlanmamış Ders Notu, Dicle Üniversitesi Ekonometri Semineri, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
• Hondroyiannis, G. (2006), Private Saving Determinants In European Countries: A Panel Cointegration Approach, The Social Science Journal, 43(4), s.553-569.
• Keynes, J. M. (1936), İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi, (çev: A. M.Akalın,2008), İstanbul: Kalkedon.
• Khan, A. H., Hasan, L., ve Malik, A. (1994), Determinants of National Saving Rate In Pakistan. Economia Internazionale/International Economics, 47(4), s.365-382.
• Khan, M. I., Teng, J. Z., Khan, M. K., Jadoon, A. U. ve Rehan, M. (2017), Factors Affecting The Rate of Gross Domestic Saving In Different Countries. European Academic Research, 5(8), s.42-62.
• Loayza, N., Schmidt-Hebbel, K., ve Servén, L. (2000), What Drives Private Saving Across The World?. Review of Economics and Statistics, 82(2), s.165-181.
• Mankiw N. G. (2003), Macroeconomics, (5th edition), New York: South-Western Cengage Learning.
• Masson, P. R., Bayoumi, T., ve Samiei, H. (1998), International Evidence On The Determinants of Private Saving, The World Bank Economic Review, 12(3), s.483-501.
• Matur, E. P., Sabuncu, A., ve Bahçeci, S. (2012), Determinants of Private Saving and Interaction Between Public and Private Savings In Turkey, Topics in Middle Eastern and North African Economies, 14.
• Middle East Economic Association and Loyola University Chicago, 2012, https://ecommons.luc.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1153&context=meea,(Erişim tarihi,18.02.2020).
• Özcan, B., ve Peker, A. E. (2018), Özel Tasarrufun Belirleyenleri: Türkiye Örneği. Firat University Journal of Social Sciences, 28(2), s.179-197.
• Özcan, K. M., Gunay, A., ve Ertac, S. (2003), Determinants of Private Savings Behaviour In Turkey, Applied Economics, 35(12), s.1405-1416.
• Özcan, K. M., Gunay, A., ve Ertac, S. (2012), Macro and Socioeconomic Determinants of Turkish Private Savings, Journal of Economic Cooperation and Development, 33(2), s.93-130.
• Özkaya, H. G. (2018), Gelişmekte Olan Ülkelerde Tasarrufları Etkileyen Değişkenler ve Bankacılık İlişkisi; Panel Veri Analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., ve Smith, R. J. (2001), Bounds Testing Approaches To The Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), s.289-326.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., ve Smith, R. P. (1999), Pooled Mean Group Estimation of Dynamic Heterogeneous Panels. Journal of the American Statistical Association, 94(446), s.621-634.
• Phillips, P. C., ve Perron, P. (1988). Testing For A Unit Root In Time Series Regression. Biometrika, 75(2), s.335-346.
• Rijckeghem, C. V., ve Üçer, M. (2009), Türkiye’de Tasarruf Oranı’nın Evrimi ve Başlıca Belirleyicileri: Doğru Politikalar İçin Çıkartılacak Dersler, TÜSİAD, TÜSİAD Yayın No: TÜSİAD, 2009-02, İstanbul.
• Romer, P. (1986), Recent Theories of Endogenous Growth, Berkeley: University of California.
• Sancak, E., ve Demirci, N. (2012), Ulusal Tasarruflar ve Türkiye’de Sürdürülebilir Büyüme İçin Tasarrufların Önemi, AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), s.159-198.
• Sevüktekin, M., ve Çınar, M. (2017), Ekonometrik Zaman Serileri Analizi: Eviews Uygulamalı (5. Baskı), Bursa: Dora Basım Yayım.
• Solow, R. M. (1956), A Model of Balanced Growth, Quarterly Journal of Economics, 70(1), s. 65-94.
• Stock, J. H., Watson, M. W. (2011), Ekonometriye Giriş, (çev: Saraçoğlu, B.), İstanbul: Efil.
• Yaraşır, S., ve Yılmaz, B. E. (2011), OECD Ülkelerinde Özel Tasarruflar: Bir Bakış (1999-2007). Maliye Dergisi,160(1), s. 139-15.