Sosyal Kaygı Düzeyi ile Dijital Bağımlılık Arasındaki İlişkide Kullanım Süresinin Aracılık Rolü: Üniversite Gençliği Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 2, 1181 - 1199, 31.07.2023

Şükrü Balcı , Hamide Sarıtaş

https://doi.org/10.11616/asbi.1269668

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, sosyal kaygı düzeyi ile dijital bağımlılık ilişkisinde dijital cihaz kullanım süresinin aracılık rolünün ortaya konulması amaçlanmıştır. Nicel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda, sosyal kaygının dijital bağımlılık üzerinde pozitif anlamlı etkisinin bulunduğu analiz edilmiştir. Bunun yanında dijital bağımlılık ile dijital cihaz kullanım süresi arasında da anlamlı ilişkinin varlığı söz konusudur. Sonuçlar, üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılıkları üzerinde sosyal kaygı düzeyleri ve dijital cihaz kullanım sürelerinin etkisinin olduğuna işaret etmektedir. Katılımcıların sosyal kaygı düzeyleri artıkça dijital bağımlılıkları da artmaktadır. Buna dijital cihaz kullanım süresi de kısmi oranda aracılık etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital bağımlılık, sosyal kaygı, dijital cihaz kullanım süresi, üniversite öğrencileri

The Mediating Role of Duration of Use in the Relationship between Level of Social Anxiety and Digital Addiction: A Study on University Youth

Öz

In this study, it was aimed to reveal the mediating role of digital device usage time in the relationship between social anxiety level and digital addiction. Relational survey model was used in this study in which field research method was used. As a result of the findings obtained in the research, it was analyzed that social anxiety has a positive and significant effect on digital addiction. In addition, there is a significant relationship between digital addiction and duration of digital device use. The results indicate that social anxiety levels and duration of digital device use have an effect on university students' digital addictions. As the social anxiety levels of the participants increase, their digital addictions also increase. This is partially mediated by the digital device usage time.

Anahtar Kelimeler

Digital addiction, social anxiety, duration of digital device use, university students

Kaynakça

• Abu-Taieh, E. M., AlHadid I., Masa’deh R., Alkhawaldeh R. S., Khwaldeh S. ve Alrowwad A. (2022), Factors Affecting the Use Of Social Networks and Its Effect On Anxiety and Depression Among Parents and Their Children: Predictors Using ML, SEM and Extended TAM. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(1), s.13764.
• Akın, A. ve İskender, M. (2011), Internet Addiction and Depression, Anxiety and Stress. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), s.138-148.
• Alemdağ, S. ve Öncü, E. (2015), Öğretmen Adaylarının Fiziksel Aktiviteye Katılım ve Sosyal Görünüş Kaygılarının İncelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 3(3), s.287-300.
• American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edn. Washington, DC: American Psychiatric Association.
• Andreassen, C. (2015), Online Social Network Site Addiction: A Comprehensive Review. Current Addiction Reports, 2, s.175-184.
• Annoni, A. M, Petrocchi, S., Camerini, A. L. ve Marciano, L. (2021), The Relationship Between Social Anxiety, Smartphone Use, Dispositional Trust, and Problematic Smartphone Use: A Moderated Mediation Model. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5), s.24-52.
• Arslan, A. (2019), Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sosyal Kaygıları ve Genel Öz-Yeterlik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. International e-Journal of Educational Studies, 3(6), s.78-96.
• Arslan, A. (2020), Üniversite Öğrencilerinin Dijital Bağımlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 4(7), s.27-41.
• Arslan, A. ve Bardakçı, S. (2021), Üniversite Öğrencilerinin Dijital Bağımlılıklarının Sosyal Kaygı Düzeyleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Millî Eğitim, 50(230), s.899-922.
• Arslan, A., Kırık, A. M., Karaman, M. ve Çetinkaya, A. (2015), Lise ve Üniversite Öğrencilerinde Dijital Bağımlılık. İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 8, s.34-58.
• Azher, M., Khan, R. B. ve Salim, M., et al. (2014), The Relationship Between Internet Addiction and Anxiety Among Students of University of Sargodha. International Journal of Humanities and Social Science, 4(1), s.288-293.
• Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu (BMYK) (2023), Bağımlılık Nedir?, https://bmyk.gov.tr/TR-67179/bagimlilik-nedir.html, (Erişim: 21 Mart 2023).
• Balcı, A. (2018), Sosyal Bilimlerde Araştirma Yöntem, Teknik ve Ilkeler. 13. Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Balcı, Ş. ve Baloğlu, E. (2018), Sosyal Medya Bağımlılığı ile Depresyon Arasındaki İlişki: “Üniversite Gençliği Üzerine Bir Saha Araştırması”. Galatasaray İletişim Dergisi, 29, s.210-233.
• Balcı, Ş., Bekiroğlu, B. ve Karaman, Y. S. (2019), Sosyal Medya Bağımlılığının Bir Belirleyicisi Olarak Öz Saygı: Konya Örneğinde Bir Araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 48, s.35-64.
• Balcı, Ş., Karakoç, E. ve Öğüt, N. (2020), Sağlık Çalışanları Arasında Sosyal Medya Bağımlılığı: İki Boyutlu Benlik Saygısının Rolü. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 33, s.296-317. Baltacı, Ö. (2019), The Predictive Relationships Between the Social Media Addiction and Social Anxiety, Loneliness and Happiness. International Journal of Progressive Education, 15(4), s.73-92.
• Barmola, K. C. ve Gawas, C. (2022), The Mediator Role of Internet Addiction Between Gender and Life Satisfaction. The National Council of Churches Review (NCC Review), 3, s.774-783.
• Baumgartner, H. ve Homburg, C. (1996), Applications of Structural Equation Modeling in Marketing and Consumer Research: A Review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), s.139-161.
• Bayar, B. D. ve Budak, F. K. (2021), How Technology Addiction Affects Social Anxiety in Adolescent Girls? A Sample of Turkey's Southeast. Medicine Science, 10(4), s.1110-1116.
• Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1993), Alternative Ways of Assessing Model Fit. In: Bollen KA & Long JS (Eds.), Testing Structural Equation Models. Beverly Hills, CA: Sage, 21(2), s.136-162.
• Byrne, B. M. (2016), Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming. Routledge.
• Can, F. ve Bozgün, K. (2021), Sosyal Kaygı Ölçeği Kısa Formunun Türkçe’ye Uyarlanarak Psikometrik Özelliklerinin Incelenmesi. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi (MREFD), 3(2), s.156-168.
• Caplan, S. E. (2007), Relation Among Loneliness, Social Anxiety and Problematic Internet Use. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 10, s.234-242.
• Cemiloğlu, D., Almurad, M. B., McAlaney J. ve Ali, R. (2022), Combatting Digital Addiction: Current Approaches and Future Directions, Techology in Society, 68.
• Ciba, B. (2018), Üniversite Öğrencileri Arasında Sosyal Medya Kullanımı ve Sosyal Kaygı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Lefkoşe: Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, Lefkoşe.
• Çırak, M. ve Tuzgöl Dost M. (2022), Nomophobia in University Students: The Roles of Digital Addiction, Social Connectedness and Life Satisfaction. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 12(64), s.35-52.
• Cohen, J. (1988), The Analysis of Variance. In Statistical Power Analysis for The Behavioral Sciences (Second Edition b.). New York: Lawrence Erlbaum Associates.
• Darcin, A. E., Köse, S., Noyan, C. O., Nurmedov, S., Yılmaz, O. ve Dilbaz, N. (2016), Smartphone Addiction and Its Relationship with Social Anxiety and Loneliness. Behaviour & Information Technology, 35(7), s.1-6.
• Demirel, M., Er, Y., Kaya, A. ve Çuhadar, A. (2022), Dijital Bağımlılık ve Boş Zaman Yönetiminin Günlük Hayata Etkisinin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), s.1292-1306.
• Dere, Z. (2022), Examination of College Student’s Technology Addiction Levels. International Journal of Curriculum and Instruction, 15(1), s.309-337.
• Doğan, T. (2009), Bilişsel ve Kendini Değerlendirme Süreçlerinin Sosyal Anksiyete Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Durmuş, H., Günay, O., Yıldız, S., Timur, A., Balcı, E. ve Karaca, S. (2018), Üniversite Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı ve Üniversite Yaşamı Boyunca Değişimi. Alfa Psikiyatri Dergisi, 19(4), s.383-389.
• Elhai, J. D., Levine, J. C. ve Hall, B. J. (2019), The Relationship Between Anxiety Symptom Severity and Problematic Smartphone Use: A Review of the Literature and Conceptual Frameworks. Journal of Anxiety Disorders, 62, s.45-52.
• Erözkan, A. (2004), Üniversite Öğrencilerinin Sınav Kaygısı ve Başa Çıkma Davranışları, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13-38.
• Eskiler, E. ve Altunışık, R. (2017), The Mediation Role of Brand Commitment on The Effect of Role Model Behavior on Wom and Repurchasing Intention. International Journal of Management Economics and Business, ICMEB17 Special Issue, s.687-696.
• Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981), Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), s.39-50.
• Gioia, F., Colella, G. M. ve Boursier, V. (2022), Evidence on Problematic Online Gaming and Social Anxiety over The Past Ten Years: A Systematic Literature Review. Current Addiction Reports, 9, s.32-47.
• Griffiths, M. D. (2012), Facebook Addiction: Concerns, Criticism, and Recommndations: A Response to Andreassen and Colleagues. Psychological Reports, 110(2), s.518-520.
• Griffiths, M. D., Kuss, D. J., Billieux, J. ve Pontes, H. M. (2016), The Evolution of Internet Addiction: A Global Perspective. Addictive Behaviors, 53, s.193-195.
• Gündoğdu, R., Yavuzer, Y. ve Karataş, Z. (2011), Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Çatışma Çözme Becerilerinin ve Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1): 341-361.
• Hair, J. F. J., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2010), Multivariate Data Analysis Seventh Edition Prentice Hall.
• Hamarta, E. (2009), Ergenlerin Sosyal Kaygılarının Kişilerarası Problem Çözme ve Mükemmeliyetçilik Açısından Incelenmesi, İlköğretim Online (3), 729-740.
• Huan, V. S., Ang, R. P. ve Chye, S. (2014), Loneliness and Shyness in Adolescent Problematic Internet Users: The Role of Social Anxiety. Child &Youth Care Forum, 43, s.539-551.
• Jaiswal, A., Manchanda, S., Gautam, V., Goel, A. D., Aneja, J. ve Raghav, P. R. (2020), Burden of Internet Addiction, Social Anxiety and Social Phobia Among University Students, India. Journal of Family Medicine and Primary Care, 9(7), s.3607-3612.
• Jalalinejad, R., Ghasempoor, A. ve Ajdari, Z., et al. (2012), The Relationship Between Internet Addiction and Anxiety in The Universities Students. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 4(1), s.942-949.
• Karaca, S., Gök, C., Kalay, E., Başbuğ, M., Hekim, M., Onan, N. ve Barlas, G.Ü. (2016), Investigating The Association Between Computer Game Addiction and Social Anxiety in Secondary School Students. Clinical and Experimental Health Sciences, 6, s.14-19.
• Karagün, E., Ekiz, Z. D. ve Kahveci, M. S. (2018), An Investigation on The Digital Addiction of the Students of Faculty of Sports of Kocaeli University. SHS Web of Conferences, 48, s.1-9.
• Karapınar, D. Ç., Kılıç, C. ve Daş, A. (2022), Dijital Bağımlılığın Kişilerarası İletişim Üzerine Etkisi: Atatürk Üniversitesi Örneği, ETÜ Sentez İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9, s.1-20.
• Karasar, N. (2020), Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kessler, C., Petukhova, M., Sampson, N. A., Zaslavsky, A. M. ve Wittchen, H. U. (2012), Twelve-Month and Lifetime Prevalence and Lifetime Morbid Risk of Anxiety and Mood Disorders in the United States. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 21, s.169-184.
• Kim, J., LaRose, R. ve Peng, W. (2009), Loneliness as the Cause and the Effect of Problematic Internet Use: The Relationship Between Internet Use and Psychological Well-Being. Cyberpsychology & Behavior, 12(4), s.451-455.
• Kırcaburun, K., Demetrovics, Z. ve Tosuntaş, Ş. B. (2019), Analyzing The Links Between Problematic Social Media Use, Dark Triad Traits, and Self-Esteem. International Journal of Mental Health and Addiction, 17(6), s.1496-1507.
• Kline, R. B. (2011), Principles and Practice of Structural Equation Modeling, New York: The Guilford Press. Ko, C. H., Liu, T.L., Wang, P. W., Chen, C. S., Yen, C. F. ve Yen, J. Y. (2014), The Exacerbation of Depression, Hostility, and Social Anxiety in the Course of Internet Addiction Among Adolescents: A Prospective Study. Comprehensive Psychiatry, 55(6), s.1377-1384.
• Korkmaz, Ö., Şahin, C. ve Usta, E. (2011), The Relationship Between Interaction and Audience Anxiety Levels and Internet Addiction of Adults. Contemporary Educational Technology, 2(3), s.200-212.
• Korkmazer, B., Yurdakul, F., Ozer, S. D., Yesil, O., Coskuntuncel, C. ve Sualp, B. N., et al. (2022), A Cross-Sectional Study on The Relationship Between Smartphone Addiction and Depression, Anxiety and Social Appearance Anxiety in Young Adults. Journal of İstanbul Faculty of Medicine, 85(1), s.91-97.
• Kratzer, S. ve Hegerl, U. (2008), Is “Internet Addiction” A Disorder of Its Own? —A Study On Subjects with Excessive Internet Use [In German]. Psychiatrische Praxis, 35, s.80-83.
• Kuss, D. ve Griffiths, M. (2017), Social Networking Sites and Addiction: Ten Lessons Learned. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(3), s.311.
• La Greca, A. M. ve Lopez, N. (1998), Social Anxiety Among Adolescents: Link Ages with Peer. Journal of Abnormal Child Psychology, 26(2), s.83-94.
• La Greca, A. M., Ingles, C. J., Lai, B. S. ve Marzo, J. C. (2015), Social Anxiety Scale for Adolescents: Factorial Invariance Across Gender and Age in Hispanic American Adolescents. Assessment, 22(2), s.224-232.
• Lai, C. M., Mak, K. K. ve Watanabe, H. et al. (2015), The Mediating Role of Internet Addiction in Depression, Social Anxiety, and Psychosocial Well-Being Among Adolescents in Six Asian Countries: A Structural Equation Modelling Approach. Public Health, 129, s.1224-1236.
• LaRose, R., Lin, C. A. ve Eastin, M. S. (2003), Unregulated Internet Usage: Addiction, Habit, or Deficient Self-Regulation? Media Psychology, 5(3), s.225-253.
• Lyvers, M., Salviani, A., Costan, S. ve Thorberg, F. A. (2022), Alexithymia, Narcissism and Social Anxiety in Relation to Social Media and Internet Addiction Symptoms. International Journal of Psychology, 57, s.606-612.
• Nguyen, T. H., Lin, K. H., Rahman, F. F., Timur, K., Ou, J. P., Wong, W. K. ve Seng, H. (2020), Study of Depression, Anxiety, and Social Media Addiction Among Undergraduate Students. Journal of Management Information and Decision Sciences, 23(4), s.284-303.
• Nunes, C., Ayala-Nunes, L., Pechorro, P. ve La Greca, A. M. (2018), Short Form of the Social Anxiety Scale for Adolescents Among Community and Institutionalized Portuguese Youths. International Journal of Clinical Health Psychology, 18(3), s.273-282.
• Ostovar, S., Allahyar, N., Aminpoor, H., Moafian, F., Nor, M. B. M. ve Griffiths, M. D. (2016), Internet Addiction and Its Psychosocial Risks (Depression, Anxiety, Stress and Loneliness) Among Iranian Adolescents and Young Adults: A Structural Equation Model in A Cross-Sectional Study. International Journal of Mental Health and Addiction, 14(3), s.257-267.
• Paul, F. A., Swain, M. ve Banerjee, I. (2022), Cyber Addiction and The Role of Social Anxiety Disorders Among College-Going Students of the Central Kashmir: A Cross-Sectional Study. Malaysian Journal of Psychiatry, 31(1), s.39-43.
• Ran, G., Li, J., Zhang, Q. ve Niu X. (2022), The Association Between Social Anxiety and Mobile Phone Addiction: A Three-Level Meta-Analysis. Computers in Human Behavior, 130, s.107-198.
• Ren, Y., Yang, J. ve Liu, L. (2017), Social Anxiety and Internet Addiction Among Rural Left-Behind Children: The Mediating Effect of Loneliness. Iran Journal of Public Health, 46(12), s.1659-1668.
• Rigelsky, M., Megyesiova, S., Ivankova, V., Al Khouri, I. ve Sejvl, J. (2021), Gender Differences in Internet Addiction Among University Students in the Slovak Republic. Adiktologie, 21(1):1-8.
• Şahin Baltacı, H., Küçüker, D., Karataş, U. Y., Özkılıç, I. ve Özdemir, H. A. (2021), Psikolojik Danışma Merkezine Başvuran Üniversite Öğrencilerinin Depresyon, Sosyal Kaygı, Durumluk ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18, s.4718-4745.
• Saikia, A. M., Das, J., Barman, P. ve Bharali, M. D. (2019) Internet Addiction and Its Relationships with Depression, Anxiety, and Stress in Urban Adolescents of Kamrup District, Assam. Journal of Family and Community Medicine, 26(2), s.108-112.
• Schneier, F. R. ve Goldmark, J. (2015), Social Anxiety Disorder, Anxiety Disorders and Gender, D. J. Stein, B. Vythilingum (eds.), Springer International Publishing Switzerland.
• Seema, R., Heidmets, M., Konstabel, K. ve Varik-Maasik, E. (2022), Development and Validation of the Digital Addiction Scale for Teenagers (DAST). Journal of Psychoeducational Assessment, 40(2), s.293-304.
• Seong, J. K., Hwang, S. ve Ja, Y. C. (2008), Adolescents Internet Addiction and Psychiatric Symptoms Among Korean. Journal of Clinical Psychology, 78(3), s.165-171.
• Sezgin, E., Altun Ekiz, M. ve Kır, S. (2021), Genç ve Yetişkinlerde Dijital Oyun Bağımlılığına İlişkin Farkındalık Düzeyi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), s.87-97.
• Shensa, A., Escobar-Viera, C. G., Sidani, J. E., Bowman, N. D., Marshal, M. P. ve Primack, B. A. (2017), Problematic Social Media Use and Depressive Symptoms Among U.S. Young Adults: A Nationally-Representative Study. Social Science & Medicine, 182, s.150-157.
• Sobel, M. E. (1982), Asymptotic Confidence Intervals for Indirect Effects in Structural Equation. Sociological Methodology, 13, s.290-312.
• Stein, B. M. ve Stein, D. J. (2008), Social Anxiety Disorder, The Lancet, 371, 1115-1125.
• Stritzke, W. G. K., Nguyen, A. ve Durkin, K. (2004), Shyness and Computer-Mediated Communication: A Self-Presentational Theory Perspective. Media Psychology, 6(1), s.1-22.
• Sun, Y., Lim, K. H., Jiang, C., Peng, J. Z. ve Chen, X. (2010), Do Males and Females Think in the Same Way? An Empirical Investigation On Tha Gender Differences in Web Advertising Evaluation. Computers in Human Behavior, 26(6), s.1614-1624.
• Tabachnick, B. G. ve Fidel, L. S. (2013), Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson Publications.
• Taşlıyan, M., Karakuş, F. N. ve Çakıroğlu, Z. (2021), Dijital Bağımlılık İle Yaratıcı Düşünme Eğilimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(25), s.503-517.
• Turan, S., Öcal, T. ve Cengiz, Ö. (2022), Effect of Digital Game Addiction and Social Anxiety Levels On Recreational Active Adolescents. Education Quarterly Reviews, 5(1), s.40-47.
• Üniversiteler. YÖK Atlas: https://yokatlas.yok.gov.tr/universite.php adresinden alındı, 2022: 12 24.
• Weinstein, A., Dorani, D., Elhadif, R., Bukovza, Y., Yarmulnik, A. ve Dannon, P. (2015), Internet Addiction Is Associated with Social Anxiety in Young Adults. Annals Clinical Psychiatry, 27(1), s.4-9.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004), SPSS Uygulamali Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ye, S., Cheng, H., Zhai, Z. ve Liu, H. (2021), Relationship Between Social Anxiety and Internet Addiction in Chinese College Students Controlling for the Effects of Physical Exercise, Demographic, and Academic Variables. Frontiers in Psychology, 12, s.698748.
• Yeşilay (2023), Teknoloji Bağımlılığı Nedir?, https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/teknoloji-bagimliligi, (Erişim: 22 Mart 2023).
• Yıldırım, M. ve Başdaş, Ö. (2021), Digital Game Addiction, Social Anxiety and Alexithymia in Adolescents. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9(2), s.414-429.
• Yılmaz, G., Şar, H. ve Civan, S. (2015), Investigation of Adolescent Mobile Phone Addiction by Social Anxiety Effect of Some Variable. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2(1), 20-37.