Eritme Potasından Kültürel Çoğulculuğa Amerikan Deneyimi: “Crash/ Çarpışma” Filmi Bağlamında Bir Çözümleme

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 3, 1496 - 1512, 30.11.2023

Mustafa Kemal Şan , Emine Yıldırım

https://doi.org/10.11616/asbi.1327885

Öz

İnsanların sahip olduğu din, dil, etnisite, kültür, cinsiyet ve benzeri farklılıklar bireysel kimliklerini oluşturmaktadırlar. Özellikle günümüzde teknolojik gelişmeler vasıtasıyla yaşanan toplumsal hareketlenmeler birbirinden oldukça farklı kimlikten bireylerin bir araya gelmesini sağlamış ve çok uluslu yapılara sahip devletleri ve bu devletlerde farklı kimliklerin tanınması ve kültürel farklara saygı gösterilmesini talep eden azınlık grupların sorunlarını ortaya çıkarmıştır. Çeşitli etnik gruba sahip olan ülkelerde birlikte yaşama sorununa çözümler getirebilmek için çeşitli çoğulculuk ve çokkültürcülük politikaları geliştirilmiştir. Bu politikalar Kanada ve Avustralya ülkelerinde farklılıkları tanıyan ve “hoşgürü”yü içeren çokkültürcülüğü devlet politikası olarak tanınması şeklinde gerçekleşirken, kendi devlet yapısını çok kültürlü olarak tanımayan Amerikan deneyiminde ise, etnik, dini ve ulusal kimlikleri içinde eriterek yeni oluşumları ortaya çıkaracaklarına inandıkları eritme potası metaforundan, kültürel çoğulculuğa gibi yaklaşımlar ile bu sorunu çözmeye çalıştıkları bilinmektedir.
Bu makalede 2004 yılı Amerikan yapımı olan, Paul Haggis’in yazdığı ve yönettiği Crash filmini metin söylem analizi bağlamında değerlendirmeye çalışacağız. Film ABD’nin etnik ve kültürel çeşitliliği en yüksek olan Kaliforniya Eyaleti Los Angeles şehrinde geçiyor. Şehir Hispanik dominant bir nüfusa sahip olmanın yanında Asya Pasifik, Ortadoğu gibi dünyanın her yerinden gelen insanları da bir arada yaşatıyor. Filmde yönetmen Meksika kökenli bir polis memuru, siyahileri, İranlı bir aileyi ve pek çok etnik kökene sahip gruptan gelen insanı bir araya getirerek Amerika’nın kendi içinde yaşamış olduğu ırkçılık sorununa derinden ve çok cesurca müdahalelerde bulunuyor. “En İyi Film”, “En İyi Orijinal Senaryo” ve “En İyi Kurgu” dallarında Akademi ödülünü almış olan “Crash” filmi esasında Amerika’nın bünyesinde barındırdığı muazzam çeşitliliği ve farklılıkları yok etmeyi ve Amerikan kimliğinde eritmeyi hedefleyen eritme potasından kültürel çoğulculuğa pek çok meseleyi de sinemanın ifade gücü ile gözler önüne serme başarısı gösteriyor.

Anahtar Kelimeler

ABD, Eritme Potası, Kültürel Çoğulculuk, Çokkültürlülük, Crash Filmi

The American Experience from the Melting Pot to Cultural Pluralism: An Analyze in the Context of the Movie “Crash”

Öz

Differences in religion, language, ethnicity, culture, gender, etc., constitute individual identities. Especially today, social mobilizations through technological developments have brought together individuals with very different identities and created states with multinational structures and the problems of minority groups demanding recognition of different identities and respect for cultural differences in these states. Various pluralism and multiculturalism policies have been developed in countries with diverse ethnic groups to solve the problem of living together. These policies have been realized in Canada and Australia by recognizing multiculturalism as a state policy that acknowledges differences and includes "tolerance." In contrast, in the American experience, which does not recognize its state structure as multicultural, it is known that they have tried to solve this problem with approaches such as cultural pluralism from the melting pot metaphor, which they believe will create new formations by melting ethnic, religious and national identities.
In this article, we will try to evaluate the 2004 American film Crash, written and directed by Paul Haggis, in the context of text discourse analysis. The movie takes place in Los Angeles, California, the most ethnically and culturally diverse city in the USA. In addition to having a Hispanic-dominant population, the city is home to people from all over the world, such as Asia Pacific and the Middle East. The director brings together a police officer of Mexican descent, black people, an Iranian family, and people of many ethnic backgrounds to make a profound and courageous intervention into the problem of racism in America. Winner of the Academy Awards for "Best Picture," "Best Original Screenplay" and "Best Editing," "Crash" succeeds in revealing many issues, from the melting pot to cultural pluralism, which aims to destroy the enormous diversity and differences within the United States and melt them into the American identity, through the expressive power of cinema.

Anahtar Kelimeler

USA, Melting Pot, Cultural Pluralism, Multiculturalism, Crash Film

Kaynakça

• Arlı, A. (2014). Oryantalizm Oksidentalizm ve Şerif Mardin (3. b.). Küre Yayınları.
• Aronson, E., Wilson, T. D., ve Akert, R. M. (2012). Sosyal Psikoloji. (O. Gündüz, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Atam, Z. (2012). Kültürel Emperyalizm mi Küreselleşme mi? Yeni Dünya Düzeni ve Kültür. T. Miller, N. Govil, J.
• Mcmurria, R. Maxwell, T. Wang, & Z. Atam (Dü.) içinde, Küresel Hollywood Ekonomi-Politik (Z. Atam, S. Türkmenoğlu, & Y. C. Ekinci, Çev.). İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• Cevizci, A. (2020). Büyük Felsefe Sözlüğü II Cilt (K-Z). İstanbul: Say Yayınları.
• Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve Davranış Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çeliker, D., ve Aksoy, S. (2011, Ocak). Emperyalizmin Aracı Olarak Sinema: "Avatar" Filmine İlişkin İdeoloj,k Bir Çözümleme. Marmara İletişim(18), 65-81.
• Çoban, K., H. (2011). Irkçı-Ayrımcı Söylemlerin Kurucu Ögeleri Olarak İnkar Stratejileri. Kültür ve İletişim(14), 71-98.
• Davie, G. (2017). Avrupa Bir İstisna Mı? A. Köse içinde, 21. Yüzyılda Dinin Geleceği Kutsalın Dönüşü (s. 201-215). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Demir, T., ve Aşan, N. (2014). Hollywood Kamerasında İslamın Ötekileştirilmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), s. 741-748.
• Erkal, M. E. (2005). Küreselleşme Etnikik Çokkültürlülük. İstanbul: Derin Yayınları.
• Fanon, F. (1988). Siyah Deri Beyaz Maske. (C. Koytak, Çev.) İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. (C. Güzel, Çev.) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Harper, S. R. (2009). Niggers no more: A Critical Race Counternarrative on Black Male Student Achievement at Predominantly White Colleges and Universities. International Journal of Qualitative Studies in Education, 22(6), s. 697-712.
• Hogg, M. A., ve Vaughan, G. M. (2017). Sosyal Psikoloji. (İ. Yıldız, & A. Gelmez, Çev.) Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Ilgaz, A. (2012). Spike Lee Filmleriyle Siyah İmgesinin Hollywood'daki Dönüşümü (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Jürgen, H. (2014). Demokratik Anayasal Devlette Tanınma Savaşımı. A. Gutmann içinde, Çokkültürcülük Tanınma Politikası (C. Akaş, Çev., s. 125-161). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2008). Günümüzde İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yyaınevi.
• Kymlicka, W. (2015). Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi. (A. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Maalouf, A. (2013). Ölümcül Kimlikler. (A. Bora, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Macionis, J. J. (2017). Sosyoloji (13. b.). (T. P. Tacoğlu, Dü., & H. İnanç, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özensel, E. (2012). Çokkültürlülük Uygulaması Olarak Kanada Çokkültürlülüğü. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), 55-69.
• Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek Kültürel Çeşitlilik ve Siyasi Teori. (B. Tanrıseven, Çev.) Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Ritzer, G. (2010). Küresel Dünya. (M. Pekdemir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Said, E. W. (2000). Oryantalizm (Doğubilim) Sömürgeciliğin Keşif Kolu. (N. Uzel, Çev.) İstanbul: İrfan Yayıncılık.
• Said, E. W. (2010). Şarkiyatçılık Batı'nın Şark Anlayışları. (B. Ülner, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Schnapper, D. (2005). Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki (1. b.). (A. Sönmezay, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sözen, E. (1999). Söylem Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Şan, M. K. (2005). Farklılık ve Çokkültürlülük Siyasetleri Üstüne Bir Deneme. Milel ve Nihal, 3(1-2), s. 67-114.
• Şan, M. K. (2006). Küreselleşme Çağında Farklılık ve Çokkültürlülük Siyaseti. Avrupa Günlüğü(8), 299-335.
• Şan, M. K. (2021, 10 20). Star Açık Görüş. 02 26, 2023 tarihinde Star Açık Görüş: https://www.star.com.tr/acik- gorus/dijital-devrim-ve-sinemanin-yeni-gorevi-haber-1661760/ adresinden alındı
• Şan, M. K., ve Haşlak, İ. (2012). Asimilasyon ve Çokkültürlülük Arasında Amerikan Anaakımını Yeniden Düşünmek. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), 29-54.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (1991, 04 12). 2023 tarihinde T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=3713&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden alındı
• Taylor, C. (2014). Çokkültürcülük Tanınma Politikası. (C. Akaş, Dü.) İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Touraine, A. (2017). Eşitliklerimiz ve Farklılıklarımızla Birlikte Yaşayabilecek Miyiz? (O. Kunal, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yıldırım, E. (2016). Türk Televizyon Dizilerinde Oryantalizmin Etkisi: Muhteşem Yüzyıl Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Sakarya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), s. 1685-1704.
• Zencirkıran, M. (2019). Sosyoloji (8. b.). Bursa: Dora Basım Yayın Dağıtım Ltd. Şti.