Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Ebeveynlerinin Aile İşlevselliği Ve Evlilik Uyumları

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı 2 - Akademik Spor Araştırmaları Özel Sayısı, 918 - 934, 23.12.2022

Hanife Aydın , Mustafa Şahin

https://doi.org/10.38021/asbid.1200859

Öz

Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), erken çocukluk döneminde başlayan ve işlevselliği olumsuz yönde etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. İşlevsel olmayan aile ortamı DEHB’nin seyrini olumsuz etkilemektedir. Diğer taraftan DEHB’li çocuğa sahip olmanın da eşler ve aile üzerinde olumsuz etkileri ortaya çıkabilmektedir. Bu bağlamda araştırmada DEHB’li çocuğa sahip ebeveynlerin aile işlevselliği ve evlilik uyumu arasındaki ilişki incelenmiştir. Aynı zamanda araştırmada DEHB’li çocuğa sahip ebeveynlerin aile işlevselliği ve evlilik uyumu düzeylerinin demografik değişkenler bağlamında karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışma nicel araştırma yaklaşımı kapsamında korelasyonel ve nedensel karşılaştırma desenlerine uygun olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemi DEHB’li çocuğa sahip 181 bireyden (Kadın=131, Erkek=48, Belirtmeyen=2) oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak Aile Değerlendirme Ölçeği, Evlilik Uyum Ölçeği ve Bilgi Toplama Formu kullanılmıştır. DEHB’li çocuğa sahip ebeveynlerle yapılan bu çalışmada evlilik uyumunun aile işlevselliğinin tüm alt boyutları ile negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Negatif ilişkinin anlamı ölçeğin puanlanmasından kaynaklanmaktadır. Bunun yanında aile işlevselliği ve evlilik uyumu puanlarının bazı demografik değişkenlere bağlı olarak farklılaştığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

DEHB, Aile İşlevselliği, Evlilik Uyumu

Parents' Family functionality and marriage harmony for children with a lack of attention and a lack of Hyperactivity

Öz

Lack of attention/Hyperactivity disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder that begins in early childhood and affects functionality in a negative way. The non-functional family environment adversely affects the course of ADHD. On the other hand, having a child with ADHD can have a negative impact on wives and family. In this context, the study examined the relationship between the family functionality and marital harmony of parents with ADHD. The research also aims to compare parents with ADHD children in the context of demographic variables with family functionality and marriage harmonization levels. The study is designed to meet the correlation and causal comparison patterns within the quantitative research approach. The sample of the study consists of 181 individuals with ADHD (woman=131, Male=48, non-specified=2). As a data collection tool, the Family Evaluation Scale, marriage Compliance Scale and Information Collection Form are used. In this study with parents with ADHD, it has been determined that marriage harmony has a negative relationship with all sub-dimensions of family functionality. The meaning of the negative relationship is due to the scale being scored. In addition, it has been determined that family functionality and marital harmonization scores differ depending on some demographic variables.

Anahtar Kelimeler

ADHD, Family functionality, marriage Compliance

Kaynakça

• Kaynakça Abalı, S. (2006). Boşanmak için başvuran kadınların evlilikteki cinsel yaşamlarını boşanma nedeni olarak görme durumları (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
• Akar, H. (2005). Psikiyatrik Yardım Talebi Olanlar İle Yardım Talebi Olmayan ve Boşanma Aşamasında Olan Çiftlerde Çift Uyumu ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Karşılaştırması. Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 12. Psikiyatri Birimi Uzmanlık Tezi. İstanbul, Türkiye.
• Aluko, M. A., & Aransiola, J. O. (2003). Peoples’ perception of polygyny in contemporary times in. The Anthropologist, 5(3), 179–184.
• Amato, P. R. (2005). The impact of family formation change on the cognitive, social, and emotional well-being of the next generation. Future Child, 15, 75-96.
• Babarskiene, J. & Tweed, R. (2009). Marital adjustment in post-Soviet Eastern Europe: A focus on Lithuania. Personal Relationships, 16, 647-658.
• Bal, H. (2007). Bağlanma stilleri, cinsiyet rolleri ve evlilik uyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Barkley, R. A. (1998). Attention-deficit hyperactivity disorder: A handbook for diagnosis and treatment (2th ed.). New York: Guilford Press.
• Botha, F., & Booysen, F. (2013a). The gold of one’s ring is not far more precious than the gold of one’s heart: Reported life satisfaction among married and cohabitating South African adults. Journal of Happiness Studies, 14(2), 433–456. doi.org/10.1007/s10902-012-9337-3.
• Botha, F., & Booysen, F. (2013b). The relationship between marital status and life satisfaction among South African adults. Acta Academica, 45(2), 150–178.
• Brett, V. B. (1993). Family Funktioning and Adolescant Behavios Problems: An Analysis of the National Surveyof Families end Households. ED415993.
• Brubaker, T. H. & Kimberly, J. A. (1993). Challenges to the American family. (T. H. Brubaker’s, Eds.), Family relations: Challenges for the future (pp. 3-16). Newbury Park: Sage.
• Camcıoğlu, T., Yıldız, Ö., & Ağaoğlu, B. (2011). DEHB tanısı konmuş çocukların anne babalarında DEHB sıklığı. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(3), 212-220.
• Conlon, K. E., Strassle, C. G., Vinh, D., & Trout, G. (2008) Family management styles and ADHD: utility and treatment implications. Journal of Family Nursing, 14, 181-200.
• Cox, M. J., Paley, B., Burchinal, M., & Payne, C. C. (1999). Marital perceptions and interactions across the transition to parenthood. Journal of Marriage and Family, 61, 611-625. doi:10.2307/353564.
• Cui, M., Conger, R. D, & Lorenz, F. O. (2005). Predicting change in adolescent adjustment from change in marital problems. Developmental Psychology, 41, 812–23.
• Cussen, A., Sciberras, E., Ukoumunne, O. C. & Efron, D. (2012). Relationship between symptoms of attention-deficit/hyperactivity disorder and family functioning: a community-basedstudy. European Journal of Pediatrics, 171, 271–280.
• Çalışkan, M. (2017). Aıle İşlevsellığının Evlılık Doyumuyla İncelenmesı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(39), 59-74.
• Çınar, L. (2008). Evlilik Doyumu: Cinsiyet Rolleri ve Yardım Arama Tutumu. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Çöp, E, Kültür, S. E. Ç., & Dinç, G. Ş., (2017). Anababalık tutumları ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri arasındaki ilişki. Türk Psikiyatri Dergisi, 28(1), 25-32.
• Dai, L. & Wang, L. (2015). Review of family functioning. Open Journal of Social Sciences, 3, 134- 141. doi: 10.4236/jss.2015.312014.
• Deault, L. C. (2010). A systematic review of parenting in relation to the development of comorbidities and functional impairments in children with attentiondeficit hyperactivity disorder (ADHD). Child Psychiatry & Human Development, 41, 168- 192.
• Demiray, Ö. (2006). Evlilikte uyumun demografik özelliklere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Dokur, M., & Profeta, Y. (2006). Aile ve çift terapisi, psikoloji dizisi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Drotar, D. (1997). Relating parent and family functioning to the psychological adjustment of children with chronic health conditions: What have we learned? What do we need to know?, Journal of Pediatric Psychology, 22(2), 149-165.
• Durukan, İ., Erdem, M., Tufan, A. E., Cöngöloğlu, A., Yorbık, O. & Türkbay, T. (2008). DEHB olan çocukların annelerinde depresyon ve anksiyete duzeyleri ile kullanılan başa çıkma yöntemleri: Bir ön çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9, 217-223.
• Edwards, M., Schulz, E., & Long, N. (1995). The role of the family in the assessment of ADHD. Clinical Psychology Review, 15, 375-394.
• Ekşi, H., & Kahraman, Z. (2012). Bir evlilik ve aile hayatı eğitim programının evli kadınlarda evlilik uyumuna ve aile sistemine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 129-145.
• Ekşi, H., Kahraman, Z. (2012). Bir evlilik ve aile hayatı eğitim programının evli kadınlarda evlilik uyumuna ve aile sistemine etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36, 129-145.
• Ellis, B., & Nigg, J. N. (2009). Parenting practices and attention-deficit/ hyperactivity disorder: New findings suggest partial specificity of effects. Journal of American Academic Child Adolescence Psychiatry, 48, 146-54.
• Epstein, N. B., Baldwin, L. M., & Bishop, D. S. (1983). The mcmaster family assessment device. Journal of Marital Family Therapy, 9, 171-80.
• Erbil, D. D., & Hazer, O. (2018). Çalışan bireylerin evlilik uyumlarının incelenmesi. International journal of eurasian education and culture, 3(5), 99-116.
• Ercan, E, S., & Aydın, C. (2006). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. İstanbul: Gentaş Kültür.
• Ercan, ES., Bilaç, Ö., Özaslan, T. U., & Ardic, U. A. (2016). Prevalence of psychiatric disorders among Turkish children: the effects of impairment and sociodemographic correlates. Child Psychiatry & Human Development, 47(1), 35-42.
• Ertuğrul, G., & Toros, F. (2010). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerin algıladıkları ebeveyn tutumu ve ebeveynlerinin evlilik uyumları arasındaki ilişki. Yeni Symposium Journal, 48, 172-83.
• Finzi-Dottan, R., Triwitz, Y. S., & Golubchik, P. (2011). Predictors of stress-related growth in parents of children with ADHD. Research in Developmental Disabilities, 32(2), 510-519.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N.E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th edition). New York: McGraw-Hill Internetional Edition.
• Gerdes, A. C., Hoza, B., Arnold, L. E., Pelham, W. E., Swanson, J. M., Wigal, T., & Jensen, P. S. (2007). Maternal depressive symptomatology and parenting behavior: exploration of possible mediators. Journal Of Abnormal Child Psychology, 35(5), 705-714.
• Goel, S., & Narang, D. K. (2012). Gender differences in marital adjustment, mental health and frustration reactions during middle age. Journal of Humanities and Social Science, 1(3), 42- 49.
• Goodwin, P., McGill, B., & Chandra, A. (2009). Who marries and when? Age at frst marriage in the United States, 2002. (Report No. 19). Hyattsville: National Center for Health Statistics.
• Gökçen, C., Özatalay, E., & Fettahoğlu, E.Ç. (2011). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların anne babalarında psikolojik belirtiler ve aile işlevselliği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18, 95-104.
• Gündüz, B., & Çelik, Ö. (2018). Marriage satisfaction and forgiveness in people who continue their marriage after infidelity: Aldatma sonrası evliliğini sürdüren kişilerde evlilik doyumu ve affetme. Journal of Human Sciences, 15(4), 1893-1913.
• Gürsoy, F. (2004). Kaygı ve Demografik Değişkenlerin Evlilik Uyumu İle İlişkisi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Mersin, Türkiye.
• Hamamcı, Z. (2005). Dysfunctıonal Relatıonshıp Belıefs In Marıtal Satısfactıon and Adjustment. Socıal Behavıor and Personalıty. 33(4), 313-328.
• Hawkins, D. & Booth, A. (2005). Unhappily ever after: Effects of long-term, low quality marriages on wellbeing. Social Forces, 84(1), 451-47.
• Helms, H. M. & Buehler, C. (2007). Marital quality and personal well being: A meta-analysis. Journal of Mariage and Family, 69, 576-593.
• Herman, K. C., Lambert, S. F., Ialongo, N. S. & Ostrander, R. (2007). Academic pathways between attention problems and depressive symptoms among urban African American children. Journal of Abnormal Child Psychology, 35, 265-274.
• Howse, K., Dunton, H., & Marshall, D. (1989). Family matters: A guide to family life. England: Stanborough Press Limited.
• İmren, S. G., Rodopman-Arman, A. & Ulusan, S. (2013). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların ebeveynleri ve kardeşlerinde psikopatoloji. Düşünen Adam the Journal of Psychatry and Neurological Sciences, 26, 89–95.
• Jenkins, J., Simpson, A., Judy Dunn, J., Rasbash, J., Thomas, G., & O’Connor, T. O. (2005). Mutual ınfluence of marital conflict and children’s behavior problems: Shared and nonshared family risks. Child Development, 76(1), 24 – 39.
• Johnston, C., & Mash, E. J. (2001). Families of children with attention-deficit/hyperactivity disorder: Review and recommendations for future research. Clinical Child and Family Psychology Review, 4(3), 183-207. doi:10.1023/A:1017592030434
• Kalyencioğlu, D., & Kutlu, Y. (2010). Ergenlerin aile işlevi algılarına göre uyum düzeyleri. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 18(2), 56-62.
• Kargı, E. & Akman, B. (2006). Üniversiteli gençlerin bakış açısıyla “aile içi sorunlar”. Küreselleşen dünyada sosyal hizmetlerin konumu hedefleri ve geleceği. Sempozyum Sunum Kitabı. 140.
• Kasatura, İ. (2019). Aile ve grup psikoterapilerinde teori ve uygulamalar. Ankara: Nobel.
• Kepley, H.O, Ostrander, R. (2007). Family characteristics of anxious ADHD children: preliminary results. Journal of Attention Disorders, 10(3), 317-323.
• Kılıç, B. G., & Şener, Ş. (2005). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda karşıt olma karşı gelme bozukluğu/davranış bozukluğu eş hastalanımında aile işlevleri ve psikososyal değişkenlerin karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 16, 21-8.
• Kublay, D., & Oktan, V. (2015). Evlilik uyumu: Değer tercihleri ve öznel mutluluk açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 25-35.
• Larson, J. H., & Holman, T. B. (1994). Predictors of marital quality and stability. Family Relations, 43, 228-237.
• Lazarides, A., Belanger, C., Sabourin, S. (2010). Personality as moderator of the realtionship between communication and couple stability. Europe’s Journal of Psychology, 2, 11-31.
• Lee, G. K. (2009). Parents of children with high functioning autism: How well do they cope and adjust? Journal of Developmental and Physical Disabilities, 21(2), 93-114. doi:10.1007/s10882- 008-9128-2.
• Miller, C. J., & Brooker, B. (2017). DEHB olan çocukların ebeveynleri ve öğretmenleri için farkındalık programlaması. Klinik Uygulamada Tamamlayıcı Tedaviler, 28, 108-115.
• Moen, Ø, L. & Hall-Lord, M. L. (2019). Adolescents' mental health, help seeking and service use and parents' perception of family functioning. Nordic Journal of Nursing Research, 39(1), 1- 8.
• Mrug, S., Hoza, B., Gerdes, A. C., Hinshaw, S., Eugene-Arnold, L., Hechtman, L., & Pelham, W. E. (2009). Discriminating between children with ADHD and classmates using peer variables. Journal of Attention Disorders, 12, 372–380.
• Norgren, M.B.P., Souza, R.M., Kaslowlll, F., Hammerschmidt, V., Sharlin, V.S.A. (2004). Possível. [marital satisfaction in long-lasting marriages: a feasible construction.] Estudos de Psicologia (Natal), 9 (3), 575-584.
• Özcan, M. E., Eğri, M., Kutlu, N. O., Yakıncı, C., Karabiber, H., & Genç, M. (1998). Okul çağı çocuklarında DEHB yaygınlığı: Ön çalışma. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi, 5(2,3), 138- 142.
• Özen, A. (2010). Evlilik uyumu ve evlilikte çatışma yönetimi. T. Solmuş (Ed.). Romantik ilişkiler, evlilik ve ana-baba-çocuk ilişkileri (s.133-151). Ankara: Nobel Yayın.
• Öztürk, C. Ş., & Arkar, H. (2014). Evli çiftlerde evlilik uyumu ve cinsel doyum arasındaki ilişkiler. Literatür ve Sempozyum, 1(3), 16-24.
• Podolski, C. L., & Nigg, J. T. (2001). Parent stress and coping in relation to child ADHD severity and associated child disruptive 515 behavior problems. Journal of Clinical Child Psychology, 30, 503-513. doi:10.1207/S15374424JCCP3004_07.
• Polanczyk, G., Lima, M. S., Horta, B. L., Biederman, J., & Rohde, L. A. (2007). The worldwide prevalence of ADHD: a systematic review and metaregression analysis. American Journal of Psychiatry, 164(6), 942-948.
• Polat, D. (2006). Evli Bireylerin Evlilik Uyumları, Aldatma Eğilimleri Ve Çatışma Eğilimleri Arasındaki İlişkilerin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. . Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji (Sosyal Psikoloji) Anabilim Dalı Yüksek lisans tezi. Ankara, Türkiye.
• Primack, B. A., Hendricks, K. M., Longacre, M. R., Adachi-Mejia, A. M., Weiss, J. E., Titus, L. J., ... Dalton, M. A. (2012). Parental efficacy and child behavior in a community sample of children with and without attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD). Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 4, 189-197. doi:10.1007/s12402-012-0089-z.
• Pukinskaite, R. (2002). The impact of children with externalizing difficulties on their families. Medicina (Kaunas), 38, 431-438.
• Ray, G. T., Croen, L. A., & Habel, L. A. (2009). Mothers of children diagnosed with attentiondeficit/ hyperactivity disorder: health conditions and medical care utilization in periods before and after birth of the child. Medical Care, 47, 105-114.
• Ritvo, E. C., & Glick, I. D. (2002). Concise guide to marriage and family therapy. American Psychiatric Publishing, Inc.
• Sardoğan, M. E. & Karahan, T. F. (2005). Evli bireylere yönelik bir insan ilişkileri beceri eğitimi programının evli bireylerin evlilik uyum düzeylerine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(2), 89-102.
• Savi, F. (2008). 12–15 yaş arası ilköğretim öğrencilerinin davranış sorunları ile aile işlevleri ve anne-baba kişilik özellikleri arasındaki ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Scahill, L., Schwab-Stone, M., Merikangas, K. R., Leckman, J. F., Zhang, H., & Kasl, S. (1999). Psychosocial and clinical corraletes of ADHD in a community sample of school-age children. Journal of American Academic Child Adolescent Psychiatry, 38, 976-84.
• Schermerhorn, A. C., D’Onofrio, B. M., Slutske, W. S., Emery, R. E., Turkheimer, E., Harden, K. P., … Martin, N. G. (2012). Offspring ADHD as a risk factor for parental marital problems: Controls for genetic and environmental confounds. Twin Research and Human Genetics, 15(06), 700–713.
• Seipp, C. M., & Johnston, C. (2005). Mother-son interactions in families of boys with attentiondeficit/ hyperactivity disorder with and without oppositional behavior. Journal of Abnormal Child Psychology, 33, 87–98.
• Shapiro, A. F., Gottman, J. M., & Carrere, S. (2000). The baby and the marriage: Identifying factors that buffer against decline in marital satisfaction after the first baby arrives. Journal of Family Psychology, 14, 59-70. doi:10.1037/0893- 3200.14.1.59.
• Sharif, F., Soleimani, S., Mani, A., Keshavarzi (2012). The effect of conflict resolution training on marital satisfaction in couples referring to counseling centers in Shiraz, southern Iran. IJCBNM,1(1), 26-34.
• Sibley, M. H., Mitchell, J. T., & Becker, S. P. (2016). Method of adult diagnosis influences estimated persistence of childhood ADHD: A systematic review of longitudinal studies. Lancet Psychiatry, 3, 1157–1165.
• Sochos, A., & Yahya, F. (2015). Attachment style and relationship difficulties in parents of children with ADHD. Journal of Child and Family Studies, 24, 3711-3722. doi:10.1007/ s10826-015- 0179-6.
• Solem, M. B., Christophersen, K. A., & Martinussen, M. (2011). Predicting parenting stress: Children’s behavioural problems and parents’ coping. Infant and Child Development, 20, 162- 180. doi:10.1002/icd.681.
• Soysal, A.Ş, Yıldırım, A., Acar, A., Karateke, B., & Kılıç, K. M. (2013). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu alt tiplerinin aile işlevleri üzerindeki etkisi. Düşünen Adam the Journal of Psychiatry and Neuorological Sciences, 26, 286-294.
• Svanborg, P., Thernlund, G., Gustafsson, P. A., Hägglöf, B., Schacht, A., & Kadesjö, B. (2009). Atomoxetine improves patient and family coping in attention deficit/hyperactivity disorder: a randomized, double-blind, placebo-controlled study in Swedish children and adolescents. European Child & Adolescent Psychiatry, 18, 725-735
• Şan, E., Köse, S., Özbaran, B., Bildik, T., & Aydın, C. (2018). DEHB'li ergenlerde toplumsal biliş ve duygu düzenleme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 19(1), 71-79.
• Şendil, G., & Korkut, Y. (2008). Evli çiftlerdeki çift uyumu ve evlilik çatişmasinin demografik özellikler açisindan incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları, 28, 15-34.
• Şener, A., & Terzioğlu, G. (2008). Arkadaşlık ilişkilerinin evlilik uyumu üzerindeki etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi, 1, 1-15.
• Theule, J., Wiener, J., Rogers, M. A., & Marton, I. (2011). Predicting parenting stress in families of children with ADHD: Parent and contextual factors. Journal of Child and Family Studies, 20, 640-647. doi:10.1007/s10826-010-9439-7.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1999). Evlilikte Uyum Ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. 3P Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmokoloji Dergisi, 7(1), 55-65.
• Tüfekçi Hoşgör, E. (2013). Evli çiftlerin öfke ifade tarzları ile evlilik uyumunun incelenmesi (Doctoral dissertation, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Türküm, A. S., Kızıltaş, A., Bıyık, N., & Yemenici, B. (2005). Üniversite Öğrencilerinin Aile İşlevleri Algılarının İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(1), 229-262.
• Vitale, S. A. (2016). Parent recommendations for family functioning with prader–willi syndrome: A rare genetic cause of childhood obesity. Journal of Pediatric Nursing, 31, 47–54.
• Williams, K. & Umberson, D. (2004). Marital status, marital transitions and health: A gendered life course perspective. Journal of Health and Social Behavior, 45, 81-98.
• Wilson, B., & Smallwood, S. (2008). The proportion of marriages ending in divorce. Population Trends-London, 131, 28-36.
• Wymbs, B. T., & Pelham, W. E. (2010). Child effects on communication between parents of youth with and without attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Abnormal Psychology, 119, 366-375. doi:10.1037/a0019034.
• Zarei, J., Rostami, R., & Ghapanchi, A. (2010). Marital satisfaction in parents of children with attention deficit/hyperactivity disorder in comparison with parents of normal children. Procedia: Social and Behavioral Sciences, 5, 744-747. doi:10.1016/j.sbspro.2010.07.177.