TRABZON HALKEVİ DERGİSİ İNAN’DA YAYIMLANAN FOLKLOR METİNLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 19, 33 - 47, 15.01.2020

Çağla Yılmaz

Öz

Yeni kurulan cumhuriyet halka ulaşmak ve devlet ideolojisini halka benimsetmek için resmi eğitim kurumlarının yanında başka çalışmalar da yapmıştır. Bunlardan biri yetişkin eğitimi hedefi ile kurulan halkevleri idi. Cumhuriyetin ilk yıllarının en önemli eğitim ve kültür kurumlarından olan halkevleri birçok alanın araştırma konusudur. Halkevlerinin yürüttüğü alan çalışmalarını sürdüren derlemeciler yapmış oldukları gezileri, köycülük faaliyetlerini, derlemeleri dergilerde yayımlamış ve yerelin sesini ulusala duyurmakta önemli çabalar sarf etmişlerdir. Halk bilimi çalışmalarında halkevi derlemelerinin yeri önemlidir. Dönemde birçok eğitimci, aydın kişi gönüllü bir şekilde köylere gitmiş, şehir ile köy arasındaki uçurumun tespiti ve tamiri konusunda çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalar sistemli birer folklor çalışması olmasalar dahi folklordan faydalanarak yapılan ve folklora fayda sağlayarak sonuçlanan çalışmalardır. Bu alan çalışmalarının neticesinde de halkevi dergileri oluşturulmuştur. Halkevi dergileri yörenin renklerini barındırmaları açısından dikkate değer yayınlardır. Bu dergileri halkevlerinin dil ve edebiyat şubeleri çıkarmış ve her sayıda kurumun çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. Trabzon Halkevi de kadrosu ve yayınlarıyla aktif çalışmış kurumlardan bir tanesi olmuştur. Yapılan çalışmalar İnan dergisinde yayımlanmış ve halka ulaştırılmıştır. Dergide folklor unsurları pek çok başlık altında ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Halkevinin yapmış olduğu derlemeler, dil çalışmaları, köy gezileri, folklor geceleri gibi faaliyetler İnan vasıtası ile arşivlenmiştir. Trabzon yayla şenlikleri, halk şairleri, halk müziği, folklor geceleri, inanışlar, halk dansları, halk edebiyatı gibi yazılar yalnızca Trabzon özelinde değil Doğu Karadeniz illerinin birçoğu derlenerek dergide kendine yer bulmuştur. Çalışmamızda dergide yer alan bu folklor yazıları incelenmeye değer görülmüş ve ele alınmıştır. İnan dergisi ilk önce Mayıs 1937’de okuyucu ile buluşmuş ve 12 sayının ardından yayın hayatına ara vermiştir. Daha sonra “yeni seri” şeklinde adlandırılarak 1942 yılından Mayıs 1949’a kadar 52 sayı daha yayımlanmıştır. Bu çalışmada Trabzon Halkevi’nin kültür organı İnan dergisi folklor çalışmaları özelinde incelenecek ve yorumlanacaktır. Derginin 62 sayısı görülmüştür. Derlemecilerin konuları ele alış biçimleri ve metinler irdelenecek, bu metinlerden hareketle İnan’ın folklora yönelik dikkati değerlendirilecektir. Makale Trabzon Halkevi dergisi İnan’ın folklor çalışmalarını inceleyen betimsel bir çalışmadır.

Anahtar Kelimeler

Halkevleri, Trabzon Halkevi, folklor, halkevi dergileri, İnan

Kaynakça

• Alap, Cevdet. 1946.” Köy Türküleri”. İnan. 25: 28. Atay, Mehmet. 1945. “Bayburtlu Celali”. İnan. 17: 30- 31. 1945. “Bayburtlu Celali 2”. İnan. 18: 22- 24. 1945. “Bayburtlu Celali 3”. İnan. 20: 17- 21. 1947. “Meserret Derneği”. İnan. 33: 9. 1947. “Trabzon Folklorunda Fındık”. İnan. 29: 5- 6. 1947. “Trabzon Folklorunda Fındık”. İnan. 30: 13- 14. 1947. “Trabzon Folklorunda Fındık”. İnan. 31: 10- 11. 1947. “Trabzon Folklorunda Fındık”. İnan. 32: 12- 13. 1947. “Trabzon Folklorunda Fındık”. İnan. 33: 13- 14. 1947. “Trabzon Folklorunda Fındık”. İnan. 34- 35: 14- 15. Azcan, İbrahim. 2003. Türk Modernleşmesi Sürecinde Trabzon Halkevi. Trabzon: Serander Yayınları. Çeçen, Anıl. 2018. Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri. İstanbul: Tarihçi Kitabevi. Dil ve Edebiyat Kolu. 1942. “Folklor”. İnan. 2: 31- 32. Duman, Mustafa. 2012. Trabzon’a Armağan. İstanbul: Heyamola Yayınları. Erel, Nurettin. 1937. “Gırgırsuyu, Deliklitaş”. İnan. 2: 15- 16. 1946. “Hıdrellez”. İnan. 23: 15- 16. Günel, Abdullah. 1942. “Honefter Derneği”. İnan. 1: 14- 15. 1945. “Hamsi Bayramı”. İnan. 17: 25- 27. Gürçayır Teke, Selcan. 2016. Türk Halk Biliminde Derleme Çalışmalar, Tartışmalar. Ankara: Grafiker Yayınları. Güz, Nurettin. 2008. “Kültür Ocakları Olarak Halkevleri ve Halkevleri Dergileri”. Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim. Eğitim Kitabevi Yayını. Konya: 65- 95. Karaömerlioğlu, Asım. 2017. Orada Bir Köy Var Uzakta Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem. İstanbul: İletişim Yayınları. Kobya, Elif Şebnem. 2008. Baba Salim Divanı. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Lermioğlu, Eyüp Sabri. 1944. “Karadağ Yaylası”. İnan. 14- 15: 25- 27.