Comparative Evaluation of Artificial Intelligence Through Islamic and Turkish Law Specific to the Employer Liability

Yıl 2022, , 931 - 992, 31.12.2022

Emrah Gökmen

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1073488

Cited By: 1

Öz

The technological revolution necessitates the handling of the relationship between law and technology in many fields. It is on the agenda that artificial intelligence affects and transforms the law. In this context, one of the leading questions is how the legal responsibility of artificial intelligence will be determined by the legal order. This question, which concerns the law of liability, needs to be examined in terms of the liability of the employer through the Islamic law, which is generally based on strict liability, and the Turkish law, which is based on the liability of fault as a rule. The subject of this study is the examination of the responsibility of the employer, one of the perfect liability cases, in terms of comparative law, in particular artificial intelligence. In this context, the possibilities that may come to the fore are that artificial intelligence employs people and works. Our study constitutes one of the foresighted studies on the law that should be done. In our work plan; First of all, the place of our subject in liability law will be determined, then the problem of artificial intelligence and personality will be addressed, and finally, evaluations on the main subject will be presented and the conclusions and evaluations will be explained.

Anahtar Kelimeler

Liability Law, Employer Liability, Artificial Intelligence, Comparative Law, Legal Liability.

ADAM ÇALIŞTIRANIN SORUMLULUĞU ÖZELİNDE YAPAY ZEKÂNIN İSLÂM VE TÜRK HUKUKU ÜZERİNDEN MUKAYESELİ OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Teknolojik devrim birçok alanda hukuk ve teknoloji ilişkisinin ele alınmasını zorunlu kılmaktadır. Yapay zekânın hukuku etkilemesi ve dönüştürmesi gündemdedir. Bu kapsamda yapay zekânın hukukî sorumluluğunun hukuk düzeni tarafından nasıl belirleneceği başta gelen sorulardan birini oluşturmaktadır. Sorumluluk hukukunu ilgilendiren bu sorunun, genel olarak kusursuz sorumluluğa dayanan İslam hukuku ile kural olarak kusur sorumluluğuna dayanan Türk hukuku üzerinden adam çalıştıranın sorumluluğu konusu özelinde irdelenmesi gerekmektedir. Kusursuz sorumluluk hallerinden adam çalıştıranın sorumluluğu konusunun yapay zekâ özelinde mukayeseli hukuk açısından incelenmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda gündeme gelebilecek ihtimaller yapay zekânın adam çalıştıran ve çalışan olmasıdır. Çalışmamız, olması gereken hukuka yönelik öngörülü çalışmalardan birini oluşturmaktadır. Çalışma planımızda; öncelikle konumuzun sorumluluk hukukundaki yeri tespit edilecek, sonrasında yapay zekâ ve kişilik sorununa değinilecek ve son olarak asıl konuya ilişkin değerlendirmeler sunularak varılan sonuç ve değerlendirmeler açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sorumluluk Hukuku, Adam Çalıştıranın Sorumluluğu, Yapay Zekâ, Mukayeseli Hukuk, Hukuki Sorumluluk.

Kaynakça

• Adams-Prassl, Jeremias. “What if Your Boss Was an Algorithm? The Rise of Artificial Intelligence at Work”. omparative Labor Law & Policy Journal 123 1, sy 41 (2019).
• Akdağ, Şükrü Yakup. “Yapay Zekanın Sorumluluğu Üzerine Düşünceler”. İçinde Sorumluluk Hukuku Seminerler 2018. İstanbul: Onikilevha Yayınları, 2019.
• Akkurt, Sinan Sami. “Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukukî Sorumluluk”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, sy 13 (2019): 39-59.
• Avcı, Mustafa. Türk Hukuk Tarihi. Konya: Atlas Akademi, 2020.
• Ayan, Mehmet, ve Nurşen Ayan. Kişiler Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
• Aydın, Mehmet Akif. İslam ve Osmanlı Hukuku Araştırmaları. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Bak, Başak. “Medeni Hukuk Açısından Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Yapay Zekâ Kullanımındna Doğan Hukuki Sorumluluk”. TAAD, sy 35 (2018): 211-32.
• Bakırcı, Kadriye. “İş Hukuku ve Toplumsal Cinsiyet Bakış Açılarından ‘Adam’ Çalıştıranın Sorumluluğu”. Ankara: TBB Yayınları, 2019.
• Balta, Büşra Kaynak. “Yapay Zeka Ürünlerinin Hukuki Niteliği ve Fikri Eser Kavramı” 24, sy 3 (2020): 205-30.
• Benhamou, Yaniv, ve Justine Ferland. “Artificial Intelligence & Damages: Assessing Liability and Calculating the Damages”. (https://ssrn.com/abstract=3535387), 2020.
• Benli, Erman, ve Gayenur Şenel. “Yapay Zekâ ve Haksız Fiil Hukuku”. ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 2, sy 2 (2020): 296-336.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı Islâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınevi, 1985.
• Bozkurt Yüksel, Armağan Ebru. “Robot Hukuku”. TAAD 7, sy 29 (2017).
• Canseven, Zeynep Dönmez. Yapay Zekânın Anonim Şirketin Yönetim Kurulunda Yer Alması ve Bu Durumun Hukuki Sorumluluğa Etkisi. İstanbul: Onikilevha Yayınları, 2021.
• Chaudhary, Gyandeep. “Artificial Intelligence: the Liability Paradox”. ILI Law Review, 2020, 144-62.
• Cühafi, Salim el-. “El-mes’ûliyye el-medeniyye ve’l-cinâiyye an fi’li’l-gayr beyne’ş-şerîa ve’l-kanun”. Câmiatü Zeytûniyye el-Ma’hedü’l-a’lâ li-usûli’d-dîn, 2009.
• Çekin, Mesut Serdar. Yapay Zekâ Teknolojilerinin Hukuki İşlem Teorisine Etkileri. İstanbul: Onikilevha Yayınları, 2021.
• Çelik, Nazlı Hilal. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2017.
• Çırak, Hasan Hayri. “İslam Hukukunda Hükmi Şahsiyet (Tüzel Kişilik)”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE, 2001.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. Fıkıh ve Fıkıh Tarihi İncelemeleri. Ankara: İSAM Yayınları, 2018.
• Dural, Mustafa, ve Suat Sarı. Türk Özel Hukuku. C. I. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2020.
• Ebers, Martin. “Yapay Zekâ İçin Sözleşmeden Kaynaklanmayan Sorumluluk - Temel Sorunlar”. Hukuk Köprüsü 8, sy 16 (2019): 75-109.
• Ebu Sa’d, İmad Ahmed. Mes’ûliyyetü’l-mübâşir ve’l-mütesebbib: dirâse mukârene bi’ş-şeriati’l-İslamiyye ve’l-kânûni’l-medeni. Amman: Dârü’s-Sekâfe, 2011.
• Eren, Fikret.. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Ersoy, Çağlar. Robotlar, Yapay Zekâ ve Hukuk. İstanbul: Onikilevha Yayınları, 2017.
• Estlund, Cynthia. “What Should We Do After Work? Automation and Employment Law”. The Yale Law Journal 128, sy 2 (2018): 254-326.
• Gökmenoğlu, Hüseyin Tekin. İslâm’da Şahsiyet Hakları. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Hafif, Ali el-. ed-Damân fi’l-fıkhi’l-İslâmî. Kahire: Daru’l-Fikr, 2010.
• Hatemi, Hüseyin. Kişiler Hukuku. İstanbul: Onikilevha Yayınları, 2020.
• Helvacı, Serap. Gerçek Kişiler. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2021.
• Kangal, Zeynel T. Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku. İstanbul: Onikilevha Yayınları, 2021.
• Kapancı, Berk. “Özel Hukuk Perspektifinden Bir Değerlendirme: Yapay Zekâ ve Haksız Fiil Sorumluluğu”. İçinde Gelişen Teknolojiler ve Hukuk II: Yapay Zeka, 127-93. İstanbul: Onikilevha Yayınları, 2021.
• Karahasan, M. Reşit. Sorumluluk Hukuku, Kusura Dayanan Sözleşme Dışı Sorumluluk, Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk. İstanbul: Beta Basım, 2003.
• Karahasan, Mustafa Reşit. Sorumluluk ve Tazminat Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş., 1989.
• Kılıçarslan, Seda Kara. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu. Ankara: Turhan Kitabevi, 2017.
• Kılıçarslan, Seda Kara. “Yapay Zekanın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar”, sy 2 (2019): 363-89.
• Müntasır, Süheyr. Mes’uliyyetü’l-matbu’ an ameli’t-tabi’: esasuha ve nıtakuha. y.y.: Dârü’n-Nehdati’l-Arabiyye, 1990.
• Nomer, Halûk N. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş., 2018.
• Oğuzman, Kemal, Özer Seliçi, ve Saibe Oktay-Özdemir. Kişiler Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2020.
• Oğuzman, M. Kemal, ve M. Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
• Özsunay, Ergun. Gerçek Kişilerin Hukukî Durumu. 1979: Fakülteler Matbaası, 1979.
• Paçacı, İbrahim. “İslâm Hukukunda Medenî Müeyyideler”. Marmara Üniversitesi SBE, 1998.
• Sâfi, Ali Abdülhakim es-. ed-Damân fi’l-fıkhi’l-İslami : dirase mukarene li-esbabihi ve mecalatihi fi’l-ukud. Tahran: el-Mecmaü’l-Alemi li’t-Takrib Beyne’l-Mezahibi’l-İslamiyye, 2010.
• Sümer, Halûk Hâdi. Hukuka Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Tandoğan, Haluk. Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 1981.
• Tandoğan, Haluk. Türk Mes’uliyet Hukuku (Akit Dışı ve Akdi Mes’uliyet). İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2010.
• Tavâlebe, Muhammed Mahmud Ali. “El-mes’ûliyye el-medeniyye ve’l-cinâiyye an fi’li’l-gayr fi’l-fıkhi’l-İslâmî”. Doktora Tezi, Câmiatü Ürdün Külliyetü Dirasatü’l-ulyâ, 2003.
• Temîmi, Ahmed Salim et-. “Kâide: İzâ İctemea el-mübâşirü ve’l-mütesebbib üdîfe’l-hukmü ile’l-mübâşir: Dirâse şer’iyye ve nemezic tatbikiyye”. Mecelletü Câmiatü eş-Şârika 13, sy 1 (2016): 214-38.
• Tiftik, Mustafa. Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Tazminatın Kapsamı. Ankara: Yetkin Yayınları, 1994.
• Wagner, Gerhard. “Robot Liability”. (https://ssrn.com/abstract=3198764), 2018.
• Yelek, Kamil. Hanefî Sorumluluk Hukuku. İstanbul: Timaş Akademi, 2021.
• Yıldız, Kemal. İslâm Sorumluluk Hukuku. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
• Yüksel, Armağan Ebru. Robot Hukuku. İstanbul: Aristo Yayınevi, 2020.
• Yüksel, Armağan Ebru, ve Başak Bak. “Yapay Zekâ”. İçinde Futurist Hukuk. İstanbul: Aristo Yayınevi, 2018.
• Zerkâ, Mustafa Ahmed. el-Fi’lü’d-dâr ve’d-damân fîhi. Dımaşk: Dâru’l-Feth, 1974.
• Zevkliler, Aydın. Kişiler Hukuku. Ankara: Olgaç Matbaası, 1981.
• Zevkliler, Aydın. . Medeni Hukuk: Giriş ve Başlangıç Hükümleri; Kişiler Hukuku; Aile Hukuku. Ankara: Savaş Yayınları, 1989.
• Zeytin, Zafer, ve Eray Gençay. “Hukuk ve Yapay Zekâ: E-kişi, Mali Sorumluluk ve Bir Hukuk Uygulaması”. TAÜHFD, sy 1 (2019): 39-70.
• Zorbozan, Semiha. “İslam Fıkhında Hükmü Bildirilmeyen Alan”. Yayınlanmamış YL Tezi, Fırat Üniversitesi SBE, 2006.
• Zorluel, Mustafa. “Yapay Zekâ ve Telif Hakkı”. TBB Dergisi, sy 142 (2019): 305-56.
• Zuhayli, Vehbe. Nazarriyetü’d-damân. Dımaşk: Daru’l-Fikr, 2018.