WHAT ARE HUMAN RIGHTS OBLIGATIONS IN CYBERSPACE WHERE THE STATE LACKS EFFECTIVE CONTROL?

Yıl 2024, , 159 - 214, 01.07.2024

Berkant Akkuş

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1420377

Öz

The human rights obligations of a territorial state in cyberspace, especially in areas outside its effective control, will be explained in this article. There are five crucial topics that are examined in this article in order to reveal the human rights obligations of territorial state in cyberspace. First, respect for fundamental rights: The state should uphold fundamental human rights, such as the right to privacy, freedom of expression, and freedom from discrimination, for individuals residing in or affected by its actions in cyberspace. Second, due diligence: The state has a duty to exercise due diligence in preventing and mitigating human rights abuses in cyberspace, even if it lacks direct control over certain areas. It should take reasonable steps to protect individuals from harm. Third, extraterritorial obligations: The state may have extraterritorial obligations to protect human rights in cyberspace beyond its borders if its actions have a significant impact on the rights of individuals in areas outside its control. Fourth, international cooperation: Cooperation with other states and international organizations is crucial to address cross-border cyber threats and uphold human rights universally. Fifth, transparency and accountability: The state should be transparent in its cyber-related policies and actions. Additionally, it should ensure accountability mechanisms are in place for any violations. This article concludes that balancing security and rights are crucial. While ensuring security in cyberspace is essential, the state should strike a balance between security measures and respecting human rights, avoiding disproportionate restrictions. In areas outside its effective control, the state should make efforts, in cooperation with relevant stakeholders, to minimize negative impacts on human rights while recognizing the complexities of cyberspace governance. Consequently, upholding human rights in cyberspace is a shared responsibility involving not only the territorial state but also the international community.

Anahtar Kelimeler

Effective Control, Cyberspace, International Human Rights Law, Due Diligence, Positive and Negative Obligations of the State

DEVLETİN ETKİN KONTROLÜNÜN BULUNMADIĞI SİBER ALANDA İNSAN HAKLARI YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?

Öz

Bu makalede ülkesel Devletin siber alandaki, özellikle de etkin kontrolü dışındaki alanlardaki insan hakları yükümlülükleri açıklanacaktır. Bu makalede, ülkesel Devletin siber alandaki insan hakları yükümlülüklerini ortaya koymak için incelenen beş önemli konu bulunmaktadır. Birincisi, temel haklara saygı: Devlet, siber alanda bulunan veya siber alandaki eylemlerinden etkilenen bireyler için mahremiyet hakkı, ifade özgürlüğü ve ayrımcılığa uğramama gibi temel insan haklarını korumalıdır. İkincisi, gerekli özeni gösterme: Devletin, belirli alanlar üzerinde doğrudan kontrolü olmasa bile, siber alandaki insan hakları ihlallerini önleme ve azaltma konusunda gerekli özeni gösterme görevi bulunmaktadır. Devlet, bireyleri zarardan korumak için makul adımlar atmalıdır. Üçüncüsü, ülke dışı yükümlülükler: Devlet, eylemlerinin kendi kontrolü dışındaki alanlardaki bireylerin hakları üzerinde önemli bir etkiye sahip olması halinde, siber alanda insan haklarını sınırlarının ötesinde korumak için ülke dışı yükümlülüklere sahip olabilir. Dördüncü olarak, uluslararası iş birliği: Sınır ötesi siber tehditleri ele almak ve insan haklarını evrensel olarak korumak için diğer Devletler ve uluslararası örgütlerle iş birliği çok önemlidir. Beşincisi, şeffaflık ve hesap verebilirlik: Devlet siber alanla ilgili politikalarında ve eylemlerinde şeffaf olmalıdır. Ayrıca, herhangi bir ihlal için hesap verebilirlik mekanizmalarının mevcut olmasını sağlamalıdır. Bu makale güvenlik ve hakların dengelenmesinin önemli olduğu sonucuna varmaktadır. Siber alanda güvenliğin sağlanması esas olmakla birlikte, Devlet güvenlik tedbirleri ile insan haklarına saygı arasında bir denge kurmalı ve orantısız kısıtlamalardan kaçınmalıdır. Devlet, etkin kontrolü dışındaki alanlarda, ilgili paydaşlarla iş birliği içinde, siber alan yönetişiminin karmaşıklığını kabul ederken, insan hakları üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmek için çaba göstermelidir. Siber alanda insan haklarının korunması sadece ülkesel Devleti değil, aynı zamanda uluslararası toplumu da kapsayan ortak bir sorumluluktur.

Anahtar Kelimeler

Etkin Kontrol, Siber Alan, Uluslararası İnsan Hakları Hukuku, Özen Yükümlülüğü, Devletin Negatif ve Pozitif Yükümlülükleri

Kaynakça

• Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu, Mohamed Abdullah Saleh Al-Asad v Cibuti Cumhuriyeti, Dava No 383/10, 12 Mayıs 2014.
• Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi, Ingabire Victoire Umuhoza v Ruanda Cumhuriyeti, Başvuru No 003/2014, Karar 24 Kasım 2017.
• AİHM, Al-Skeini ve Diğerleri v Birleşik Krallık, Başvuru No 55721/07, 7 Temmuz 2011.
• AİHM, Apcov v Moldova ve Rusya, Başvuru No 13463/07, 30 Mayıs 2017.
• AİHM, Assanidze v Gürcistan, Başvuru No 71503/01, 8 Nisan 2004.
• AİHM, Brannigan ve McBride v Birleşik Krallık, Başvuru No 14553/89, 23 Mayıs 1993.
• AİHM, Catan v Moldova ve Rusya, Başvuru No 43370/04, 19 Ekim 2012.
• AİHM, Delfi AS v Estonya [BD], Başvuru No 64569/09, 16 Temmuz 2015.
• AİHM, Demopoulos ve Diğerleri v Türkiye, Başvuru No 46113/99, 2010.
• AİHM, Draci v Moldova Cumhuriyeti ve Rusya, Başvuru No 5349/02, 17 Ekim 2017.
• AİHM, Féret v Belçika, Başvuru No 15615/07, 16 Temmuz 2009.
• AİHM, Gäfgen v Almanya, Başvuru No 22978/05, 1 Haziran 2010.
• AİHM, Güzelyurtlu ve Diğerleri v Kıbrıs ve Türkiye [BD], Başvuru No 36925/07, 29 Ocak 2019.
• AİHM, Ilaşcu ve Diğerleri v Moldova ve Rusya, Başvuru No 48787/99, 8 Temmuz 2004.
• AİHM, Ivantoc ve Diğerleri v Moldova ve Rusya, Başvuru No 23687/05, 15 Kasım 2011.
• AİHM, Jankovskis v Litvanya, Başvuru No 21575/08, 17 Ocak 2017.
• AİHM, Kıbrıs v Türkiye, Başvuru No o 25781/94, 10 Mayıs 2001.
• AİHM, KU v Finlandiya, Başvuru No 2872/02, 2 Aralık 2008.
• AİHM, Loizidou v Türkiye, Başvuru No 15318/09, Esas, 18 Aralık 1996.
• AİHM, Mansur Pad ve Diğerleri v Türkiye, Başvuru No 60167/00, Kabul Edilebilirlik, 28 Temmuz 2007.
• AİHM, Mozer v Moldova Cumhuriyeti ve Rusya [BD], Başvuru No 11138/10, 23 Şubat 2016.
• AİHM, Öcalan v Türkiye [BD], Başvuru No 46221/99, 12 Mayıs 2005.
• AİHM, Paduret v Moldova Cumhuriyeti ve Rusya, Başvuru No 26626/11, 9 Mayıs 2017.
• AİHM, Sarkisyan v Azerbaycan, Başvuru No 40167/06, Kabul Edilebilirlik, 14 Aralık 2011.
• AİHM, Soyma v Moldova Cumhuriyeti, Rusya ve Ukrayna, Başvuru No 1203/05.
• AİHM, Stomatii v Moldova Cumhuriyeti ve Rusya, Başvuru No 69528/10, 18 Eylül 2018.
• AİHM, Szabó ve Vissy v Macaristan, Başvuru No 37138/14, 12 Ocak 2016.
• AİHM, Turturica ve Casian v Moldova Cumhuriyeti ve Rusya, Başvuru No 28648/06, 30 Ağustos 2016.
• AİHM, Vardanean v Moldova Cumhuriyeti ve Rusya, Başvuru No 22200/10, 30 Mayıs 2017.
• Aksar, Yusuf. Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk, Cilt I. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Amerikalılar Arası İnsan Hakları Komisyonu. İfade Özgürlüğü Özel Raportörü Raporu 2013. Vaşington: AAİHK, 2013.
• Amerikalılar Arası Yargı Komitesi. Amerikalılar Arası Yargı Komitesinin Genel Kurula Yıllık Raporu. Rio de Janeiro: OAS, 2003.
• Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi (yürürlüğe girme 18 Temmuz 1978) 1144 UNTS 143.
• Arap İnsan Hakları Şartı (yürürlüğe girme 15 Mart 2008), (2005) 12 Uluslararası İnsan Hakları Raporları 893.
• Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı. İfade Özgürlüğü ve Çatışma Durumlarına Verilen Yanıtlara İlişkin Ortak Deklarasyon. Helsinki: UN, 2015.
• Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı. Ukrayna Özel Gözlem Misyonu, Adalete Erişim ve Ukrayna’daki Çatışma. Helsinki: UN, 2015.
• Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi (yürürlüğe girme 3 Eylül 1953) 213 UNTS 222.
• Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Uygulanamadığı Alanlar. Strazburg: Hukuk İşleri ve İnsan Hakları Komitesi, 2003.
• Avrupa Konseyi Siber Suçlar Konvansiyon Komitesi. Değerlendirme Raporu: Avrupa Birliği’nin Budapeşte Siber Suçlar Sözleşmesi’ne İlişkin Karşılıklı Adli Yardımlaşma Hükümleri. Strazburg: Avrupa Konseyi, 2013.
• Avrupa Konseyi. Tavsiye Kararı Bakanlar Komitesi’nin Üye Devletlere İnternet Kullanıcıları için İnsan Hakları Rehberi. Strazburg: İnsan Hakları ve Hukukun Üstünlüğü Genel Müdürlüğü, 2014.
• Avrupa Konseyi. Terörizmin Önlenmesi Sözleşmesi (yürürlüğe girme 1 Haziran 2007) CETS 196.
• Baezner, Marie. Cyber and Information Warfare in the Ukrainian Conflict. Zürih: Center for Security Studies ETH Zürich, 2017.
• Barkham, Jason. “Information Warfare and International Law on the Use of Force.” New York University Journal of International Law and Politics 57, no. 1 (2002): 57-113.
• BBC News. “Syria Cut off from the Internet.” Erişim Tarihi, Eylül 22, 2023. https://www.bbc.com/news/technology-20546302.
• Bilgisayar Sistemleri Aracılığıyla İşlenen Irkçı ve Yabancı Düşmanı Nitelikteki Eylemlerin Cezalandırılmasına İlişkin Siber Suçlar Sözleşmesine Ek Protokol (yürürlüğe girme 1 Mart 2006) ETS 189.
• Blaker, Lisa. “The Islamic State’s Use of Online Social Media.” Military Cyber Affairs 1, no. 1 (2016): 1-10.
• Blog of the European Journal of International Law. “EJIL: Talk!, Ukraine v. Russian Federation in Light of Ilaşcu: Two Short Points.” Erişim Tarihi, Eylül 23, 2023. “https://www.ejiltalk.org/ukraine-v-russian-federation-in-light-of-ilascu-two-short-points”.
• BM Çocuk Hakları Komitesi. Genel Yorum No 13. Cenevre: UN, 2011.
• BM Çocuk Hakları Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Belarus. Cenevre: UN, 2011.
• BM Çocuk Hakları Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Birleşik Krallık. Cenevre: UN, 2016.
• BM Çocuk Hakları Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Gürcistan. Cenevre: UN, 2017.
• BM Çocuk Hakları Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Irak. Cenevre: UN, 2015.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. Dijital Çağda Mahremiyet Hakkı. New York: UN, 2014.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. Düşünce ve İfade Özgürlüğü Hakkının Geliştirilmesi ve Korunması Özel Raportörünün Raporu. New York: UN, 2017.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. Düşünce ve İfade Özgürlüğü Hakkının Geliştirilmesi ve Korunması Özel Raportörünün Raporu. New York: UN, 2011.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. Geçici Olarak İşgal Edilen Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Sivastopol Şehrinde Ukrayna İnsan Hakları Durumu. New York: UN, 2017.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. İnternette İnsan Haklarının Geliştirilmesi, Korunması ve Kullanılması. New York: UN, 2012.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. İnternette İnsan Haklarının Geliştirilmesi, Korunması ve Kullanılması. New York: UN, 2016.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. Karar 31/7, Çocuk Hakları: Bilgi ve İletişim Teknolojileri ve Çocukların Cinsel İstismarı. New York: UN, 2016.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. Suriye Arap Cumhuriyeti Araştırma Komisyonu, Yok Etmeye Geldiler: IŞİD’in Ezidilere Karşı İşlediği Suçlar. New York: UN, 2016.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. Suriye Arap Cumhuriyeti Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu Raporu. New York: UN, 2018.
• BM Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi. Terörle Mücadele Sırasında İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunması ve Geliştirilmesi Özel Raportörünün Raporu. New York: UN, 2014.
• BM Güvenlik Konseyi. Suriye Arap Cumhuriyeti Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu Raporu. New York: UN, 2015.
• BM İnsan Hakları Komitesi. Genel Yorum No 29: Olağanüstü Haller. Cenevre: UN, 2001.
• BM İnsan Hakları Komitesi. Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin Yaşam Hakkına ilişkin 6. Maddesi Hakkında 36 No’lu Genel Yorum. Cenevre: UN, 2018.
• BM İnsan Hakları Komitesi. Sergio Euben Lopez Burgos v Uruguay, Bildirim No R.12/52, 29 Temmuz 1981 tarihli görüşler.
• BM İnsan Hakları Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Moldova Cumhuriyeti. Cenevre: UN, 2009.
• BM İnsan Hakları Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Rusya Federasyonu. Cenevre: UN, 2015.
• BM İnsan Hakları Komitesi. Terörizm Mağdurlarının İnsan Haklarının Güvence Altına Alınmasına İlişkin Çerçeve İlkeler. Cenevre: UN, 2012.
• BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği. Ukrayna’da Geçici Olarak İşgal Edilen Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Sivastopol Şehrinde İnsan Hakları Durumuna İlişkin Rapor. Vaşington: UN, 2018.
• BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği. Ukrayna’da İnsan Hakları Durumuna İlişkin Rapor. Vaşington: UN, 2014.
• BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği. Ukrayna’da İnsan Hakları Durumuna İlişkin Rapor. Vaşington: UN, 2015.
• BM Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi. Çatışmaların Önlenmesi, Çatışma ve Çatışma Sonrası Durumlarda Kadınlara İlişkin 30 No’lu Genel Tavsiye Kararı. Cenevre: UN, 2013.
• BM Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi Madde 2 Kapsamında Taraf Devletlerin Temel Yükümlülüklerine İlişkin 28 No’lu Genel Tavsiye Kararı. Cenevre: UN, 2010.
• BM Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Gürcistan. Cenevre: UN, 2014.
• BM Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi. Sonuç Gözlemleri: İzlanda. Cenevre: UN, 2016.
• Brown, Ian, Douwe Korff. “Foreign Surveillance: Law and Practice in a Global Digital Environment.” European Human Rights Law Review 3, no. 1 (2014): 243-251.
• Buchan, Russell. “Cyberspace, Non-State Actors and the Obligation to Prevent Transboundary Harm.” Journal of Conflict and Security Law 21, no. 3 (2016): 429-453.
• Cerone, John. “Human Dignity in the Line of Fire: The Application of International Human Rights Law during Armed Conflict, Occupation, and Peace Operations.”, Vanderbilt Journal of Transnational Law 39, no. 5 (2006): 1447-1510.
• Clapham, Andrew. Human Rights Obligations of Non-State Actors. Oxford: Oxford University Press, 2006.
• Cullen, Anthony, Steven Wheatley. “The Human Rights of Individuals in De Facto Regimes under the European Convention on Human Rights.” Human Rights Law Review 13, no. 4 (2013): 691-728.
• Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisine İlişkin İhtiyari Protokol (yürürlüğe girme 18 Ocak 2002) 2171 UNTS 227.
• De Schutter, Olivier. “Commentary to the Maastricht Principles on Extraterritorial Obligations of States in the Area of Economic, Social and Cultural Rights.” Human Rights Quarterly 34, no. 4 (2012): 1084-1169.
• Dinstein, Yoram. The International Law of Belligerent Occupation. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
• Fidler, David. “Cyberspace, Terrorism and International Law.” Journal of Conflict and Security Law 21, no. 3 (2016): 475-493.
• Fortin, Katharine. The Accountability of Armed Groups under Human Rights Law. Oxford: Oxford University Press, 2017.
• Franzese, Patrick. “Sovereignty in Cyberspace: Can It Exist?.” Air Force Law Review 64, S.1 (2009): 1-33.
• Freedom House. Freedom in the World 2021: Transnistria. Vaşington: Rowman & Littlefield, 2021.
• Freedom House. Freedom on the Net 2016: Syria. Vaşington: Rowman & Littlefield, 2016.
• Gillespie, Alisdair. Cybercrime Key Issues and Debates. Londra: Routledge, 2019.
• Gondek, Michal. “Extraterritorial Application of the European Convention on Human Rights: Territorial Focus in the Age of Globalization?.” Netherlands International Law Review 52, no. 3 (2005): 349-387.
• Gross, Oren. “Cyber Responsibility to Protect: Legal Obligations of States Directly Affected by Cyber-Incidents.” Cornell International Law Journal 48, no. 3 (2015): 481-511.
• Heinegg, Wolff. “Territorial Sovereignty and Neutrality in Cyberspace.” International Law Studies 89, no. 1 (2013): 122-156.
• Henckaerts, Jean-Marie ve Louise, Doswald-Beck. Customary International Humanitarian Law, Vol 1: Rules. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
• Henckaerts, Jean-Marie, Cornelius Wiesener. “Human Rights Obligations of Non-State Armed Groups: An Assessment Based on Recent Practice.” İç. International Humanitarian Law and Non-State Actors Debates, Law and Practice, editör Ezequiel Heffes, Marcos Kotlik, Manuel Ventura, 195-227. Berlin: Springer, 2020.
• Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme (yürürlüğe girme 4 Ocak 1969) 660 UNTS 195.
• International Law Commission. Yearbook of the International Law Commission. New York: UN, 2006.
• Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi. Genel Tavsiye No 35: Irkçı Nefret Söylemiyle Mücadele. Cenevre: UN, 2013.
• Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Almanya. Cenevre: UN, 2015.
• Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Ukrayna. Cenevre: UN, 2016.
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, UNGA Res 217A(III), 10 Aralık 1948, UN Doc A/810 (1948).
• İşgal Altındaki Filistin Topraklarında Duvar İnşa Edilmesinin Hukuki Sonuçları, Danışma Görüşü [2004] ICJ Rep 179.
• Jensen, Eric. “A Cyber Duty of Due Diligence: Gentle Civilizer or Crude Destabilizer?.” Texas Law Review 95, no. 7 (2017): 1555-1577.
• Jensen, Erik. “Cyber Sovereignty: The Way Ahead.” Texas International Law Journal 50, no. 2 (2015): 275-305.
• Johnson, David ve David Post. “Law and Borders: The Rise of Law in Cyberspace.” Stanford Law Review 48, no. 5 (1996): 1367-1402.
• Kara Harbinin Kanunları ve Adetleri hakkında (IV) sayılı Sözleşme ve Sözleşmeye Ek Kara Harbinin Kanunları ve Adetlerine ilişkin Düzenlemeler, Martens New Compendium (ser 3) 461 (yürürlüğe girme 26 Ocak 1910). Kelsen, Hans. General Theory of Law and State. New York: Russell & Russell, 1961.
• Kohl, Uta. “Defamation on the Internet: Nice Decision, Shame about the Reasoning: Dow Jones & Co Inc v Gutnick.” The International and Comparative Law Quarterly 52, no. 4 (2003): 1049-1058.
• Kongo Topraklarında Silahlı Faaliyetler, Kongo Demokratik Cumhuriyeti v Uganda, Karar, [2005] ICJ Rep 306. Korfu Kanalı Davası (Birleşik Krallık v Arnavutluk) (Esas) [1949] ICJ Rep 4.
• Kreijen, Gerard. State Failure Sovereignty and Effectiveness: Legal Lessons from the Decolonization of Sub-Saharan Africa. Lahey: Martinus Nijhoff, 2004.
• Kulesza, Joanna. International Internet Law. Londra: Routledge, 2012.
• Les Cahiers de la Revue Défense Nationale. Cyber-Attacks Prevention-Reactions: The Role of States and Private Actors. Paris: Committee for National Defence Studies, 2017.
• Maatta, Victoria. “ISIL as Salesmen? The Roles of Due Diligence and the Good Faith Purchaser in Illicit Artifact Trafficking from the ISIL Insurgency.” Journal of National Security Law & Policy 13, no. 1 (2017): 181-209.
• Macak, Kubo. “From Cyber Norms to Cyber Rules: Re-Engaging States as Law-Makers.” Leiden Journal of International Law 30, no. 4 (2017): 877-899.
• Margulies, Peter. “Sovereignty and Cyber Attacks: Technology’s Challenge to the Law of State Responsibility.” Melbourne Journal of International Law 14, no. 2 (2013): 497-519.
• Margulies, Peter. “Surveillance by Algorithm: The NSA, Computerized Intelligence Collection, and Human Rights.” Florida Law Review 68, no. 4 (2017): 1045-1117.
• Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme (yürürlüğe girme 23 Mart 1976) 999 UNTS 171.
• Milanovic, Marko, Tatjana Papic. “The Applicability of the ECHR in Contested Territories.” International and Comparative Law Quarterly 67, no. 4 (2018): 779-800.
• Milanovic, Marko. Extraterritorial Application of Human Rights Treaties: Law Principles and Policy. Oxford: Oxford University Press, 2011.
• Mueller, Milton. “Against Sovereignty in Cyberspace.” International Studies Review 22, no. 4 (2020): 779-801.
• Murray, Daragh. Human Rights Obligations of Non-State Armed Groups. Oxford: Hart, 2016.
• Nikaragua’da ve Nikaragua’ya Karşı Askeri ve Paramiliter Faaliyetler (Nikaragua v ABD), Esaslar, Karar, [1986] ICJ Rep 14.
• Palmas Adası Davası (Amerika Birleşik Devletleri v Hollanda) (1928) Uluslararası Hakem Kararları Raporları (RIAA), Cilt II.
• Rona, Gabor ve Lauren Aarons. “State Responsibility to Respect, Protect and Fulfill Human Rights Obligations in Cyberspace.” Journal of National Security Law and Policy 8, no. 3 (2016): 503-530.
• S.S. Lotus (Fransa v. Türkiye), 1927 P.C.I.J. (ser. A) No. 10 (Eylül. 7).
• Saul, Matthew. “Internationally Administered Territories.” İç. The Practice of Shared Responsibility in International Law, editör André Nollkaemper, Ilias Plakokefalos, 15-39. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
• Schmitt, Michael. Siber Saldırılara Uygulanabilir Uluslararası Hukuk Üzerine Tallinn Kılavuzu 2.0. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
• Schultz, Thomas. “Carving up the Internet: Jurisdiction, Legal Orders, and the Private/Public International Law Interface.” European Journal of International Law 19, no. 4 (2008): 799-839.
• Silicon Technology Powering Business. “Iraq Orders Internet Shutdown In Five Provinces.” Erişim Tarihi, Eylül 23, 2023. https://www.silicon.co.uk/workspace/iraq-internet-147442.
• Slane, Andrea. “Tales, Techs, and Territories: Private International Law, Globalization, and the Legal Construction of Borderlessness on the Internet.” Law and Contemporary Problems 71, no. 3 (2008): 129-151.
• Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’nin Uygulanması (Bosna Hersek-Sırbistan ve Karadağ) (Esas) [2007] ICJ Rep 43.
• Strate, Lance. “The Varieties of Cyberspace: Problems in Definition and Delimitation.” Western Journal of Communication 63, no. 3 (1999): 382-412.
• Tahran’daki ABD Diplomatik ve Konsolosluk Personeli, Karar [1980] ICJ Rep 3. Trail Smelter Davası (ABD, Kanada) (1938, 1941) III UNRIAA 1965.
• Tsagourias, Nicholas. “Non-State Actors, Ungoverned Spaces and International Responsibility for Cyber Acts.” Journal of Conflict and Security Law 21, no. 3 (2016): 455-474.
• Tsagourias, Nicholas. “The Legal Status of Cyberspace.” İç. Research Handbook on International Law and Cyberspace, editör Nicholas Tsagourias ve Russell Buchan, 9-32. Cheltenham: Edward Elgar, 2015.
• Uluslararası Radyotelgraf Sözleşmesi (Londra, 5 Temmuz 1912), (1913) 10 Treaty Series 139-217.
• Uruguay Nehri üzerindeki Selüloz Fabrikaları (Arjantin v Uruguay) (Esaslar) [2010] ICJ Rep 14.
• Van Dyke, Vernon. “The Responsibility of States for International Propaganda.” American Journal of International Law 34, no. 1 (1940): 58-73.
• Velásquez Rodríguez v Honduras Davası (Esas) (1988) Amerikalılar Arası İnsan Hakları Mahkemesi, Karar 29 Temmuz 1988, (Ser C) No 4.
• Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi (yürürlüğe girme 27 Ocak 1980) 1155 UNTS 331.
• Wilde, Ralph. “The Extraterritorial Application of International Human Rights Law on Civil and Political Rights.” İç. Routledge Handbook of International Human Rights Law, editör Scott Sheeran ve Sir Nigel Rodley, 635-661. Londra: Routledge, 2013.
• Wu, Timothy. “Cyberspace Sovereignty: The Internet and the International System Notes.” Harvard Journal of Law and Technology 10, no. 3 (1996): 647-666.
• Yannis, Alexandros. “The Concept of Suspended Sovereignty in International Law and Its Implications in International Politics.” European Journal of International Law 13, no. 5 (2002): 1037-152.
• Zorla Kaybedilmeler Komitesi. Sonuç Gözlemleri: Irak Cenevre: UN, 2015.