CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDE YÜRÜTMENİN DÜZENLEME YETKİSİ VE CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN ANAYASAL SINIRLARI

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 391 - 424, 30.12.2019

Esin Gürsel

Öz

10 Ağustos 2014 tarihinde yapılan halk oylaması neticesinde
ülkemizde Cumhurbaşkanı ilk kez halk tarafından seçilmiştir. 10 Aralık 2016
tarihinde TBMM Başkanlığı’na “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” sunulmuştur. Teklif, 21 Ocak 2017 tarihinde
Türkiye Büyük Millet Meclisince kabul edilmiş, 10 Şubat 2017 tarihinde “Türkiye
Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ismiyle
onaylanmıştır. Kanun ile hakkında değişiklik öngörülen Anayasa’nın ilgili
maddeleri 16 Nisan 2017 tarihinde halk oylamasına sunulmuş ve aynı tarihte
kabul edilmiştir. Anayasa’da yapılan bu değişiklik neticesinde yeni bir işlem
türü olarak Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ortaya çıkmıştır. Her ne kadar
Cumhurbaşkanlığı kararnameleri Türk Hukuku’na yabancı bir işlem olmasa da kabul
edilen değişiklik neticesinde büründüğü form sebebiyle tarafımızca “yeni bir
işlem türü olarak” ifade edilmektedir.

Yeni bir işlem türü olması sebebiyle Cumhurbaşkanlığı
kararnamelerinin hukuki niteliği, kanunla olan ilişkisi, mahfuz bir düzenleme
alanı olup olmadığı hususlarında birtakım belirsizlikler mevcuttur.
Çalışmamızda öncelikle yürütme organının düzenleme yetkisinin niteliği hakkında
zaman içerisinde meydana gelen değişikliklere yer verilmiş ardından bahsi geçen
belirsizliklerin giderilmesi amaçlanmıştır. Bu belirsizliklere getirilen
çözümler çerçevesinde Anayasa m. 104/17’de ifade edilen Cumhurbaşkanlığı
kararnamelerinin anayasal sınırları çizilmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yürütme Organı, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Mahfuz Alan, Hükümsüzlük, Düzenleme Yetkisi

Kaynakça

• Aldıkaçtı, Orhan. Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1978.
• Ardıçoğlu, Artuk. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi.” Ankara Barosu Dergisi, no. 3 (2017): 20-51.
• Aslan, Volkan. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Kanunlara Uygunluğunun Denetimi ve Çeşitli Hususların Kararname ile Düzenleneceğinin Kanunlarda Belirtilmesi Üzerine.” Anayasa Yargısı Dergisi 36, no. 1 (2019): 139-161.
• Atar, Yavuz. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Coşkun, Vahap. “16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi.” Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 22, no. 36 (2017): 3-30.
• Duran, Lütfi. “Düzenleme Yetkisi Özek Sayılabilir mi?” İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 4, no. 1-3 (1983): 33-42.
• Duran, Lütfi. İdare Hukuku. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1982.
• Düğmeci, Fatih. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun Yapısı ve İdare Üzerindeki Ayrımcılık Denetimi. Ankara: Adalet Kitabevi, 2019.
• Dülger, Murat. “Ceza Hukuku ve Kabahatler Hukuku Perspektifinden Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, 2018.
• Erdoğan, Mustafa. Anayasa Hukuku. 7. Baskı, Ankara: Orion Yayınevi, 2011.
• Ergül, Ozan. “Yeni Rejimin Kodları: Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Güncel Hukuk, no: 173, (2018): 30-32.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku. 2.Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi, Temmuz 2018.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Güncellenmiş 24. Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi, Haziran 2019.
• Gözler, Kemal ve Gürsel Kaplan. İdare Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Kitabevi, 2016.
• Gözübüyük, Şeref. Yönetim Hukuku. Güncelleştirilmiş 22. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi, Eylül 2005.
• Güneş, Turan. Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1965.
• Kahraman, Mehmet ve Ali balkan. “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ve Denetimi.” International Journal of Academic Value Studies 4, no. 19 (2018): 239-246
• Gülener, Serdar ve Nebi Miş. “Cumhurbaşkanlığı Sistemi.” SETA Analiz, no. 190 (2017): 7-25.
• Özay, İl Han. Günışığında Yönetim. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2017.
• Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. 2017 Değişikliklerine Göre Gözden Geçirilmiş 18. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2018.
• Söyler, Yasin. Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Tamer, Giray. “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile Cumhurbaşkanının Kanunları Veto Yetkisi Karşısında Meclisin Durumu.” 2017.
• Tan, Turgut. “1982 Anayasası Yönünden Yürütme Görevi ve Yetkisinin Niteliği (Güçlü Devlet ya da Güçlü Yürütme).” Anayasa Yargısı I (1984): 31-47.
• Tan, Turgut. İdare Hukuku. Güncelleştirilmiş 5. Baskı, Turhan Kitabevi, 2016.
• Tanör, Bülent ve Necmi Yüzbaşıoğlu. 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku. 15. Baskı, İstanbul: Beta Yayınevi, 2015.
• Taşdöğen, Salih. “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65, no. 3 (2016): 937-966.
• TBMM. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Madde Gerekçeli). 2008.
• Tunç, Hasan. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi, 2018.
• Ulusoy, Ali. “Aralık 2016 Anayasa Teklifi Neler Getiriyor, Neler Götürüyor?” (2016).
• Ülgen, Özen. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri.” Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, no. 1 (2018): 3-39.
• Yıldırım, Turan. “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri.” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 23, no. 2 (2017): 13-28.
• Yayla, Yıldızhan. İdare Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları, 2009.