THE RIGHT TO ENTER THE PUBLIC SERVICE OF THE DISABLED IN TURKISH LAW

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 66 - 124, 30.06.2021

Buket Deniz

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.890696

Öz

In Turkish law, the right to enter the public service is regulated in the 70th article of the 1982 Constitution. The content and scope of the right to enter the public service, which is regulated under the status of political rights in the Constitution, has been established by laws and judicial decisions. The right to enter public service constitutes a dimension of the right to work, which is another fundamental right, and is necessary in terms of ensuring the material and moral development of the person and living a life worthy of human dignity. Persons with disabilities, who cannot participate in social life equally with other individuals, also have the right to enter public service in accordance with the principle of equality, which is a constitutional principle. However, "equality under the law" is not sufficient for disabled people to enter the public service. Therefore, in the context of constitutions and other legal regulations, various practices that will constitute positive discrimination in terms of entering the public service of the disabled are envisaged. Apart from this exam, it is possible for the disabled to be employed in the public sector, judicial decisions envisaging otherwise will be against the law. In terms of persons with disabilities, the special conditions imposed in order to be able to apply to public administrations and institutions as public personnel should not constitute discrimination. Such transactions of the administration will constitute a violation of the principle of equality. Within the scope of this study, some important legal issues in terms of the right to enter the public service and the use of this right by the disabled are discussed.

Anahtar Kelimeler

disabled, public service, public official, right to enter public service

TÜRK HUKUKUNDA ENGELLİLER BAKIMINDAN KAMU HİZMETİNE GİRME HAKKI

Öz

Türk hukukunda kamu hizmetine girme hakkı, 1982 Anayasası’nın 70. maddesinde düzenlenmiştir. Anayasa’da siyasi haklar statüsünde düzenlenmiş olan kamu hizmetine girme hakkının içeriği ve kapsamı, kanunlar ve yargı kararları ile ortaya konmuştur. Kamu hizmetine girme hakkı bir başka temel hak olan çalışma hakkının bir boyutunu oluşturmaktadır ve kişinin maddi ve manevi gelişiminin sağlanması ile insan onuruna yakışır bir yaşam sürmesi bakımından gereklidir. Toplumsal hayata diğer bireyler ile eşit şekilde katılamayan engelli bireyler de, anayasal bir ilke olan eşitlik ilkesi gereği kamu hizmetine girme hakkına sahiptirler. Ancak yasa önünde eşitlik anlayışı engellilerin kamu hizmetine girmesi bakımından yeterli değildir. Bu nedenle anayasalar ve diğer hukuki düzenlemeler bağlamında engellilerin kamu hizmetine girmesi bakımından pozitif ayrımcılık teşkil edecek çeşitli uygulamalar öngörülmektedir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda da kamuda engelli istihdamı için kota uygulaması düzenlenmiştir. Engelli bireylerin bu kota kapsamında istihdam edilmeleri amacıyla “EKPSS” isimli ayrı bir sınav öngörülmüştür. Bu sınav haricinde de engellilerin kamuda istihdam edilmesi mümkündür, aksini öngören yargı kararları hukuka aykırı olacaktır. Engelli bireylerin, kamu idareleri ve kurumlarının kamu personeli alımı için açmış olduğu ilanlara başvurabilmeleri için getirilen özel şartların ayrımcılık teşkil etmemesi gerekmektedir. İdarenin bu tarz işlemleri eşitlik ilkesine aykırılık anlamına gelir. Bu çalışma kapsamında kamu hizmetine girme hakkı ve engelli bireylerin bu hakkı kullanması bakımından önemli görülen bazı hukuki hususlar ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

engelliler, kamu hizmeti, kamu görevlisi, kamu hizmetine girme hakkı, poizitif ayrımcılık

Kaynakça

• Akyılmaz, Bahtiyar, Sezginer, Murat ve Kaya, Cemil. Türk İdare Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Atay, Ender Ethem. İdare Hukuku. Ankara; Seçkin Yayınevi, 2019.
• Aybay, Rona ve Özbek, Nimet. Vatandaşlık Hukuku. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015.
• Öz, Cihan Selek ve Orhan Serdar. “Özürlü İstihdam Yöntemlerinin Uygulanabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme.” Çalışma İlişkileri Dergisi 3, no. 2 (Temmuz 2012): 36-48.
• Cin, Emine. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Danıştay Kararları Işığında Kamu Hizmetine Girmede Cinsiyet Ayrımı.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası LXIX, no. 1-2, 2011, 1051-1073.
• Çağlayan, Ramazan. İdari Yargılama Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Deniz, Buket. Engelli Hakları ve Ayrımcılık Yasağı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Dündar Sezer, Tijen. “Kadın Erkek Eşitliğine İlişkin Yaklaşımlar ve Türk Anayasa Mahkemesi.” İzmir Barosu Dergisi, no. 3, (Temmuz 2009): 120-192.
• Ektaş, Ahmet Fatih. Ulusalüstü Boyutlarıyla Engelli Hakları ve Engelli Kişilerin Hakları Sözleşmesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Evren, Çınar Can ve Uçar, İsmail. Kamu Görevlileri Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Yayınevi, 2020.
• Gözler, Kemal. İdare Hukuku, Cilt 1. Bursa: Ekin Yayınevi, 2019.
• Gözler, Kemal. İdare Hukuku, Cilt 2. Bursa: Ekin Yayınevi, 2019.
• Gülan, Aydın. Kamu Hizmeti ve Görüşüş Usulleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1987.
• Gül, İdil Işıl ve Karan, Ulaş. Ayrımcılık Yasağı Eğitim Rehberi. ed. Burcu Yeşiladalı - Gökçeçiçek Ayata . İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011.
• İba, Şeref. “Eşitlik ve Pozitif Ayrımcılık Yönünden Dokuzuncu Anayasa Değişikliği.” Amme İdaresi Dergisi 39, no.1 (Mart 2006): 1-15.
• Kalabalık, Halil. İdare Hukuku Dersleri, Cilt:1. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Kalabalık, Halil. İnsan Hakları Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Kaya, Pir Ali. Çalışma Hukukunda Eşitlik ve Ayrımcılık. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2014.
• Keskin, Züleyha. Kamu Hizmetinde Eşitlik İlkesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Önüt, Lale Burcu. “Türk Memur Hukukunda Engelli Hakları.” Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8, no. 1 (Haziran 2018): 109-131.
• Özbudun, Ergun. Anayasa Hukuku. Yetkin Yayınları: Ankara, 2014.
• Sargeant, M., Radevich-Katsaroumpa, E. ve Innesti, A. “Disability quotas: Past or future policy?”, Economic and Industrial Democracy 39, no. 3 (2016): 404–421.
• Sezer, Yasin. “Kamu Hizmetine Girme Hakkı.” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no. 3-4 (2003): 153-171.
• Sezer, Yasin. Türk Yüksek Mahkemeleri ve Avrupa Topluluğu Adalet Divanı Kararlan Işığında Kamu Hizmetine Girme Hakkı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2006.
• Tezcan, Durmuş, Erdem Mustafa Ruhan, Sancakdar Oğuz ve Önok Rıfat Murat. İnsan Hakları El Kitabı. 5. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014.
• Öz, Cihan Selek ve Orhan, Serdar. “Özürlü İstihdam Yöntemlerinin Uygulanabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme.”Çalışma İlişkileri Dergisi 3, no. 2 (Temmuz 2012): 36-48.
• Uz, Abdullah. “Anayasal Bir Hak Olarak Kamu Hizmetine Girme Hakkı ve Liyakat İlkesi.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, no. 1, (2011): 59-94.
• Ünal, Canan. İş Hukukunda Yaş Ayırımcılığı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• 100 Soruda Engelli Hakları. Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2017.