Legal Entity of the Central Registry Agency and the Legal Nature of the Membership Agreement

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 464 - 501, 01.07.2024

Hayri Bozgeyik , Murat Ekinci

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1464924

Öz

The Central Registry Agency (MKK) is a legal entity established as a joint stock company that provides custody services of capital market instruments electronically through the registry system. MKK is defined as a legal entity under private law in the Capital Market Act No. 6362 and related legislation. However, issues such as the fact that the dematerialization activity it performs is a public service, that it is granted certain public powers and privileges in accordance with the relevant legislation, and that it is also subject to the tutelary supervision of the Capital Market Board, make the legal dimension of MKK's legal personality open to discussion. This situation raises the question of whether MKK can be considered an organization with public legal personality. This debate on the legal personality of the MKK also raises the question of the legal nature of the MKK membership agreements concluded by the MKK within the framework of the dematerialization of capital market instruments. In this context, in addition to the legal personality of the MKK, the question of whether the contracts concluded by the MKK have the character of administrative contracts should also be addressed. For this reason, our study examines the legal nature of the MKK legal entity and also evaluates whether the MKK Membership Agreement can be included in the category of administrative contracts.

Anahtar Kelimeler

Central Registry Agency, Capital Market, Public Legal Entity, Administrative Agreement, Membership Agreement

MERKEZİ KAYIT KURULUŞUNUN TÜZEL KİŞİLİĞİ VE ÜYELİK SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

Öz

Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), sermaye piyasası araçlarının kaydi sistem aracılığıyla saklama hizmetini elektronik ortamda sağlayan, anonim şirket olarak kurulmuş bir tüzel kişiliktir. MKK, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuatta özel hukuk tüzel kişisi olarak nitelendirilmiştir. Yürüttüğü kaydileştirme faaliyetinin kamu hizmeti niteliğini taşıması, kendisine ilgili mevzuat gereği bazı kamu gücü ve ayrıcalıkları tanınmış olması ve ayrıca Sermaye Piyasası Kurulu’nun vesayet denetimine tabi olması gibi hususlar MKK’nın tüzel kişiliğinin hukuki boyutunu tartışmaya açık hale getirmektedir. Bu durum MKK’nın kamu tüzel kişiliğine sahip bir kuruluş olarak kabul edilip edilemeyeceği sorusunu gündeme getirmektedir. MKK’nın tüzel kişiliği hakkındaki bu tartışma ayrıca sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesi faaliyeti kapsamında MKK tarafından akdedilen üyelik sözleşmelerinin hukuki niteliğini de tartışmaya açık hale getirmektedir. Bu çerçevede, MKK’nın tüzel kişiliğinin yanı sıra, MKK tarafından akdedilen söz konusu sözleşmelerin idari sözleşme niteliği taşıyıp taşımadıkları hususunun ele alınması gerekmektedir. Bu nedenle çalışmada, MKK’nın tüzel kişiliğinin hukuki niteliğinin yanı sıra MKK üyelik sözleşmesinin idari sözleşme sayılıp sayılamayacağı incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Merkezi Kayıt Kuruluşu, Sermaye Piyasası, Kamu Tüzel Kişiliği, İdari Sözleşme, Üyelik Sözleşmesi

Kaynakça

• A. Şeref Gözübüyük ve Turgut Tan. İdare Hukuku Genel Esasları (Cilt I). Ankara: Turhan Kitabevi, 2021.
• Abdurrahim Çınar. “İdari Sözleşme Ölçütleri”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, sy 2 (2021): 325-38.
• Ali Ulusoy. Türk İdare Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Aydın Gülan. “Kamu Hizmeti Kavramı”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 9, sy 1-3 (1988): 147-59.
• Bahtiyar Akyılmaz, Murat Sezginer, ve Cemil Kaya. Türk İdare Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2023.
• Beşir Fatih Doğan. “TEİAŞ’ın Uyguladığı Cezai Şartların Hukuka Uygunluğu”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4, sy 1 (2013): 61-84.
• Beşir Fatih Doğan. “Yönetim Kurulunun Devredilemez Yetkileri ve Yönetim Yetkisinin Devri”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 18, sy 2 (2012): 609-40.
• Bilgen Pertev. “Kamu Hizmeti Hakkında”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 1, sy 1 (1980): 113-16.
• Burak Adıgüzel. Sermaye Piyasası Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Çağlar Manavgat. “Sermaye Piyasası Kanunu’nun 10/A Maddesi Hükmüne Göre Kaydi Sistemin Esasları”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 50, sy 2 (2001): 159-91.
• Ender Ethem Atay. İdare Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2016.
• Ercan Şamlıoğlu. “Merkezi Kayıt Kuruluşu”. İçinde İdare Hukuku Açısından Sermaye Piyasası, editör Meltem Kutlu Gürsel, 367-95. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• F. Ebru Gündüz. “Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre İdari Vesayet”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 20, sy 33 (2015): 63-89.
• Harun Kılıç. “Türk Hukuku’nda Taliki Şarta Bağlı Borçlar ve Anonim Ortaklıklarda Payın Devrinde Düzenleyici Kurumların İzinleri”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14, sy 2 (2010): 71-101.
• İbrahim Peker ve Bora Karaağaçlı. “Dünyada ve Türkiye’de Sermaye Piyasası Altyapı Kurumları”. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 7, sy 13 (2015): 341-75.
• İhsan Erdoğan ve A. Dilşad Keskin. Türk Medeni Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi, 2020.
• İlhan Ege ve Önder Ege. Sermaye Piyasasında Yatırımcının Korunması. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.
• K. Begüm İsbir. Kamu Tüzel Kişiliği. Ankara: Turhan Kitabevi, 2017.
• Kemal Gözler ve Gürsel Kaplan. İdare Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Kitabevi, 2023.
• M. Ayhan Tekinsoy. “İdari Sözleşmelerde Ölçüt Sorunu”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 55, sy 2 (2006): 181-227.
• Melikşah Çırakoğlu. İnternet Erişimin Engellenmesi ve Erişim Sağlayıcıları Birliği. Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Melikşah Yasin. Sermaye Piyasası Kurulu ve İşlemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2002.
• Metin Günday. İdare Hukuku. Ankara: İmaj Yayınevi, 2011.
• Murat Sezginer. “İdarenin Müdahale Ettiği Özel Hukuk Sözleşmeleri (Bileşik İradeli ‘Birleşme’ Sözleşmeler)”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17, sy 1-2 (2013): 1589-1622.
• Mücahit Ünal. “Kaydi Sisteme İlişkin 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 18, sy 2 (2012): 819-36.
• Mücahit Ünal. Sermaye Piyasası Araçlarının Kaydileştirilmesi. Ankara: Adalet Yayınevi, 2011.
• Oğuz Kürşat Ünal. “Sermaye Piyasası Araçlarının Kaydileştirilmesi”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5, sy 2 (2001): 1-19.
• Oğuz Sancakdar, Lale Burcu Önüt, Eser Us Doğan, Mine Kasapoğlu Turhan, ve Serkan Seyhan. İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Ramazan Çağlayan. “Hukukumuzda Kamu Tüzel Kişiliği Kavramı ve Kıstasları”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, sy 7 (2016): 373-98.
• Ramazan Çağlayan. İdâre Hukûku Dersleri. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Serhat Çelen ve Fırat Karaalp. “TEİAŞ’ın Taraf Olduğu Sistem Kullanım Anlaşmalarının Hukuki Niteliği ve Bu Anlaşmalardan Kaynaklanan Uyuşmazlıklarda Görevli Yargı Yolu Sorunu”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 12, sy 48 (2021): 509-46.
• Sevinç Akbulak ve Yavuz Akbulak. Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler. İstanbul: Beta Yayınevi, 2004.
• Şaban Kayıhan. Medeni Hukuk Bilgisi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Tolga Ayoğlu. Sermaye Piyasası Hukukunda Halka Arz Kavramı ve Halka Arza Aracılık Sözleşmeleri. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2008.
• Turgut Tan. İdare Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2016.
• Turgut Tan. “İdari Sözleşme Kuramına İlişkin Gözlemler”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 50, sy 3 (1995): 291-309.