SOSYAL MEDYA REKLAMLARI ÜZERİNDEN KADININ TOPLUMDAKİ KONUMLANDIRILMASINA İLİŞKİN BİR İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 10, 114 - 134, 31.10.2018

Özge Baruönü Latif , Özlem İngün Karkış

Öz

Bu çalışmanın amacı, sosyal medyada toplumsal cinsiyet algısını pazarlama ve kadın çalışmaları disiplinleri kapsamında inceleyerek, önemli bir sosyal medya aracı olan Youtube üzerinden yayımlanan reklamları cinsiyetçi söylem açısından analiz etmek, bugüne dek geleneksel medya üzerine geliştirilmiş olan literatür çalışmalarına önemli bir eksiklik olan sosyal medya boyutunu da eklemektir. İçerik analizi, 2017 yılı boyunca Youtube üzerinden yayımlanmış aylık bazda en çok izlenen toplam 120 adet reklam filminin feminist bir bakış açısıyla, göstergebilimsel yöntem kullanılarak analiz edilmesiyle gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda sosyal medya reklamları, birer pazarlama metni olarak ele alınmış ve gönderdiği açık ve kapalı mesajlar, feminist bir perspektiften yorumlanmaya çalışılmıştır. İncelenen reklamlarda, kadının sosyal medya reklamlarındaki rolü ve yansımalarının detaylı analizi yapılmış ve geleneksel medyadan farklılaşan yönleri ve cinsiyet asimetrisi ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya, Toplumsal Cinsiyet, Reklam, İçerik Analizi.

Kaynakça

• ACEVEDO, Claudia Rosa, RAMUSKİ, Carmen Lidia, NOHARA, Jouliana Jordan ve Trindade, Luiz Valério de Paula (2006). “How Women Are Depicted In Ads? A Content Analysis Study With Brazilian
• Advertisements”, International Business & Economics Research Journal, 5 (10), s. 59-72.
• AKBULUT, Nesrin T. (2004) "Türk Televizyonunda Kadın Söylemi." Kadın Çalışmalarında Disiplinler Arası Buluşma, l-4 Mart 2004. Sempozyum Bildiri Metinleri, 2, s. 157-162.
• AKÜNAL-OKAN, Zühal (1998) Dil Ve Cinsiyet: Reklam Dili Çözümlemesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(5).
• AN, Daechun ve KİM, Sanghoon (2016). “Relating Hofstede’s masculinity dimension to gender roleportrayals in advertising. A cross-cultural comparison of web advertisements”, International Marketing Review, 24 (2), s. 181-207.
• ARSLANTÜRK, Zeki ve AMMAN, Tayfun (2000). Sosyoloji, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• BAŞ, Mehmet ve KESKİN, Sena (2015). “Sosyal Medyanın Tüketici Davranışları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi” Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (3), s. 51-69.
• BATI, Uğur ve BAYGÜL, Şaha (2006). “Reklamlarda ideal kadın bedeninin sunumuna ilişkin bir içerik analizi.” Yeditepe Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 13 (1), s. 49-73.
• BOSTANCI, Mustafa (2010). Sosyal Medyanın Gelişimi ve İletişim Fakültesi Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• BUTLER, Judith (2009). “Toplumsal Cinsiyet Düzenlemeleri”, Cogito: Feminizm, 58, s. 73-91.
• BUTLER, Matilda ve PAISLEY, William J. (1980). Women and the mass media : sourcebook for research and action, New York: Human Sciences Press.
• ILGAZ-BÜYÜKBAYKAL, Ceyda (2011). “Medyada Kadın Olgusu”, İletişim Fakültesi Dergisi, s. 19-30.
• CHANEY, David (1999). Yaşam Tarzları (İ. Kutluk, Çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
• COHEN, Jacob (1960). “A coefficient of agreement for nominal scales.”, Educational and Psychological Measurement, 20 (1), s. 37–46.
• COURTNEY, E. Alice ve LOCKERETZ, Sarah Wernick (1971). “A Woman's Place: An Analysis of the Roles Portrayed by Women in Magazine Advertisements”, Journal of Marketing Research, 8(1), s. 92-95.
• ÇİMEN, Deniz (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Televizyon Reklamlarında Kadın. RTÜK Uzmanlık Tezi, Ankara.
• DAS, Mallika (2011). “Gender role portrayals in Indian television ads”, Sex Roles, 64 (3-4), s. 208–222.
• DUGGAN Maeve ve SMITH, Aaron (2014). Social Media Update 2013, Pew Research Center.
• DUMANLI, Duygu (2011). “Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet Kavramı Ve Kadın İmgesinin Kullanımı; Bir İçerik Analizi”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 2, s. 132-149.
• EISEND, Martin (2010). “A meta-analysis of gender roles in advertising”, Journal of the Academy of Marketing Science, 38 (4) s. 418–440.
• ELDEN, Müge, ULUKÖK, Özkan ve YEYGE, Sinem (2005). Şimdi Reklamlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• FURNHAM, Adrian ve MAK, Twiggy (1999). “Sex role stereotyping in television commercials: A reviewand comparison of twelve studies done on five continents”, Sex Roles, 41, s. 413-437. https://www.dreamgrow.com/top-10-social-networking-sites-market-share-of-visits/
• FURNHAM, Adrian ve PALTZER Stephanie (2010). “The portrayal of men and women in television advertisements: An updated review of 30 studies published since 2000”, Scandinavian Journal of Psychology, 51, s. 216-236.
• GANAHL, Dennis J., PRİNSEN, Thomas J. ve NEZTLEY, Sara Baker (2003). “A content analysis ofprime time commercials: A contextual framework of gender representation”, Sex Roles, 49, s. 545–551.
• HASHEMI, Mohammad Reza, SHAMSAEE, Saeedeh ve SHAMS, Mohammad Ali (2012). “Women’s Roles in the Iranian Society: A critical analysis of the cultural stereotypes presented in Tv Ads”, IIB Internatıonal Refereed Academıc Social Sciences Journal International Congress On Culture And Society Special Issue, 3 (5), s. 408-425.
• IŞIK, Emre (1998). Beden ve Toplum Kuramı, İstanbul: Bağlam Yayınları
• İLETİŞİMDE TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ REHBERİ, Koç Holding (2017).
• İRVAN, Süleyman ve BİNARK, Mutlu (1995). Kadın ve Popüler Kültür, Ankara: Ark Yayınevi.
• İYİLER, Z. (2009). Elektronik Ticaret ve Pazarlama –İhracatta Internet Zamanı, Ankara: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi, http://www.ekonomi.gov.tr/upload/46D1EEAF-D8D3-8566-4520C3D0A2D71545/eticaretyen.pdf
• KALAN-GÜNDÜZ, Özlem (2010). “Reklamda Çocuğun Toplumsal Cinsiyet Teorisi Bağlamında Konumlandırılışı: ‘Kinder’ Reklam Filmleri Üzerine Bir İnceleme”, İletişim Fakültesi Dergisi, 38 (1), s. 75-89.
• KARACA, Yasemin. (2010). Reklamlarda Kadın İmgesi ve Tüketim Kültürü Oluşturmadaki Rolü: Ulusal Televizyon Reklamlarına İlişkin Bir Uygulama, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KELLER, Evelyn Fox (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Bilim Üzerine Düşünceler, İstanbul: Metis Bilim Yayınları.
• KIRIK, Ali Murat ve KORKMAZ, Murat (2014). “Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinde Medyanın Rolü”, International Journal Of Psychiatry And Psychological Researches, 1(1), s.1-16.
• LIN, Chyong-Ling. ve YEH, Jin-Tsann (2009). “Comparing society's awareness of women: Mediaportrayed idealized images and physical attractiveness”, Journal of Business Ethics, 90 (1), s. 61–79.
• MEDİZ: Medya İnceleme Grubu (2008). Medyada Cinsiyetçiliğe Son, İstanbul: Medya İzleme Grubu-S.S. Filmmor Kadın Çevre Kültür ve İşletme Kooperatifi tarafından yürütülen Kampanya Yay.
• MOOİJ, Marieke K. (1998). Global Marketing and Advertising: Understanding Cultural Paradoxes. Thousand Oaks, Calif: Sage Publications.
• MORA, Necla (2006) “Kitle iletişim araçlarında yeniden üretilen cinsiyetçilik ve toplumda yansıması”, International Journal of Human Sciences, 2(1) s. 1-7. OAKLEY, Ann. (1972). Sex, Gender and Society. New York: Ashgate Publishing ÖKTEN, Şevket (2009). “Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Toplumsal Cinsiyet Düzeni.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2 (8), s. 303-312.
• ÖZDEMİR, Mehmet (2010). “Türkiye’deki Reklâmlarda Toplumsal Cinsiyet Ve Sunumu” Millî Folklor, 22 (88), s.101-111
• ÖZGEN, İpek (2017).”Tüketim Kültürü ve Medyada Güzellik Söylemi: Bir Alımlama Çalışması”. Global Media Journal TR Edition, 8 (15).
• PAPATYA, Nurhan ve KARACA, Yasemin (2011). “Kadın İmgesi Kullanılan Reklamlara Yönelik Tüketicinin Tutum Ve Davranışlarının Değerlendirilmesi”, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29 (1), s. 69-100.
• PİRA, Aylin. ve ELGÜN, Aslı (2004) “Toplumsal Cinsiyeti İnşa Eden Bir Kurum Olarak Medya: Reklamlar Aracılığıyla Ataerkil İdeolojinin Yeniden Üretilmesi”, İstanbul Üniversitesi, Teksas Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi işbirliği ile “2nd International Symposium Communication in The Millennium: A Dialogue Between Turkish and American Scolars”, Sözlü Bildiri. https://docplayer.biz.tr/4280402-Toplumsal-cinsiyeti-insaa-eden-bir-kurum-olarak-medya-reklamlar-araciligiyla-ataerkil-ideolojinin-yeniden-uretilmesi.html. Erişim tarihi 05.04.2018.
• PRIELER, Micheal ve CENTENO, Dave (2013). “Gender representation in Philippine television advertisements.” Sex Roles, 69 (5), s. 276-288.
• ROYO-VELA, Marcelo, ALDAS-MANZANO, Joaquin, KÜSTER, Ines, ve VİLA, Natalia (2008). “Adaptation of marketing activities to cultural and social context:Gender role portrayals and sexism in Spanish commercials”, Sex Roles, 58, s. 379–390.
• SARBAY, Zeynep. S. (2015). Çelik ile Çeliknaz’ın Reklam Kokan Aşkı: Arçelik Reklamlarında Toplumsal Cinsiyet Rolleri, İlef Dergisi 2 (1), s. 95-114.
• SAY, Simge (2015). “Pazarlama Araci Olarak Sosyal Medya Kullanımı: Gıda Sektöründe Facebook Örneği”, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 28, s. 19-39
• ŞİMŞEK, Sedat (2006). Reklamlar ve Geleneksel İmgeler. İstanbul: Nüve Kültür Merkezi Yayınları
• TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNDE MEDYANIN ROLU KONULU KOMİSYON RAPORU.(2012). Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Yayınları No: 10 Haziran
• YILMAZ, R. Ayhan ve ULUYAĞCI, Canan (2007). “Televizyon Reklamlarında Çocuğa İlişkin Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Sunumu”, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi. 6 (6), s. 141-157.
• VAN ZOONEN, Lesbiet (1994). Feminist Media Studies, London: Sage Publications, https://wearesocial.com/uk/special-reports/digital-in-2017-global-overview iabtürkiye.org/adex-detay_adex-tr-2017