KİŞİLİKLE DUYGUSAL EMEK İLİŞKİSİ: AKADEMİSYENLER ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 12, 154 - 173, 30.12.2018

Hale Nur Güler Akın Marşap

Öz

Çalışanların hizmet gösterimlerini
ifade ederlerken, müşteriler ile iletişim halindeyken, örgütlerin belirlemiş
oldukları kurallar çerçevesinde harcamış oldukları çaba olarak bilinen duygusal
emek, hizmet alan kişiler ile yüzyüze veya sözlü iletişim gerektiren işlerde
sergilenmektedir. Eğitim sektöründe de duygusal emek sergilenmektedir.  Bu çalışmanın amacı, kişiliğin duygusal
emekle ilişkisinin belirlenmesidir. Bu amaçla literatür çalışması yapılmış
olup, hipotezler geliştirilmiştir ve test edilmiştir. Araştırmanın evrenini
2016 yılı Yüksek Öğretim Kurumu verilerine göre İstanbul ilinde bulunan vakıf
üniversitelerindeki 5205 akademik personel oluşturmuş olup, örneklem olarak 540
akademik personel ele alınmıştır. Araştırmaya katılanlara 19 sorudan oluşan Duygusal
Emek Ölçeği, 20 sorudan oluşan Kişilik Ölçeği yöneltilmiştir.  Yapılan çalışmanın analizine göre;
sorumluluk, dışadönüklük ve duygusal denge kişilik özelliklerinin duygusal emek
üzerinde etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Eğitim sektöründe duygusal emeğin
incelenerek kişilikle ilişkisi konusunda yapılan bu çalışmanın, alanla
ilgilenen araştırmacılara faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Beşfaktör Kişilik Özelliği, Duygusal Emek, Duygusal Emek Gösterimleri, Akademisyenler

Kaynakça

• Altın Gülova, A. Palamutçuoğlu, B.T. ve A. (2013). “Duygusal Emek İle İşe Bağlılık Arasındaki İlişkide Amir Desteğinin Rolü: Üniversitede Öğrenci İşleri Personeline Yönelik Bir Araştırma”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF, cilt. 28, sayı.2.
• Aslan, S. ve Yalçın, M. (2013). “Öğretmenliğe İlişkin Tutumun Beş Faktör Kişilik Tipleriyle Yordanması”, Milli Eğitim, yıl. 42, sayı.197, s.169.
• Austin, E.J., Dore, T.C.P. ve O’Donovan, K.M. (2008). “Associations Of Personality And Emotional Intelligence With Display Rule Conceptions And Emotional Labour”, Personality And Individual Differences, vol. 44, s.679-688.
• Avcı, U. ve Kılıç, B. (2010). “Konaklama Sektöründe Duygusal Emek Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Kuşadası: 11. Ulusal Turizm Kongresi Bildiri Kitabı, Ankara Detay Yayıncılık, s.290-301.
• Aydoğmuş, C. (2009). Kişilik Özellikleri Ve İş Tatmini İlişkisi Üzerinde Psikolojik Güçlendirme Ve Dönüşümcü Liderlik Algısının Etkileri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Barrick, M.R. ve Mount, M.K. (1991). “The Big Five Personality Dimensions And Job Performans: A Metaanalysis”, Personal Psychology, s.1-26.
• Barrick, M.R. ve Mount, M.K. (2004). Select On Conscientiousness And Emotional Stability In E.A.Locke, Handbook Of Principles Of Organizational Behaviour, s.15-28.
• Barrick, M.R. ve Mount, M.K. (2005). “Yes, Personality Matters: Moving On To More Important Matters”, Human Performance, vol.18, s. 359-372.
• Barry, B. ve Stewart G.L. (1997). “Composition, Process And Perfomance In Self-Managed Groups: The Role Of Personality”, Journal Of Applied Psychology, vol.82, s.62-78.
• Başbuğ, G. Ballı, E. ve Oktuğ, Z. (2010). “Duygusal Emeğin İş Memnuniyetine Etkisi: Çağrı Merkezi Çalışanlarına Yönelik Bir Çalışma”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, sayı.58, s.253-274.
• Baysal, A. C. ve Tekarslan E. (2004). Davranış Bilimleri, Avcıol Basım Yayın, 4. Baskı, İstanbul.
• Beğenirbaş, M. ve Yalçın Can, R. (2012). “Öğretmenlerin Kişilik Özelliklerinin Duygusal Emek Gösterimlerine Etkileri”, Çağ University Journal Of Social Sciences, sayı.9, Haziran.
• Bjorklund, B.R. ve Bee, H.L. (2009). The Journal Of Adulthood, Pearson Educational International, New Jersey.
• Bouchard, G. (2003).”Cognitive Appraisals, Neuroticism And Openness As Correlates Of Coping Strategies: An Integrative Model Of Adaptation To Marital Difficulties”, Canadian Journal Of Behavioural Science, vol.35, s.1–12.
• Brotheridge, C.M. ve Lee, R.T. (2003), “Development And Validation of The Emotional Labor Scale”, Journal Of Occupational And Organizational Psychology , vol. 76, no. 3, s.365-79.
• Burger, Jerry M. (2006). Kişilik, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Camgöz Metin, S. (2009) “Kişilik Özellikleri ile Finansal Performans Arasındaki İlişkiler: A Tipi Yatırım Fonu Yöneticileri Üzerinde Bir Değerlendirme”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chang, H.Y. (2011). “Restaurant Service Providers Emotional Labor: The Antecedents And Effects On Employees Intention To Leave”, Purdue University, West Lafayette, Indiana.
• Cheung, F.Y.L ve Tang, C.S.K. (2009). “The Influence Of Emotional Intelligence And Affectivity On Emotional Labor Strategies At Work”, Journal Of Individual Differencess, vol.30/2, s.75-86.
• Chou, H.Y., Hecker, R.O.B. ve Martin, A. (2012). “Predicting Nurses Well being From Job Demands And Resources: A Cross-Sectional Study Of Emotional Labour”, Journal Of Nursing Management, vol.20(4), s.502-511.
• Chu, K.H.L. and Murrmann, S. K. (2006). “Development And Validation Of The Hospitality Emotional Labor Scale”, Tourism Management, vol.27(6), s.1181-1191.
• Cloninger, S. (2013). Theories Of Personality, Pearson, United States of America.
• Dahiya, A. (2017). “Extroversion And Emotional Labour: A Study On Organized Retail Sector”, Clear International Journal Of Research In Commerce &Management, vol.8.s.50.
• Demirci, M.K, Özler, D.E. ve Girgin, B. (2009). “Beş Faktör Kişilik Modelinin İşyerinde Duygusal Tacize (Mobbing) Etkileri: Hastane İşletmelerinde Bir Uygulama”, Journal Of Azerbaijani Studies, s.13-39.
• Diefendorff, J.M.ve Gosserand, R.H. (2005). “Emotional Display Rules And Emotional Labor: The Moderating Role Of Commitment”, Journal Of Applied Psychology, vol. 90.
• Diefendorff, J.M. Gosserand, R.H.Croyle, M.H. (2005). “The Dimensionality And Antecedents Of Emotional Labor Strategies”, Journal Of Vocational Behaviour, vol.66, s.339-357.
• Doğan, A. (2013). “Din Görevlilerinin Mesleki Aidiyetleri, Mesleki Tükenmişlik Tutumları Ve Hizmet İçi Eğitime Bakışları”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe Ve Din Bilimleri Anabilimdalı, 41.
• Dollinger, S.J., Leong, F.T. ve Ulicni, S.K. (1996). “On Traitsand Values: With Special Reference To Openness To Experience”, Journal Of Research In Personality, vol.30, s.23-41.
• Donnellan, M.B., Oswald, F.L., Baird, B.M. ve Lucas, R.E. (2006). “The Mini- IPIP Scales: Tiny-Yet-Effective Measures Of The Big Five Factors Of Personality”, Psychological Assessment, vol.18(2), s.192–203.
• Egan, V. ve Taylor, D. (2010). “Shoplifting, Unethical Consumer Behaviour And Personality”, Personality And Individual Differencess, vol.48, s.878-883.
• Engin Turan, D. (2012). Müzisyenlerin Kişilik Özellikleri, Çalgılarına Yönelik Tutumları Ve Motivasyon Düzeylerinin İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Eren, E. (2000). Örgütsel Davranış Ve Yönetim Psikolojisi, 6. Basım, Beta Yayıncılık, Ankara.
• Eroğlu, F. (2000). Davranış Bilimleri, 5. Basım, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Eryılmaz, A. ve Ercan, L. (2011). “Öznel, İyi Oluşan Cinsiyet, Yaş Grupları Ve Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi”, Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi, cilt.4(36), s.140.
• Flynn, F. J. (2005). “Having An Open Mind: The Impact Of Openness To Experience On Interracial Attitudes And Impression Formation”, Personality Processes And Individual Differences, vol.88, s.816–826.
• George, J.M. ve Zhou, J. (2001). “When Opennes To Experience And Conscientiousness Are Related To Creative Behaviour: An Interaction Approach”, Journal Of Applied Psychology,vol.86, s.513-524.
• Girgin, B. (2007). Beş Faktör Kişilik Modelinin İş Yerinde Duygusal Tacize (Mobbing) Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Grandey, A.A. (2000). “Emotion Regulation InT Workplace: A New Way To Conceptualize Emotional Labor”, Journal Of Occupational Health Psychology, vol. 5, no.1, s.5.
• Grandey, A. A. (2003). “When The Show Must Go On: Surface Acting And Deep Acting As Determinants Of Emotional Exhaustion And Peer-Rated Service Delivery” Academy Of Management Journal, vol.46 (1), s.86–96.
• Grant, S., ve Langan-Fox, J. (2007). Personality And The Occupational Stressor-Strain Relationship: The Role Of The Big Five, Journal Of Occupational Health Psychology, vol.12, s.20–33.
• Gregory, A.M. Nettlebeck, T.ve Wilson, C. (2010). “Openness To Experience, Intelligence And Successful Ageing”, Personality And Individual Differencess, vol.48, s.895-899.
• Gursoy, D., Boylu,Y ve Avcı, U. (2011). Identifying The Complex Relationships Among Emotional Labor And Its Correlates, International Journal Of Hospitality Management, vol.30, s.783-794.
• Hogan, J. ve Holland, B. (2003). “Using Theory To Evaluate Personality And Job Performance Relations: A Socioanalytic Perspective”, Journal Of Applied Psychology, s.100-112.
• Hoffeditz, E. L. (1934). “Family Resemblances In Personality Traits”, The Journal Of Personal Psychology, cilt. 5, no.2, s.214-227.
• Hoschild A. (1983). The Managed Hearth, Commercial Of Human Feeling, Berkeley University Of California Press, England.
• Hurtz, G.M. ve Donovan, J.J. (2000). “Personality And Job Performance: The Big Five Revisited”, Journal Of Applied Psychology, s.869-879.
• İbrahimoğlu, N. (2008). Kişilik Özellikleri Açısından Örgüt-Kariyer Bağlılık Düzeyini Artırmada Sosyalizasyon ve Mentor Etkisi: Bir Örgüt Geliştirme Modeli, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı.
• Judge, T. A., Thoresen, C. J., Pucik, V. ve Welbourne, T. M. (1999). “Managerial Coping With Organizational Change: A Dispositional Perspective”, The Journal Of Applied Psychology, vol.84, s.107–122.
• Kaşlı, M. (2009). Otel İşletmelerinde İşgörenlerin Kişilik Özellikleri, Lider-Üye Etkileşimi Ve Tükenmişlik İlişkisinin İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kızanıklı, M. ve Ünlüönen, K. (2016). “Otel İşletmelerinde Davranış Kuralı Algısı Ve İş Doyumunun Duygusal Emek Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi”, Ege Akademik Bakış, cilt.16, sayı.3, s.512-513.
• Kiffin Peterson, S.A. Jordon, C.L. ve Soutar, G.N. (2010). “The Big Five Emotional Exhaustion And Citizenship Behaviours In Service Settings: The Mediating Role Of Emotional Labour”, Personality And Individual Differences, vol.50, s.43-48.
• Köknel, Ö. (1982). Kişilik, Altın Kitaplar Bilimsel Sorunlar Dizisi: 4, İstanbul.
• Kuşat, A. (2003). “Bir Değerler Sistemi Olarak Kimlik Duygusu Ve Atatürk”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı.15, s.47.
• Lee, J. ve Ok, C. (2012). “Reducing Burnout And Enchanging Job Satisfaction:Critical Role Of Hotel Employees Emotional Intelligence And Emotional Labor”, International Journal Of Hospitality Management, vol.31, s.1101-1112.
• Mark, A. (2005). “Emotion In Healthcare Organization”, Journal Of Health Organization And Management, Emerald Group Publishing Limited.
• McCrae, R.R. (1996). “Social Consequences Of Experiential Openness”, Psychological Bulletin, vol. 120, s.323–337.
• McCrae, R. R., ve Costa, P. T. (1986). “Personality, Coping And Coping Effectiveness In An Adult Sample”, Journal Of Personality, vol.54, s.385–405.
• McCrae R.R ve Costa, P.T. (1987). “Validation Of The Five Factor Model Of Personality Across Instrument And Observers”, Journal Of Personality And Social Psychology, vol.52, s.81-90.
• Mroz, J ve Kaleta, K. (2016). “Relationships Between Personality, Emotional Labor, Work Engagement And Job Satisfaction In Service Professions”, International Journal Of Occupational Medicine And Environmental Health, vol.29(5), s.767-782.
• Oktuğ, Z. (2013). “Algılanan Örgütsel Destek İle Duygusal Emek Davranışları Arasındaki İlişkide Algılanan Örgütsel Prestijin Biçimlendirici Etkisi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, sayı.12, s. 371.
• Onay, M. (2011). “Çalışanın Sahip Olduğu Duygusal Zekasının Ve Duygusal Emeğinin Görev Performansı Ve Bağlamsal Performans Üzerindeki Etkisi”, Ege Akademik Bakış, sayı.4,s.589.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2009). Örgütsel Davranış, Eskişehir.
• Saltürk, M. (2008). Yönetim Başarısı Ve Kişilik, Prizma Pres Matbaacılık, 1. Basım, İstanbul.
• Sarıtaş, M. (1997). Yönetimde Kişilik Faktörü, Eğitim Yönetimi, yıl.3, sayı.4.
• Stoeber, J. Otto, K ve Dalbert, C. (2009). “Perfectionism And The Big Five: Conscientiosness Predicts Longitudinal Increases In Self-Oriented Perfectionism”, Personality And Individual Differences, vol.47, s.363-368.
• Tan, H. H., Foo, M. D., Chong, C. L., Ng, R. (2003). “Situational And Dispositional Predictors Of Displays Of Positive Emotions”, Journal Of Organizational Behaviour, vol.24, s.961–978.
• Tatlılıoğlu, K. (2014). “Üniversite Öğrencilerinin Beş Faktör Kişilik Kuramına Göre Kişilik Özellikleri Alt Boyutlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Tarih Okulu Dergisi, yıl.7, sayı.17, s.947.
• Taymur, İ. ve Türkçapar M.H. (2012). “Kişilik: Tanımı, Sınıflaması Ve Değerlendirmesi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2).
• Tekin, Ö.A. (2012). Yabancılaşma Ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkiler: Antalya Kemer’ deki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Çalışanları Üzerindeki Uygulama, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tekin, Ö.A. Turan, S. Nurtaç, Özmen, M. ve Kökçü, A. (2012). “Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ve Örgütsel Çatışma Yönetimi Arasındaki İlişkiler: Ankara’ daki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Journal Of Yaşar University, 27/7.
• Whitbourne, S. K. (1986). “Openness To Experience, Identity Flexibility And Life Change In Adults”, Journal Of Personality And Social Psychology, vol. 50, s.163–168.
• Yalçın Can, R. (2012). Bazı Öncülleri Ve Sonuçları İle Duygusal Emek: Görgül Bir Araştırma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Kara Harp Okulu, Savunma Yönetimi, s. 4, 9, 32,84.
• Yegül, I. B. ve Koruç, Z. (1997). “15-18 Yaş Grubu Elit Bireysel Sporcular, Elit Takım Sporcuları Ve Sporcu Olmayan Bireylerin Benlik Saygısı Puanlarının Karşılaştırılması”, BESBD, cilt.2, sayı.4, s.19-20.
• Yeni, Z. ve Ergun Özler, N.D. (2016). “Kişiliğin Duygusal Emek Üzerinde Etkisi Var mıdır? Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Bir Uygulama”, Dergipark Akademik, cilt.2, sayı.2, s.402-11.
• Yıldırım, S. (2009). Akademisyen Hemşirelerin İşe Ve Kuruma Yönelik Tutumları İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yin, H. ve Lee, J.C.K. (2012). “Be Passionate, But Be Rational As Well: Emotional Rules For Chinese Teachers Work”, Teaching And Teacher Education, vol.28, s.56-65.
• Yin, H. (2016). “Knife-Like Mouth And Tofu-Like Heart: Emotion Regulation By Chinese Teachers In Clasroom Teaching”, Social Psychology Of Education, vol.19, s.1-22.
• Zapf, D. Vogt, C. Seifert, C. Mertini H. ve Isic A. (1999). “Emotion Work As a Source Of Stress: The Conceptand Development Of An Instrument”, European Journal Work And Organizational Psychology, vol.8(3), s.371-400.
• Zembylas, M. (2002). “Structures Of Feeling In Curriculum And Teaching: Theorizing The Emotional Rules”, Educational Theory, vol.52, s.187-208.