BAĞIMSIZ DENETÇİNİN MESLEKİ ŞÜPHECİLİĞİNİN DENETİM STANDARTLARI BAĞLAMINDA DENETİM KALİTESİNE ETKİSİ VE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 1 - 27, 28.02.2019

Ahmet Karahan , Yusuf Cahit Çukacı

Öz

Menfaat grupları ile işletmeler arasındaki
muhasebe bilgi akışı muhasebe süreci ile sağlanmaktadır. İşletmelerin
faaliyetlerinin olağanüstü bir şekilde büyümesi ve çeşitlenmesi, bu
faaliyetlerle ilgilenen menfaat gruplarının sayısını artırmıştır. Menfaat gruplarının ihtiyaçları olan bilgiyi kaynağından
temin etmeleri neredeyse olanaksızdır. Kaynağından temin edilemeyen bilginin
ise hata ve usulsüzlük içerme olasılığı vardır. Bağımsız denetimin
amacı, finansal tabloların, finansal raporlama standartları doğrultusunda
işletmenin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını tüm önemli yönleriyle gerçeğe
uygun ve doğru bir biçimde gösterip göstermediği konusunda bağımsız denetçinin
görüş bildirmesini sağlamak ve elde edilen görüşü menfaat gruplarına
raporlamaktır. Bu amaca ulaşabilmek için denetçinin standartlara uygun ve
kaliteli bir denetim gerçekleştirmesi gerekir. Mesleki şüphecilik, sorgulayıcı
bir akılla, finansal tabloların usulsüzlük veya hata kaynaklı olası yanlış
beyanına neden olabilecek koşullara karşı uyanık olmayı ve denetim kanıtlarının
eleştirel bir değerlendirmesini içeren tutumdur. Bu nedenle bağımsız denetçi,
 tüm denetim  boyunca  sorgulayıcı bir  anlayışla hareket
etmeli ve  denetim kanıtlarının  toplanması ve değerlendirilmesi
aşamalarında çalışmalarını mesleki şüphecilik ilkesi doğrultusunda
yürütmelidir. Bu çalışmada bağımsız denetçinin mesleki şüpheciliğinin
denetim kalitesine olan etkisi araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bağımsız Denetim, Bağımsız Denetçi, Mesleki Şüphecilik, Denetim Kalitesi

Kaynakça

• Akdemir, Y., “Bağımsız Denetimde Kalite”, İzmir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Dayanışma Dergisi, Ağustos/2012, (115), ss. 57-58.
• Alpaslan, H.İ., Ö. Hakesever, “Türk Bağımsız Denetim Sektöründe Kalite Gü-vence Sistemleri Uygulamaları”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 3/2013, (1), ss. 45-69.
• Benston, G.J., A.L. Hartgraves, “Enron: What Happened and What We Can Learn From It.” Journal of Accounting and Public Policy, 21/2002, (2), ss. 105-127.Bozdoğan, T., (2014), Bağımsız Denetimde Kalite Kontrol (Bağımsız Denetçile-rin Algıları ve Hazır Oluşları Üzerine Bir Araştırma), (1.Baskı), Detay Yayıncılık, An-kara.
• Carcello, J., R. Hermanson, N. Mcgrath, “Audit Quality Attributes: The Perceptions of Audit Partners, Preparers and Financial Statement Users”, Auditing: A Journal of Practice & Theory, 11/1992, (2), ss. 1-15.
• Carey, P., R. Simnet, “Audit Partner Rotation and Audit Quality”, The Accounting Review, 81/2006, (3), ss. 653-676.
• Ciolek, M., “Professional Skepticism in Auditing and Its Characteristics”, Wroclaw Üniversitesi Ekonomi Araştırma Dergisi, 2017, (474), ss. 33-40.
• Cömert, N., vd., (2013), Uluslararası Denetim Standartları Kapsamında Bağımsız Denetim, (1.Baskı), Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Sakarya.
• Dalkılıç, A.F., S., Oktay, “Uluslararası Denetim ve Güvence Standartlarında Mesleki Şüphecilik”, Mali Çözüm Dergisi, Ocak-Şubat/2011, (103), ss. 63-78.
• DeAngelo, L., “Auditor Independence, Lowballing and Disclosure Regulation”, Journal of Accounting and Economics, 1981, (3), ss. 113-127.
• Deis, D.R., G.A., Giroux, “Determinants of Audit Quality in The Public Sector”, The Accounting Review, 67/1992, (3), ss. 462-479.
• Dimitrova, P.J., A., Sorova, “The Role of Professional Skepticism in Financial Statement Audit And Its Appropriate Application”, Journal of Economics, 1/2016, (2), ss. 1-17.
• Dönmez A., P.B., Berberoğlu, A., Ersoy, “Ülkemiz Bağımsız Dış Denetim Stan-dartlarının ABD Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları-AB Sekizinci Yönergesi ve Uluslar arası Denetim Standartlarıyla Karşılaştırılması”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 2005, (9), ss. 52-78.
• Dönmez, A., A., Ersoy, “Bağımsız Denetim Firmaları Bakış Açısıyla Türkiye Bağımsız Dış Denetim Sisteminin Değerlendirilmesi”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilim-ler Dergisi, Kış/2006, (36), ss. 69-91.
• Dönmez, A., K., Çavuşoğlu, “Hilelerin Ortaya Çıkarılması Bakımından Bağımsız Denetim İle Adli Muhasebenin Karşılaştırılması”, Journal Of Accounting, Finance And Auditing Studies, 1/2015, (3), ss. 34-67. Edirin, J., C.M. Ekwueme, O.G. Edesiri, “Corporate Governance, Financial Performance and Audit Quality of Listed Firms in Nigeria”, Journal of Academic Research in Economics, 7/2015, (2), ss. 220-231.
• Eroğlu, N.Z., (2017), “Bağımsız Denetim İşlerinde Kalite Kontrolünün Sağlan-ması”, 4.Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimler Konferansı, İstanbul, ss. 895-905.
• Erol, M., M., Aslan, “Uluslararası Muhasebe ve Denetim Standartlarının Geliş-mesi”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Ocak/2017, (12), ss. 55-86.
• Esendemirli, E., “Bağımsız Denetimde Kalite Kontrol ve YMM’lere Yönelik Bir Uygulama”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 15/2013 (2), ss. 111-154.
• Farag, M.S., R.Z. Elias, “The Relationship Between Accounting Student’s Personality, Professional Skepticism And Anticipatory Socialization”, Accounting Education , 25/2016, (2), ss. 124-138.
• Gör, Y., (2016), Kurumsal Yönetim Uygulamalarının Bağımsız Denetim Kalite-sine Etkisi: Bağımsız Denetim Şirketleri Üzerine Bir Araştırma, (Yayımlanmamış doktora tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı/İşletme, Isparta (Türkiye).
• Habbe, A.H., “The Influences of Ethics, Independence and Competence on The Quality of an Audit Through the Influence of Professional Skepticism in Bpk of South Sulawesi, Central Sulawesi and West Sulawesi”, Journal of Research Business and Management, 2/2014, (7), ss. 8-14.
• Hurtt, R.K., “Development of a Scale to Measure Professional Skepticism”, Auditing: A Journal of Practice and Theory, 29/2010, (1), ss. 149-171.
• Hussin, S., T.M., Iskandar, “Exploratory Factor Analysis on Hurtt’s Professional Skepticism Scale: A Malaysian Perspective”, Asian Journal of Accounting and Governance, 2013, (4), ss. 11-19.
• Hussin, S., T.M., Iskandar, (2015), “Re-Validation of Professional Skepticism Traits”, 7th International Conference on Financial Criminology, Oxford, United Kingdom, 13-14 Nisan 2015.
• Kahraman, Ö.G., Ş., Ceylan, P., Ülker, “Bilimi Yaratan Duygu: Çocukların Fen ve Doğaya İlişkin Konulardaki Bilgi ve Merakları”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19/2015, (1), ss. 207-229.
• Kane, G.D., Velury, U., “The Role of Institutional Ownership in the Market for Auditing Services: An Empirical Investigation”, Jounal of Business Research, 57/2004, (9), ss. 976-983.
• Kavut L., “Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları ve Türkiye’deki Durumu”, Muhasebe ve Bilim Dünyası Dergisi, 2/2000, (4), ss. 9-28.
• Kaya, G.İ., “Eğitimde Merak ve İlgi”, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13-2/2016, (25), ss. 103-114.
• Nelson, M., “A Model And Literatur Review of Professional Skepticism in Auditing”, Auditing: A Journal of Practice & Theory, 28/2009, (2), ss. 1-34.
• Nickell, E.B., (2012), An Examination of Issues Related to Professional Scepticism in Auditing, (Yayınlanmamış doktora tezi), University of Central Florida, College of Business Administration, Accounting, Florida (USA).
• Oktay, S., “Bağımsız Denetim Etkinliğinin Arttırılmasında, Denetim Hizmetinde Kalite ve Kalite Kontrol: ABD Düzenlemeleri”, Maliye Finans Yazıları Dergisi, 2013, (100), ss. 42-94.
• Özyurt, A., (2010), Bağımsız Denetim Kalitesini Etkileyen Etmenlerden Bağım-sız Denetçi Özelliklerinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi, İşletme Ana Bilim Dalı/İşletme, Ankara (Türkiye).
• Ray, T., “Auditors Still Challenged by Professional: Recommendations for Firms, Standards Setters, and Regulators”, The CPA Journal, 85/2015, (1).
• Royaee, R.A., A., Yaghoob, K., Azinfar, “Relationship Between Skepticism and Decision Making in Audit”, World Applied Sciences Journal, 28/2013, (11), ss. 1609-1617.
• Selimoğlu, S., G. Yeşilçelebi, “Mesleki Aidiyetin Bağımsız Denetim Kalitesi Üzerine Etkisi: Bağımsız Denetçiler Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim/2014, (64), ss. 27-52.
• Suseno, N.S., “An Empirical Analysis of Auditor Independence and Audit Fees on Audit Quality”, International Jounal of Management and Business Studies, 3/2013, (3), ss. 82-87.
• Suyono, E., “Determinant Factors Affecting The Audit Quality: An Indonesian Perspective”, Global Review of Accounting and Finance, 3/2012, (2), ss. 42-57.
• Yan, H., S. Xie, “How Does Auditors’ Work Stress Affect Audit Quality? Empirical Evidence From The Chinese Stock Market”, China Journal of Accounting Research, 2016, ss. 1-15.
• Yaşar, A., (2011), Bağımsız Dış Denetim Kalitesinin Kar Yönetimi Üzerine Et-kisi: İMKB’de Kayıtlı İşletmeler Üzerine Bir Uygulama, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, Adana (Türkiye).
• Yazıd, H., T., Suryanto, “IFRS, Professional Auditor Skepticism, Conflict Agency To Prevention of Fraud Ans Investor Confidence Level”, International Journal of Economic Perspectives, 11/2017, (1), ss. 250-259.