“HAYAT MECMUASI” ÇERÇEVESİNDE TÜRK İNKILÂBININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 76 - 130, 02.04.2020

Yasemin Işık

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Devleti, kurulduğu günden itiba¬ren bağımsız, demokratik, millî ve modern bir toplum olma mücadelesi vermiştir. Çağdaş medeniyet seviyesine yükselmek için her alanda büyük bir kalkınma hamlesi başlatılmıştır. Gerçekleştirilen reformlar önceki dönemlerin yüzeysel ısla¬hat hareketlerinden farklı olarak tümüyle bir medeniyet ve kültür değişimini hedeflemiştir. Erken dönem Cumhuriyet dergiciliğimiz ise Mustafa Kemal Atatürk’ün millî ve modern devlet kurma sürecin¬de gerçekleştirdiği toplumsal, ekonomik, politik ve kültürel dönüşüm¬lerin Türk milletine tanıtılmasına ve onlar tarafından benimsenmesine hizmet etmiştir. 2 Aralık 1926- 5 Mayıs 1930 tarihleri arasında yeni ve modern Türk Devleti’nin sesi olarak yayımlanan, Cumhuriyet dönemi süreli yayınlarının en önemlilerinden biri olan “Hayat Mecmuası” da Atatürk’ün ilke ve inkılâplarının savunucusu olmuştur ve bunların okuryazar kitle tarafından benimsenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Türk İnkılâbının dinamizmini temellendirmek görevini üstlenen Hayat Mecmuası, yapılan her inkılâbın takipçisi olmuş ve yapılacak olanlarla ilgili sütunlarında yöneticilere fikirler sunmuştur. İçerik yönünden çok zengin olan Hayat Mec¬muası, tüm bu yönleriyle Cumhuriyetin ilk yıllarının yaşam felse¬fesini yansıtması bakımından oldukça önemli bir yayın organıdır. Araştırmada; böylesi bir önem dâhilinde Türk İnkılâbı, Hayat Mecmuası’nda yayımlanan seçili makaleler çerçevesinde değerlendirmeye alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Yeni Türk Devleti, Türk İnkılâbı, Erken Dönem Cumhuriyet Dergiciliği, Hayat Mecmuası

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• 1. Hayat Mecmuası’ndan Seçilen Makaleler
• Alsan, Z. M. (3 Mart 1927). İçtimaî Nizam, Hayat Mecmuası, 1 (14), 274-275.
• Alsan, Z. M. (17 Mart 1927). İçtimaî Nizam: Asrî Devlet Telakkisi, Hayat Mecmuası, 1 (16), 313-314.
• Başman, A. (16 Aralık 1926). İlim ve İnkılâp, Hayat Mecmuası, 1 (3), 52-53.
• Başman, A. (23 Aralık 1926). İki Nev’ İnsan, Hayat Mecmuası, 1 (4), 68-69.
• Başman, A. (30 Aralık 1926). Latin Harfleri Meselesi, Hayat Mecmuası, 1 (5), 83-84.
• Erişirgil, M. E. (2 Aralık 1926). Hayat Ne İçin Çıkıyor, Hayat Mecmuası, 1 (1), 1-2.
• Erişirgil, M. E. (9Aralık 1926). Manevi İnzibat ve Yeni Nesil, Hayat Mecmuası, 1 (2), 21-22.
• Erişirgil, M. E. (16 Aralık 1926). Eski ve Yeni Neslin Düşünceleri Arasındaki Fark, Hayat Mecmuası, 1 (3), 41-42.
• Erişirgil, M. E. (23 Aralık 1926). İnkılâp ve Hayat Hakkında Telakki, Hayat Mecmuası, 1 (4), 61-62.
• Erişirgil, M. E. (6 Ocak 1927). Kuvvetli Münevver Zümre Nasıl Yetişir?, Hayat Mecmuası, 1 (6), 101-102.
• Erişirgil, M. E. (13 Ocak 1927). Memleketimizin Hususi Vaziyeti, Hayat Mecmuası, 1 (7), 121.
• Erişirgil, M. E. (20 Ocak 1927). Kâmil İnsan Mefhumu, Hayat Mecmuası, 1 (8), 141-142.
• Erişirgil, M. E. (12 Mayıs 1927). İnkılâbımızı Tanıttırmak Hususunda Vazifelerimiz, Hayat Mecmuası, 1 (24), 461-462.
• Erişirgil, M. E. (12 Ocak 1928). Nasıl Bir Fikir Terbiyesine Muhtacız?, Hayat Mecmuası, 3 (59), 121-122.
• Erişirgil, M. E. (16 Ağustos 1928). Harf İnkılâbı Maarif Seferberliğidir, Hayat Mecmuası, 4 (90), 225.
• Ertem, S. E. (16 Haziran 1927). Türk İnkılâbının Karakteri?, Hayat Mecmuası, 2 (29), 53-54.
• Hayat Mecmuası. (1 Kasım 1928). Bir Bilanço, 4 (101), 445.
• Hayat Mecmuası. (15 Kasım 1928). Muallimin Rolü, 4 (103), 485.
• Hayat Mecmuası. (17 Ocak 1929). Millet Mektepleri, 5 (112), 121.
• Hayat Mecmuası. (21 Mart 1929). Değerli Bir Nutuk Dolayısıyla, 5 (121), 321.
• H. Sururi. (7 Temmuz 1927). Eski ve Yeni Hayat, Hayat Mecmuası, 2 (32), 117.
• Köprülüzâde, M. F. (13 Ocak 1927). Münevver Karşısında Tarih, Hayat Mecmuası, 1 (7), 122.
• Köprülüzâde, M. F. (3 Şubat 1927). İnkılâba Karşı Vazifelerimiz, Hayat Mecmuası, 1 (10), 181-182.
• Köprülüzâde, M. F. (16 Haziran 1927). İnkılâp Terbiyesi, Hayat Mecmuası, 2 (29), 41-42.
• M. Nermî. (25 Ağustos 1927). Devlet ve İrfan, Hayat Mecmuası, 2 (39), 252-253.
• Osman Bey. (16 Aralık 1926). Menfî Adam, Hayat Mecmuası, 1 (3), 52-53.
• Osman Bey. (27 Ocak 1927). Asrî Adam, Hayat Mecmuası, 1 (9), 173.
• Sadak, N. S. (12 Şubat 1927). Yeni Ahlak, Hayat Mecmuası, 1 (12), 221-222.
• Tunç, M. Ş. (30 Aralık 1926). Tarih Karşısında Münevver, Hayat Mecmuası, 1 (5), 86-88.
• Tunç, M. Ş. (10 Şubat 1927). Yine Tarih Karşısında, Hayat Mecmuası, 1 (11), 203-204.
• Yöntem, A. C. (17 Mart1927). Mukaddes Ateş, Hayat Mecmuası, 1 (16), 301-302.
• 2. Araştırmalar
• Âdem, M. (2000). Atatürkçü Düşünce Işığında Eğitim Politikamız, Ankara: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.
• Afet İnan. (1968). Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Akyüz, Y. (1986). Eski Eğitim Değerlerine Karşı Mehmet Akif ve Gençliğin Eğitimi, Millî Eğitim, Ekim-Aralık (70), 33-37.
• Akyüz, Y. (2004). Osmanlıdan Cumhuriyete Geçerken Gençliğin Düşünce ve Niteliklerindeki Dönüşümlere Bir Bakış, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, Ekim (56), 5-8.
• Akyüz, Y. (2006). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000 - M.S. 2006, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. (1959). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 1 (İkinci Baskı).
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. (1961). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 2 (İkinci Baskı).
• Aybars, E. (1991). Atatürk ve Devrim’e Bakış, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 2, 443-453.
• Ayın Tarihi. (1938). (49), 44; Devrim ve Türk Devrimleri, https://www.atam.gov.tr/duyurular/devrim-ve-turk-devrimleri
• Binbaşıoğlu, C. (2014). Başlangıçtan Günümüze Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çaycı, A. (2005). Atatürk ve Tarih Boyutu İçinde Çağdaşlaşma, Atatürk ve Çağdaşlaşma- Belgeler ve Görüşler içinde, (Hazırlayanlar: Saray M.; Tosun H.), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 99-116.
• Demir, M. (2005). Hayat Mecmuası Etrafında Gelişen Sanat Faaliyetleri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Ekincikli, M. ve Işık, Y. (2019). Erken Cumhuriyet Döneminde Yabancı Okulların Dinî ve Kültürel Faaliyetleri (Kamuoyunda Büyük Yankı Uyandıran Bursa Amerikan Kız Kolejindeki ‘Tanassur Hadisesi’ Örneğinde), Contemporary Educational Research Association: Theary and Practice in Education, Proceedings of International Contemporary Educational Research Congress, Book of International Scientific Research, Frankfurt University of Applied Sciences in Frankfurt am Main/GERMANY (July 25-27, 2019), (Editors: Akpınar Dellal, N.; Koch, S.), Norderstedt/Germany: Books on Demand GmbH BoD, ISBN: 9783750426542, 171- 201.
• Ekincikli, M. ve Işık, Y. (2019). Ebedî Şeften Millî Şefe Kimlik İnşası; Yeni Nesil Yetiştirme Politikaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, Theary and Practice in Education- Science, Experience and Knowledge, (Editors: Akpınar Dellal, N.; Koch, S.), Witeld Stankowski, (Contemporary Educational Research Association), Düsseldorf: Lambert Academic Publishing LAP, December-ISBN: 978-620-0-44130-0, 266-290.
• Ergün, M. (1982). Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları-325.
• Eroğlu, H. (1982). Türk İnkılâp Tarihi, Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
• Gazi Mustafa Kemal Atatürk. (2018). Gençler İçin Fotoğraflarla Nutuk, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Giritli, İ. (1989). Fransız İhtilâli ve Etkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Temmuz-5 (15), 539-549.
• Gökalp, Z. (2010). Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi. (30/X/1933), 2; Devrim ve Türk Devrimleri, https://www.atam.gov.tr/duyurular/devrim-ve-turk-devrimleri
• Irmak, S. (1992). Atatürkçülüğün İlkeleri, İnkılâpların Fikir Temelleri (Akılcı-Milliyetçi- Sosyal Görüş), Atatürkçü Düşünce içinde, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 1-34.
• Işık, Y. (2007). Hayat Mecmuası’nın Eği¬tim Açısından İncelenmesi (1926-1930), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretim (ESTT)-Eğitim Tarihi- Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Işık, Y. (2009). Hayat Mecmuası, Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü Atatürk Dönemi (1920- 1938) içinde, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 1, 258-260.
• Işık, Y. (2015). Karşılaştırmalı Modernleşme Hareketleri Bağlamında Türk Modernleşmesi, Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi II. Genç Akademisyenler Sempozyumu (24-25 Kasım 2014) Bildiriler Kitabı, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayını, 151-176.
• Işık, Y. (2020). Mustafa Kemal Atatürk’ün Eğitimci Kişiliği ve ‘Başöğretmen’ Unvanı, ASEAD (Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi), Şubat-7 (1),173-196, https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/52304/682833
• İlhan, S. (1992). Atatürk’ün Kazandırdığı Değerler ve Atatürkçülükten Beklentilerimiz, Atatürkçü Düşünce içinde, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu- Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 56-66.
• İnalcık, H. (1944). Atatürk Devrimleri, Çeşitli Cepheleriyle Atatürk, İstanbul: Robert Kolej Yayınları.
• İnalcık, H. (2012). Rönesans Avrupası, Türkiye’nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kafadar, O. (2000). Türkiye’de Kültürel Dönüşümler ve Felsefe Eğitimi, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Karpat, K. H. (1996). Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Afa Yayıncılık.
• Kocatürk, U. (1992). Atatürkçülük-Atatürk İlke ve İnkılâpları, Atatürkçü Düşünce içinde, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 83-103.
• Korkmaz, Z. (1963). Türk Dilinin Tarihi Akışı İçinde Atatürk ve Dil Devrimi, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları-147.
• Kuran, E. (1997). Fransız İnkılâbının Türk Düşünürlerine Etkisi (1789-1922), Türk Çağdaşlaşması içinde, (Derleyen: Erdoğan, M.), Ankara: Akçağ Yayınları, 195- 202.
• Mardin, Ş. (1985). 19. yy’da Düşünce Akımları ve Osmanlı Devleti, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yay., 2, 342-351.
• Mumcu, A. (1992). Atatürkçü Düşünce Sistemi’nde Millî Birliğin Yeri, Atatürkçü Düşünce içinde, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 549-555.
• Ortaylı, İ. (2018). Gazi Mustafa Kemal Atatürk, İstanbul: Kronik Kitap.
• Önder, M. (1984). Atatürk’le Adım Adım Türkiye, Ankara: Kültür Ofset Yayıncılık.
• Özcan, H. (2003). Atatürk Dönemi Millî Eğitim Politikası ve Atatürkçü Düşüncenin Eğitimle Etkileşimi (1920-1938), Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Özçelik, İ. ve diğerleri. (2001). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Özodaşık, M. (1999). Cumhuriyet Dönemi Yeni Bir Nesil Yetiştirme (1923-1950), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Özodaşık, M. (2006). Yeni Nesil, Konya: Tablet Kitabevi.
• Parlak, M. (1984). 1926- 1930 Yılları Arasında Neşredilen Hayat Mecmuası’nın Hars ve Edebiyat Tarihimizdeki Yeri, Millî Kültür, Aralık-(47), 25-29.
• Safa, P. (2006). Türk İnkılâbına Bakışlar, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Sezen, Y. (1997). Hümanizm ve Atatürk Devrimleri, İstanbul: Ayışığı Kitap.
• Sönmez, V. (2005). Eğitim Felsefesi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Timur, T. (1983). Atatürk ve Pozitivizm, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, 1, 94-96.
• Timur, T. (2013). Türk Devrimi ve Sonrası, Ankara: İmge Kitabevi.
• Toprak, Z. (1984). Fikir Dergiciliğinin Yüz Yılı, Türkiye’de Dergiler-Ansiklopediler (1849- 1984), İstanbul: Gelişim Yayınları, 13-54.
• Tunaya, T. Z. (1983). Atatürkçülük, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, 1, 89-90.
• Turan, M. (2003). Türk Davası: Misak-ı Millî, 60. Yılında İlim ve Fikir Adamı Prof. Dr. Kâzım Yaşar Kopraman’a Armağan içinde, (Yayına Hazırlayan: Yalçın, E. S.), Ankara: Berikan Yayınları, 619-632.
• Turan, R. (1999). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Turan, R. (2002). Eğitim ve Öğretimdeki Gelişmeler: Yeni Devlet Yeni Eğitim, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-II, Ankara: AKDTYK-Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 99-185.
• Tünay, B. (1992). Atatürk ve Liderlik, Atatürkçü Düşünce içinde, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 1173-1189.
• Uçman, A. (1998). Hayat, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 17, 12-14.
• Ulus Gazetesi. (16/10/1938). Devrim ve Türk Devrimleri, https://www.atam.gov.tr/duyurular/devrim-ve-turk-devrimleri
• Ülken, H. Z. (2001). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları.
• Yalçın, S. (2011). Mustafa Kemal Atatürk, Hayatı ve Eseri, Ankara: Berikan Yayınevi.
• Yalçın, S. (2013). Türk Modernleşmesi ve Atatürk, Semih Yalçın İlmi Makaleler, (Yayına Hazırlayan: Erdoğan Özünlü, E.), Ankara: Berikan Yayınları, 2, 113-121.
• Yazıcı, E. (2017). Toplumsal Yapı ve Toplumsal Değişme Perspektifinden Türkiye’nin Son Yüz Yılı, Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, (Editör: Yazıcı, E.), Ankara: Akçağ Yayınları, 11-43.
• Yılman, M. (2003). Eğitimin Tarihsel Temelleri, Öğretmenlik Mesleğine Giriş, (Editörler: Demirel, Ö., Kaya, Z.), Ankara: PegemA Yayıncılık, 21-46.