İBRAHİM ALÂEDDİN GÖVSA’NIN ÇOCUK HAKLARI ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELERİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 11, 20 - 30, 01.12.2020

Mehmet Elban , Selçuk Aslan

Öz

Mevcut çalışmada İbrahim Alâeddin Gövsa’nın çocuk haklarına yönelik değerlendirmeleri araştırılmıştır. Araştırmada kullanılan yöntem, doküman araştırması yöntemidir. Araştırmanın amaçlı örnekleminde, İbrahim Alâeddin Gövsa’nın Tedrisat, Gürbüz Türk Çocuğu dergilerindeki ve Hâkimiyet-i Milliye gazetesindeki “Çocuk Hazretleri” adlı makaleleri yer almaktadır. Araştırmanın veri analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmada İbrahim Alâeddin Gövsa’nın çocuk hakları tarihinde Jean-Jacques Rousseau ve Victor Hugo’yu ilkler olarak değerlendiği saptanmıştır. Ancak onun çocuk hakları tarihine bakışından kesin bir Avrupa-merkezci yaklaşım çıkarılamamıştır. Bununla birlikte İbrahim Alâeddin Gövsa’nın çocuk hakları üzerine yazdıklarını; dönemin nüfus azlığına karşı uygulanan pronatalist politikalar, Gürbüz Türk Çocuğu projesi ve vatan kavramıyla bütünleştirdiği araştırmada bulgulanmıştır. Bu bütünleştirme “Evlat yetiştirmek vatana hizmettir” ve “ Çocuklara hizmet vatan borcudur” gibi özdeyişler ile anlam bulmuştur. Ancak İbrahim Alâeddin Gövsa’nın ve dönemin anlayışında çocuk ve çocuk hakları yalnızca nüfus anlamında düşünülmemiştir. Cumhuriyet döneminde ve İbrahim Alâeddin Gövsa’nın anlayışında çocuk ve çocuk haklarına yönelik her türlü çaba ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Alâeddin Gövsa, çocuk hakları, nüfus arttırma politikaları

Kaynakça

• Aksoy, İ. (2011). Türklerde Aile ve Çocuk Eğitimi. Journal of International Social Research, 4(16).11-19
• Akyüz, Y. (2010). Türk Eğitim Tarihi MÖ 1000–MS 2010 (17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Arı, K. (1992). Cumhuriyet dönemi nüfus politikasını belirleyen temel unsurlar. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 8(23), 409-420.
• ASPB, [Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı] (2013). Türkiye’de Doğurganlık Oranlarının Düşmesi, Potansiyel Etkiler ve Sosyal Politika Önerileri, https://www.ailevecalisma.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/arastirmalar/tu-rkiye-de-dog-urganlik-oranlari.pdf adresinden alınmıştır.
• Ata, B. (2001). Çanakkale savaşlarını nasıl öğreteceğiz. Türk Yurdu, 164, (23-29).
• Baytal, Y. (2009). Atatürk Döneminde Nüfusu Artırma Çalışmaları ve Gürbüz Türk Çocuğu Projesi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(10), 117-136.
• Çakır, G. (2020). Atatürk Dönemi’nde Türkiye’de aile hukuku ve çocuk hakları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 349-368.
• Çetin, A. (1996). "GÖVSA, İbrahim Alâeddin", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/govsa-ibrahim-alaeddin (08.09.2020).
• Dirican, R. (2018). Tarihi süreçte çocukluk ve çocuk hakları. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 2(2), 51-62.
• Doğan, İ. (2001). Çocuk Hakları Açısından Türkiye'de Çocuk Olgusu. Milli Eğitim Dergisi. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/151/dogan.htm adresinden edinilmiştir.
• Doğan, M. (2011). Türkiye’de uygulanan nüfus politikalarına genel bakış. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 293-307.
• Ergin, O. (1977). Türkiye Maarif Tarihi 1-2. İstanbul: Eser Kültür Yayınları.
• Gövsa, İ.A. (1927b, 23 Nisan).“Çocuk hazretleri”, Hâkimiyet-i Milliye, , s.2
• Gövsa, İ.A. (1924). Çocuk hazretleri. Tedrisat Mecmuası, 13(63), 4-9. Gövsa, İ.A. (1927a). Çocuk hazretleri. Gürbüz Türk Çocuğu, Özel Sayı [Fevkalade Sayı], 29.
• Gurbetoğlu, A. (2008). II. Meşrutiyet’te Çocuk Hakları Alanında Bir Dergi: “Musavver Hukuk-i Etfal”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(Özel Sayı), 201-219. Günaltay, Ş. (1923). Maziden Atiye, Der-Saâdet: Kanaat Matbaası.
• Gürel, Z. (1995). İbrahim Alaettin Gövsa. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Işıkçı, Y. M., & Karatepe, S. (2016). Türkiye’de Çocuğa Yönelik Sosyal Politika Uygulamaları ve Tarihsel Analizi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 69-100.
• Karagöz, S. (2016). Cumhuriyet öncesi dönem Türkiye’ye psikolojik testlerin girişi üzerine bir inceleme. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(10), 271-285.
• Karataş, K., Acar, H., Öntaş, Ö. C., Acar, Y. B., ve Gökçearslan, E. (2004). Türkiye’de Çocuğun Korunması: Osmanlı’dan Günümüze Çocuk Refahına Yönelik Düzenlemeler. Toplum ve Sosyal Hizmet, 15(1), 15-25.
• Kaya, A. İ. (2008). Tedrîsât Mecmûası Fihristi (1- 69.Sayılar) ve Örnek Metin Çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kıymaz, M. S. ve Nurlu, M. (2016). Türkiye çocuk dergisinde çocuk eğitimi amaçlı tarihsel metinler ve düşünce örgüsü. Turkish Studies. 11(3), 1527-1540.
• Kurt, S. L. (2016). Çocuk Haklarına İlişkin Temel Uluslararası Belgeler ve Türkiye Uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (36), 99-127.
• Merriam, S.B. (2013). Nitel araştırma-desen ve uygulama için bir rehber. (S.Turan, Çev. Ed.), Ankara: Nobel.
• Özbek, N. (2002), Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Devlet: Siyaset, İktidar ve Meşruiyet 1876-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özçelik, M. (2011). 23 Nisan Çocuk Bayramı’nın Ortaya Çıkışı ve 1922-1929 Yılları Arasında 23 Nisan Kutlamaları. Gazi Akademik Bakış, 5(9), 265-284.
• Öztürk, C. (1999). "Islahhâne", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansi klopedisi.org.tr/ islahhane (26.09.2020).
• Öztürk, C. (1999). Osmanlıda Bir Mesleki Eğitim ve Çocuk Esirgeme Kurumu: Darülhayr-ı Âli. Milli Eğitim, (143), 76-84.
• Sarıkaya, M. (2007). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bir Sosyal Hizmet Kurumu: Türkiye Himaye-İ Etfal Cemiyeti. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14(34), 321-338.
• Sarıkaya, M. (2010). Türk çocuk dergilerinde tarih 1918-1931. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12, 51-83.
• Şirin, M. R. (2019). Çocuk Hakları: Aynı Okyanusta Yüzmek İçin. Çocuk Ve Medeniyet Dergisi, 4(8).5-32.
• Tarcan, S. S. (1926). Milletlerin en büyük derdi: Çocuksuzluk, Gürbüz Türk Çocuğu, 1(2) 14-16.
• Ummanel, A. (2017). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti yayınlarından bir kartpostalın çocuk hakları bağlamında incelenmesi. Elementary Education Online, 16(1), 245-255, Ünal, U. ve Birbudak, T. S. (2011). Tedrîsât (-I İbtidâiyye) Mecmûası. Türk Yurdu, 285, 105-109.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.