ORTAOKUL 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNE YÖNELİK ALGILARININ KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTİ (KİT) ARACILIĞIYLA İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 51 - 63, 30.04.2021

Tuğba Cevriye Ozkaral , Recep Bozyiğit

Öz

Günümüzde alternatif ölçme ve değerlendirme kapsamında çok sayıda ölçme aracı kullanılmaktadır. Kelime ilişkilendirme testleri, alternatif ölçme ve değerlendirmede en fazla kullanılan araçlardan birisidir. Tüm derslerde olduğu gibi sosyal bilgiler dersinde de kullanılabilecek bir ölçme aracıdır. Öğrencinin bilişsel yapısını ve bu yapıdaki kavramlar arasındaki bağları gözler önüne serebilmektedir. Bu araştırmanın amacı, alternatif bir ölçme değerlendirme tekniği olan “Kelime İlişkilendirme Testi” aracılığıyla 8. sınıf öğrencilerinin yeryüzü şekillerine yönelik bilişsel yapılarını ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Konya ili Meram ilçesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı üç ortaokulda 8. sınıfta öğrenim gören 102 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan kelime ilişkilendirme testi kullanılmıştır. Kelime ilişkilendirme testinde yeryüzü şekillerini içeren altı anahtar kavrama yer verilmiştir (dağ, ova, yarımada, boğaz, körfez, plato). Öğrencilerden bu anahtar kavramları gördüklerinde akıllarına gelen kelimeleri belli bir süre içerisinde yazmaları istenmiştir. Elde edilen veriler betimsel analize tabi tutularak, anahtar kavram ve cevap kelimelerden oluşan frekans tablolarına kaydedilmiştir. Bu frekans tabloları ışığında öğrencilerin bilişsel yapılarını ortaya koymak üzere kavram ağları oluşturulmuştur. Çalışma sonucuna göre çoğu öğrencinin dağ kavramını yüksek, ova kavramını düzlük, yarımada kavramını deniz, boğaz kavramını İstanbul, körfez kavramını deniz, plato kavramını ise yüksek ile ilişkilendirdikleri görülmüştür. Araştırmada öğrencilerin anahtar kavramlardan biri olan plato ile ilgili yeterince ilişkilendirme yapamadıkları tespit edilmiştir. Plato anahtar kavramını sadece yüksek kelimesi ile ilişkilendirebildikleri görülmüştür. Bir kavramla ilişkilendirilen kelimeler, ilişkilendirilen kelimelerin sayıları ve nitelikleri o kavramın anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemekte kullanılabilir. Bu bağlamda kelime ilişkilendirme testinin bilişsel yapıyı ortaya çıkarmada etkili bir teknik olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Yeryüzü şekilleri, sosyal bilgiler, kelime ilişkilendirme testi

Kaynakça

• Aslan, E. (2016). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilgiler. Dursun Dilek (Ed.), Sosyal Bilgiler Eğitimi (s.3-51). Ankara: Pegem Akademi.
• Akbaş, Y. (2019). Kavramlarla Sosyal Bilgiler Öğretimi. Tekin Çelikkaya, Çağrı Öztürk Demirbaş, Tercan Yıldırım, Hamza Yakar (Ed.), Yeni Program ve Ders İçeriklerine Göre Sosyal Bilgiler Öğretimi II (s.227-263). Ankara: Pegem Akademi.
• Alkış, S. (2014). Sosyal Bilgilerde Kavram Öğretimi. Mustafa Safran (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (s.69-92). Ankara: Pegem Akademi.
• Aydemir, A. (2014). Ortaokul 7.sınıf öğrencilerinin beşerî coğrafya kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bahar, M., Johnstone, A. H. & Sutcliffe, R. G. (1999) Investigation of students' cognitive structure in elementary genetics through word association tests, Journal of Biological Education, 33(3), 134-141.
• Bahar, M. ve Özatlı, N.S. (2003). Kelime İletişim Test Yöntemi ile Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Canlıların Temel Bileşenleri Konusundaki Bilişsel Yapılarının Araştırılması. BAÜ Fen Bilimleri Enstitü Dergisi, 5(2), 75-85.
• Balcı, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ilk Türk devletleri hakkında algılarının kelime ilişkilendirme (KİT) testi aracılığıyla belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Çalışkan, H. & Yiğittir, S. (2015). Sosyal Bilgilerde Ölçme ve Değerlendirme. Bayram Tay, Adem Öcal (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (s.223-290). Ankara: Pegem Akademi.
• Çaycı, B., Demir, M.K., Başaran, M. &Demir, M. (2007). Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirliğine Dayalı Öğrenme İle Kavram Öğretimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 619-630.
• Dündar, H. (2015). Sosyal Bilgilerde Kavram Öğretimi. Bayram Tay, Adem Öcal (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (s.309-342). Ankara: Pegem Akademi.
• Gençoğlu, S. E. (2019). 6. Sınıf öğrencilerinin doğal afetlere yönelik bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi(kit) yoluyla incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Educational Research Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches (4th Edition), (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Karaca, A. & Yalçınkaya, E. (2019). Yedinci sınıf öğrencilerinin çeşitli meslek grupları hakkındaki algılarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) aracılığıyla incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 1-21.
• Kıcır Deral, K. (2016). Sosyal bilgilerde ölçme ve değerlendirme. Dursun Dilek (Ed.), Sosyal Bilgiler Eğitimi (s.745-806). Ankara: Pegem Akademi.
• Köksal, M.S. (2006). Kavram Öğretimi ve Çoklu Zekâ Teorisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 473-480.
• MEB (2018). MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). http://ttkb.meb.gov.tr adresinden 02.03.2018 tarihinde alınmıştır.
• Öğün, M. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Ve Yeryüzü Şekilleri İle İlgili Kavramları Algılamaları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özgen, N. (2011). Fiziki Coğrafya Dersi Öğretim Metoduna Farklı Bir Yaklaşım: Gezi- Gözlem Destekli Öğretim. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 373-388.
• Özdemir. N. (2014). Öğretmen Adaylarının Türkiye’nin Yeryüzü Şekilleri Konusundaki Zihin Haritalarını Geliştirmeye Yönelik Deneysel Bir Çalışma. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 1685-1706.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (3. Baskıdan Çeviri). (Çeviri Editörleri: Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Sever, R., Mazman Budak, F. &Yalçınkaya, E. (2009). Coğrafya Eğitiminde Kavram Haritalarının Önemi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2), 19-32.
• Ustaoğlu, A & Aytaç, B. (2018). Kelime İlişkilendirme Testleri. Savaş Baştürk (Ed.), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (s.217-228). Ankara: Nobel.
• Ünlü. M. (2011). İlköğretim Okullarında Coğrafya Eğitim ve Öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 3(2), 31-48.
• Yılmaz, H. (2019). 5.sınıf öğrencilerinin türkiye’nin bölgelerine yönelik bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) yoluyla incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.