ERGENLERİN SOSYAL MEDYA KULLANIMLARININ SOSYAL İLİŞKİLERİNE VE SOSYAL KAYGI DÜZEYLERİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 79 - 104, 31.07.2021

Uğur Gürgan , Nurettin Demirel

Öz

İnsan, yaşamı boyunca pek çok insanla iletişim kurarak sosyal ilişkiler geliştiren bir varlıktır. Bu iletişimi kurup sosyal ilişkiler geliştirirken de birçok araç kullanmaktadır. Özellikle günümüzde kullanımı gittikçe artan sosyal medya, kullanılan bu araçlardan birisidir. Hatta günümüzde sosyal medya kullanımının aşırılaşması ve kontrolsüz bir şekilde kullanılmaya devam edilmesi, insanlarda sosyal medya bağımlılığı yaratabilmektedir. Sosyal medya kullanımının en çok etki gösterdiği düşünülen kesimlerden birisi de ergenlerdir. Sosyal medya aracılığıyla yeni sosyal ilişkiler geliştirebilen ve var olan ilişkilerinin de etkilenebildiği ergenler, aynı zamanda sosyal medya kullanımları ile sosyal kaygı düzeylerine de etkide bulunabilmektedirler. Bu araştırmanın amacı ergenlerin sosyal medya kullanımlarının sosyal ilişkileri ve sosyal kaygı düzeyleri ile olan ilişkisini incelemektir. Bu doğrultuda değişkenler arasındaki ilişkiyi inceleyebilmek için araştırma modeli ilişkisel tarama modeli olarak seçilmiştir. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları Ergenler İçin Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği ve Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeğidir. Verilerin toplanması aşamasında, salgın şartlarından dolayı ölçme araçları online form haline getirilmiş olup veriler bu online form aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmaya Türkiye sınırları içerisinde öğrenim görmekte olan 253’ü (%69,7) kadın ve 110’u (%30,3) erkek olmak üzere toplam 363 kişi katılmıştır. Ergenlere yönelik bir çalışma olduğundan dolayı evren örneklem, ortaöğretim öğrencileri olarak seçilmiştir. Katılımcı olan ergen bireylerin 30’u (%8,3) 14, 87’si (%24) 15, 89’u (%24,5) 16, 120’si (%33,1) 17 ve 37’si (%10,2) 18 yaşlarındadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, sosyal ilişki, sosyal kaygı, ergen, ergenlik dönemi

Kaynakça

• Aktan, E. (2018). Sosyal medya ve sosyal kaygı: sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 35-53. doi:10.18094/josc.397272
• Atalay, R. (2014). Lise öğrencilerinin sosyal medyaya ilişkin tutumları ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişki (Bahçelievler ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, A., ve Tekinsav Sütcü, S. (2007). Ergenler İçin sosyal kaygı ölçeğinin (ESKÖ) geçerlilik ve güvenilirliğinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14(2), 79-89.
• Bayhan, P., ve Işıtan, S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(20), 33-44. https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/21108/227337
• Bee, H., ve Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi (11. b.). (O. Gündüz, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Bilgin, M., Şahin, İ., ve Togay, A. (2020). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı ve anne-baba ergen ilişkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 45. doi: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.8202
• Ceyhan, A. A. (2011). İnternet kullanma temel nedenlerine göre üniversite öğrencilerinin problemli internet kullanımı ve algıladıkları iletişim beceri düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 59-77.
• Çelikkaleli, Ö., Ata, R., ve Avcı, R. (2018). Orta Ergenlik döneminde problemli internet kullanımının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Computer and Education Research, 6(12), 123-141. doi:10.18009/jcer.396974
• Dinç, B. (2002). Okulöncesi eğitimin 4-5 yaş çocuğunun sosyal gelişimine etkilerikonusunda öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Doğan, U., ve Tosun, N. İ. (2016). Lise öğrencilerinde problemli akıllı telefon kullanımının sosyal kaygı ve sosyal ağların kullanımına aracılık etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 0(22), 99-128. doi:: http://dx.doi.org/10.14520/adyusbd.66762
• Eldeleklioğlu, J., ve Vural, M. (2013). Predictive effects of academic achievement, ınternet use duration, loneliness and shyness on ınternet addiction. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-1), 141-152. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7789/101835
• Ercan, H. (2019). Ergenlerde yaşam doyumunun demografik değişkenler, ebeveyn tutumları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 501-516.
• Erdem, G. (2019). Lise düzeyindeki öğrencilerde, sosyal medya kullanımı, akran ilişkileri ve duygu düzenleme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Yakın Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa.
• Göker, G. (2015). İletişimin mcdonaldlaşması: sosyal medya üzerine bir inceleme. Journal of Turkish Studies, 10(2), 389-410. doi:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7641
• Hazar, Ç. M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı-bir alan çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 0(32), 151-175.
• Kerr, M., ve Bowen, M. (1988). Family evaluation : an approach based on Bowen theory. New York: Norton.
• Laursen, B., ve Williams, V. A. (1997). Perceptions of interdependence and closeness in family and peer relationships among adolescents with and without romantic partners. New directions for child development(78), 3-20. doi:https://doi.org/10.1002/cd.23219977803
• Okumuş, V. (2018). Çocukların sosyal medya kullanımları ile ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, Y., ve Çok, F. (2011). Ergenlikte özerklik gelişimi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 152-162. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21456/229698
• Özgenel, M., Canpolat, Ö., ve Ekşi , H. (2019). Ergenler için Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (ESMBÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6, 629-662. doi:10.15805/addicta.2019.6.3.0086
• Özyürek, A., ve Özkan, İ. (2015). A Study on the relationship between adolescents’ perception the parental attitudes and their social competence level. International Journal of Sport Culture and Science(3), 73-88. doi:10.14486/IJSCS259
• Schentke, M. (2007). The relationship between recreational technology use and attachment style. South Africa. http://uir.unisa.ac.za/bitstream/10500/2029/1/dissertation.pdf
• Söner, O., ve Yılmaz, O. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(13), 59-74. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ufuksbedergi/issue/57468/815047
• ŞAHAN, M., ve ÇAPAN, B. E. (2017). Ergenlerin Problemli internet kullanımında kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların ve sosyal kaygının rolü. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 887-913. doi: https://doi.org/10.12984/egeefd.336391
• Şahin, Ş., ve Çövener Özçelik, Ç. (2016). Ergenlik dönemi ve sosyalleşme. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 5(1), 42-49. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cumunuj/issue/24592/260371
• Tutgun Ünal, A. (2015). Sosyal medya bağımlılığı: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tümkaya, S., Çelik, M., ve Aybek, B. (2010). Ergenlerin kişilerarası ilişkilerini etkileyen sosyal yaşantı değişkenlerinin incelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(24), 163-178. https://dergipark.org.tr/tr/pub/musbed/issue/23516/250542
• Türk, M. (2020). Ergenlerde Sosyal medya kullanımının bağlanma stilleri, akran ilişkileri ve kişilik bozuklukları ile ilişkisinin incelenmesi. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 3(5), 97-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bpd/issue/51787/673116
• Uzun, Ö., Yıldırım, V., ve Uzun , E. (2016). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve sosyal medya bağımlılığı, benlik saygısı ve algılanan sosyal destek ilişkisi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 10(3). doi:https://doi.org/10.21763/tjfmpc.16425
• Yavuzer, N. (2017). Ergenlerde romantik ilişkiler açısından gelecek zaman yönelimleri ile benlik kurguları arasındaki ilişkiler. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 17(4), 275-296. https://dergipark.org.tr/tr/pub/basbed/issue/38799/459072
• Yayman, E. (2019). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı, oyun bağımlılığı ve aile işlevleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yeniçıktı, N. T. (2010). Halkla ilişkiler sürecinde sosyal kaygı düzeylerinin sosyal sorumluluk projeleri ile giderilmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Seçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Zorbaz, O. (2013). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Zorbaz, O., ve Dost, M. (2014). Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1), 298-310. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7787/101801