SON DÖNEMLERDE HALKA ARZ EDİLEN ŞİRKETLERİN HİSSE SENETLERİNDE ANORMAL GETİRİLERİNİN VARLIĞININ SINANMASI

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 4, 313 - 344, 30.10.2022

Uğraş Çalışkan

Öz

Borsa İstanbul’da 2007’de %72’lerde olan yabancı yatırımcı payı Mart 2022’de %37’ye kadar düşmüştür. Hükumet borsayı canlı tutabilmek için yeni şirketleri halka arz konusunda teşvik etmiş, 2020’de 8 olan ilk halka arz işlemi 2021’de %550 artarak 52’ye yükselmiştir. Çalışmada bu 52 şirketin hisse senetlerinde anormal getirilerin varlığı incelenmiştir. Araştırma sektörel bazda, şirket büyüklükleri ölçeğinde ve halka arzın gerçekleştiği çeyreklik zaman dilimlerine göre de yinelenmiştir. Yapılan analizlerde; halka arzı izleyen ilk 3 günlük sürede 52 şirket için pozitif ortalama anormal getirinin söz konusu olduğu görülmüş olup, bu sonuca dayanarak; 2021 yılında ilk defa halka arzı gerçekleşen şirketlerde “düşük değerleme” olgusunun yaşanmış olduğuna karar verilmiştir. Ortalama birikimli anormal getirilerin ilk 30 gün sonunda %19,79 olduğu, sonra azalmaya başladığı görülmüştür. Bu nedenle 2021 yılında ilk defa halka arz edilen hisse senetlerini 30 işgünü sonunda elden çıkarmaları, yatırımcılar açısından rasyonel bir karar olacaktır. Genel analiz sonuçlarına göre; son dönemlerde halka arzı gerçekleşen işletmelerin hisse senetlerin yatırım yapan kişi ve kurumların ortalama 30 işgünü sonunda bu hisseleri satmaları mantıklı olacaktır. Bu süre imalat sanayii şirketleri için 17, inşaat ve gayrimenkul şirketleri için 6, hizmet sektörü firmaları için 3-4 güne kadar düşmektedir. Teknoloji firmaların ait hisseler yatırımcılar için alıp elde uzun süreli tutmaya daha uygun hisselerdir. Yatırımcıların değeri 50 milyon $’an düşük şirketlerin hisselerini tercih etmeleri, yılın 1. ve 3. çeyreğinde halka arz edilen hisseleri tercih etmeleri de kendi yararlarına olacaktır. Küçük şirket sahiplerinin de halka arz sürecinde şirket değerlemesine gerekli önemi ve kaynağı vererek, şirketlerinin düşük değerlenmesi sorununu aşmaları tavsiye olunur.

Anahtar Kelimeler

İlk Halka Arz, Anormal Getiri, Birikimli Anormal Getiri, Yatırım Stratejileri

Kaynakça

• Agathee, U. S., Sannassee, R. V. and Brooks, C. (2012). The Underpricing of IPOs on the Stock Exchange of Mauritius. Research in International Business and Finance, 26(2), DOI: 10.1016/j.ribaf.2012.01.001.
• Li, M-Y. L., Lin Lin, H-J. S. and Tang, Y-C. (2007). Market Conditions and Abnormal Returns of IPO – An Empirical Study of Taiwan’s High-Tech Companies. Journal of Chinese Economic and Business Studies, 5(1), 51–64.
• Barry, C.B. and Jennings, R.H. (1993). The Opening Price Performance of Initial Public Offerings of Common Stock. Financial Management, 22(1), 54-63.
• BBC (2014). Fed parasal genişlemeyi bitirdi, şimdi ne olacak? https://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2014/10/141030_parasal_genisleme_fed, (Erişim T: 19.04.2022).
• BBC (2015). ABD faizi artırdı, bundan sonra ne olacak? https://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2015/12/151216_fed_faiz_artirimi_sonrasi, (Erişim T: 19.04.2022).
• Beatty, R. P., & Ritter, J. R. (1986). Investment Banking, Reputation and the Underpricing of Inıtial Public Offerings. Journal of Financial Economics, 15, 213-232.
• Bloomberght (2021). Rekor Devir ve Halka Arz Yılı. https://www.bloomberght.com/rekor-devir-ve-halka-arz-yili-2295419 (Erişim T: 14.03.2022).
• Borsa İstanbul (2022). 25 Yıl. https://www.borsaistanbul.com/Dosyalar/25yil/index.html, (Erişim T: 17.04.2022).
• Brav, A., Geczy, C. C. and Gompers, P. A. (2000). Is the Abnormal Return Following Equity Issuances Anomalous? Journal of Financial Economics, 56(2), 209-249. http://dx.doi.org/10.1016/S0304-405X(00)00040-4.
• BTM (2021). Şirket Değerlemesi Nedir? Nasıl Belirlenir? https://btm.istanbul/blog/sirket-degerlemesi-nedir-nasil-belirlenir, (Erişim T: 08.05.2022).
• Cihangir, M. ve Kandil, İ.E. (2009). Türkiye’de Borsaya Yeni Kote İşletmelerin Halka ilk Arzda Uyguladıkları Düşük Fiyatlandırma Olgusunun Test Edilmesi ve Nedenleri Üzerine Bir Değerlendirme (01.01.2003 - 30.06.2008 Dönemi). Muhasebe ve Finansman Dergisi, 44, 165-178.
• Cornell, B. (1993). Corporate Valuation. John Wiley&Sons Inc, New York.
• Çakır, H. ve Akkoç, S. (2015). İlk Halka Arzların Kısa Dönem Fiyat Performansları: Borsa İstanbul’da Sektörel Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 159-170.
• Çakır, N., Küçükkocaoğlu, G. ve Kapucu, H. (2017). İlk Halka Arzda Sıcak ve Soğuk Piyasalar. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. UİK Özel Sayısı, 695-708.
• Durukan, M.B. (2002). The Relationship Between IPO Returns and Factors Influencing IPO Performance: Case of Istanbul Stock Exchange. Managerial Finance, 28(2), 18-38.
• Dünya (2022). Hisse senedinde yabancı payı oranı yüzde 37,91’e indi. https://www.dunya.com/finans/haberler/hisse-senedinde-yabanci-payi-orani-yuzde-3791e-indi-haberi-651511, (Erişim T: 19.04.2022).
• Ekonomist (2022a). Borsa İstanbul'da İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa Değeri. https://www.ekonomist.com.tr/borsa/borsa-sirketlerinin-piyasa-degeri.html#:~:text= Borsa%20%C4%B0stanbul'da%20i%C5%9Flem%20g%C3%B6ren%20%C5%9Firketlerin%20toplam%20piyasa%20de%C4%9Feri&text=20%20Aral%C4%B1k%202021%20itibar%C4%B1yla%20borsa,340%20milyar%20lira%20olarak%20hesapland%C4%B1, (Erişim T: 21.04.2022).
• Ekonomist (2022b). HODL Nedir? https://www.ekonomist.com.tr/encyclopedia/hodl-nedir-kripto-para-borsasinda-hodl-ne-anlama-geliyor, (Erişim T: 08.05.2022).
• Elmas, B. (2012). İlk Halka Arz: Teori ve Uygulama. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Elmas, B. (2013). Halka Açılan Şirketlerin Hisse Senetlerinde Alım-Satım Yoluyla Kazanç Elde Edilebilir mi? BİST’den Deliller. Maliye Finans Yazıları, 27(99), 39-58.
• EVDS (2022a). BIST Endeksi ve Günlük İşlem Hacmi (İş Günü). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/, (Erişim T: 22.04.2022).
• Finnet (2022a). Yıllar İtibari ile Yabancı Yatırımcıların İşlemleri (Tüm Hisseler). https://www.finnet.com.tr/f2000/yabanci/YillikIslemSeyri.aspx, (Erişim T: 20.04.2022).
• Finnet (2022b). Aylar İtibari ile Yabancı Yatırımcıların İşlemleri (Tüm Hisseler). https://www.finnet.com.tr/f2000/yabanci/AylikIslemSeyri.aspx, (Erişim T: 07.05.2022).
• Gemici, E. ve Cihangir, M. (2018). Borsa İstanbul Pay Senedi Piyasasında Aşırı Tepki. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(2): 289-298.
• Gorbon, M. (2012). Şirket Değerleme Yöntemleri. İş Yatırım, https://www.tuyid.org/files/egitimler/TUYID_Degerleme_Yontemler_Nisan2012.pdf, (Erişim T: 08.05.2022).
• Gürbüz, A.O. ve Ergincan, Y. (2004). Şirket Değerlemesi: Klasik ve Modern Yaklaşımlar. Literatür Yayıncılık, İstanbul. Güzelhan, H. ve Ağar, M. (1991). İlk Halka Arzlarda Hisse Senetlerinin Fiyat Performansı. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 6(68), 51-59.
• Halkarz (2022). 2021 Yılı Halka Arzlar. https://halkarz.com/k/halka-arz/2021/, (Erişim T: 16.04.2022).
• Hwang, I. (2021). A Brief History of the Stock Market. https://www.sofi.com/learn/content/history-of-the-stock-market/#:~:text=The%20first%20modern%20stock%20trading%20was%20created%20in%20Amsterdam%20when,Amsterdam%20stock%20exchange%20was%20created, (Erişim T: 20.04.2022).
• Investing (2022). BIST All Shares (XUTUM). https://www.investing.com/indices/ise-all-shares, (Erişim T: 25.04.2022).
• İTO (2020). KOBİ’lere Halka Arz Teşviki. https://www.itohaber.com/haber/guncel/213441/ kobi_lere_halka_arz_tesviki.html#:~:text=Yeni%20torba%20yasada%2C%20%C5%9Firketlerin%20borsada,%C4%B0ndirim%20be%C5%9F%20hesap%20d%C3%B6nemini%20kapsayacak.&text=Sermaye%20piyasalar%C4%B1%20uzmanlar%C4%B1%2C%20%C5%9Firketlerin%20halka%20arz%20edilmesinde%20getirilen%20te%C5%9Fviki%20olumlu%20de%C4%9Ferlendirdi, (Erişim T: 20.04.2022).
• Jenter, D. (2003). Şirket Değerlemesi. https://acikders.tuba.gov.tr/file.php/117/Lecture Notes/Ders-a-10.pdf, (Erişim T: 08.05.2022).
• KAP (2022a). BIST Şirketleri. https://www.kap.org.tr/tr/bist-sirketler, (Erişim T: 20.04.2022).
• KAP (2022b). Sektörler. https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler, (Erişim T: 20.04.2022).
• Karakaya B. (2022). 2021 Halka Arz Yılı Oldu. https://vergialgi.net/2021-halka-arz-yili-oldu, (Erişim T: 14.03.2022).
• Kaya, T. (2017). Borsa İstanbul’da İlk Halka Arzların Uzun Dönem Performans Analizi: Normalüstü Getiri Mümkün mü? Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 2(1), 6-19.
• Konuk, H. (2006). Şirket Değerleme Yöntemleri ve Reel Opsiyonlar Yaklaşımı. Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Sermaye Piyasası ve Borsa Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kurumahmutoğlu, A.M. (2019). İlk Halka Arzlarda Düşük Fiyatlandırma: İlk Gün Açılış, Kapanış ve Gün İçi Performansı Üzerine BİST’te Bir Araştırma. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı İşletme Yönetimi Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Lin, T-Y., Yu, J. and Lin, C-Y. (2021). IPO’s Long-Run Performance: Hot Market versus Earnings Management. Journal of Risk Financial Management, 14(132), 1-16.
• Mauboussin, M.J. (2001). Thoughts on Valuation II. Credit Suiss First Boston, Investment Strategy, USA.
• Mcdonald, J.G. and Fisher, A.K. (1972). New- Issue Stock Price Behavior. Journal of Finance, 27(1), 97-102.
• Mumtaz, M.Z., Smith, Z.A. and Ahmed, A.M. (2016). An Examination of Short-run Performance of IPOs using Extreme Bounds Analysis. Estudios de Economía, 43(1), 71-95.
• Otrar, M. (2022). t Değerleri Tablosu. https://mustafaotrar.net/istatistik/t-degerleri-tablosu/, (Erişim T: 07.05.2022).
• Oyak Yatırım (2022). Halka Arz. https://www.oyakyatirim.com.tr/hizmetler/halka-arz, (Erişim T: 14.03.2022).
• Resmi Gazete (2013). Pay Tebliği (VII-128.1). Sayı: 28685. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/06/20130622-8.htm, (Erişim T: 20.04.2022).
• SPK (2016). Halka Arz Bilgilendirme Kitapçığı. Ankara.
• SPK (2022a). İhraç ve Halka Arz Verileri. https://www.spk.gov.tr/Sayfa/AltSayfa/895, (Erişim T: 20.04.2022).
• SPK (2022b). SPK Bültenleri. https://www.spk.gov.tr/Bulten, (Erişim T: 06.05.2022).
• SPK (2022c). Halka Arz ve Borsa İstanbul’da İşlem Görme. https://www.borsaistanbul.com/data/kilavuzlar/Halka_arz_ve_borsada_islem_gorme.pdf, (Erişim T: 09.05.2022).
• SPK (2022d). Finansal İstikrarın Güçlendirilmesine Yönelik Tedbirler Hakkında Basın Açıklaması. https://www.spk.gov.tr/Duyuru/Goster/20220609/0, (Erişim T: 20.06.2022).
• Tunçay, E. (2019). Borsada İlk Halka Arzların Performansının Değerlendirilmesi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Turan Kurtaran, A. (2013). Türkiye’deki İlk Halka Arzların İlk Getirileri ile Uzun Dönem Fiyat Performansları Arasındaki İlişkinin Analizi. International Journal of Economic and Administrative Studies, 6(11), 185-210.
• Usanmaz, S. ve Söylemez, A.O. (2021). Halka Arzlarda Anormal Getiriye Etki Eden Faktörlerin Tespiti. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 43(2), 312-328.
• Ünlü, U. ve Ersoy, E. (2008). İlk Halka Arzlarda Düşük Fiyatlama ve Kısa Dönem Performansın Belirleyicileri: 1995-2008 İMKB Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 243-258.
• Yazıcı, K. (1997). Özelleştirmede Değerleme Yöntemleri ve Değerleme Kriterleri. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Yıldırım, D. ve Dursun, A. (2016). Borsa İstanbul’daki İlk Halka Arzlarda İlk Gün Düşük Fiyat Anomalisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), 189-202.