İLAHİYAT, İŞLETME, EĞİTİM BİLİMLERİ VE PSİKOLOJİ ALANINDA BAĞLANMA, TANRI VE DİN HAKKINDA HAZIRLANAN TEZLERİN BİBLİYOMETRİK ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 17 - 34, 31.01.2023

Mustafa Şeker , Mehmet İkis

Öz

İnsanoğlu bir ilişki ağına doğmakta ve diğeri/diğerleriyle gerçekleştirilen ilişkilerle psiko-sosyal işlevselliğini oluşturmaktadır. Çocuk ve anne/bakım veren arasındaki kalıcı duygusal bağlanma düzeylerini konu edinen Bowlby, Bağlanma Kuramı’nı oluşturmuştur. Diğer bilim insanlarının katkılarıyla yetişkin bağlanma stilleri oluşturulmuştur. Kirkpatrick ve arkadaşlarının yapmış oldukları çalışmalarla bağlanma stillerinin Tanrı’yla ilişkide de temel bir zemin oluşturabileceği ileri sürülmüştür. Alan yazında bağlanma ve Tanrı’ya bağlanma tarzları şeklinde ifade bulan araştırmalar yapılmıştır. Bu çalışmada da 2010-2021 yılları arasında Türkiye’de Ulusal Tez Merkezinde “Bağlanma”, “Tanrı” ve “Din” kavramları yazılarak ilahiyat, işletme, eğitim bilimleri ve psikoloji alanında tespit edilen araştırmalar incelenmiştir. Tezlerin yayımlandıkları yıl, üniversite, bilim dalı, lisansüstü seviyesi, kullanılan anahtar kelimeler, kullanılan metot, örneklem yapısı, örneklem büyüklüğü, kullanılan ölçekler ve yapılan analizlere göre sınıflandırılarak yapılan çalışmaların durumu tespit edilerek daha sonraki çalışmalar için yol gösterici olmak amaçlanmıştır. Yapılan tarama sonucunda 17 çalışmaya ulaşılmıştır. Bu çalışmalardan bir tanesine erişim engeli olduğu için çalışma kapsamına alınmamış olup analizler 16 adet tez üzerinden yapılmıştır. Araştırmada bibliyometrik analiz için Maxqda Analytics Pro 2020 paket programı kullanılmıştır. Yapılan çalışmalar göz önünde bulundurulduğunda konuya yönelik ilginin arttığı, çalışmalarda değişik örneklem gruplarında farklı yöntem ve tekniklerin kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Psikoloji, Din Psikolojisi, İşletme, Bağlanma Stilleri, Tanrı’ya Bağlanma, Eğitim Bilimleri

Kaynakça

• Arslanoğlu, E. (2013). Din Eğitimi Açısından “Bağlanma” Kavrayışı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başkan, F. (2018). Din Eğitimi Açısından Gazzali’de “Bağlanma” Kavrayışı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beck, R., & McDonald, A. (2004). Attachment to God: The Attachment to God Inventory, tests of working model correspondence, and an exploration of faith group differences. Journal of Psychology and Theology, 32(2), 92-103.
• Beyazkılınç, E. (2019). Yüksek Din Öğretimi Öğrencilerinde Allah’a Bağlanma ve Psikolojik Sağlamlık: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bowlby, J. (1969). Attachment and Loss, Vol.1, Attachment (2nd ed). Basic Books.
• Cobb, R. J., & Davila, J. (2009). Internal Working Models and Change. İçinde J. H. Obegi & E. Berant (Ed.), Attachment Theory and Research in Clinical Work with Adults (ss. 209-233). Guilford Press.
• Çınar, M. (2015). Yetişkin ve Yaşlılarda Tanrı’ya Bağlanma Tarzı ve Ölüm Kaygısı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, B. (2018). Ergenlerde Tanrı’ya Bağlanma Tarzları ve Riskli Davranışlar Üzerine Bir Araştırma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erbaşı, A., & Erer, B. (2018). 5. Uluslararası Meslek Yüksek Okulları Sempozyumundaki Bildirilerin Bibliyometrik Analizi. Mesleki Bilimler Dergisi, 7(2), 401-409.
• Erdoğruca Korkmaz, N. (2012). Bağlanma, İnsan ve Psikolojik İyilik Hali [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eryılmaz, F., N. (2019). Kur’an’da İdeal Bağlanma Motifi Olarak Tanrı Tasavvuru [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güngör, D. (2000). Bağlanma Stillerinin ve Zihinsel Modellerin Kuşaklararası Aktarımında Anababalık Stillerinin Rolü [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürman, G. (2019). Psikologlarda Narsisizm Düzeyleri ile Tanrıya Bağlanma ve Gelecek Beklentileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hayta, A. (2017). Bağlanma Kuramı ve Tanrı Tasavvuru İlişkisi Üzerine Bir Araştırma [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hazer, P. (2016). Yetişkin Bireylerde Tanrıya Bağlanma ile Ruh Sağlığı Arasındaki İlişkisinde Ölüm Kaygısı ve Mutlak Doğru İhtiyacının Aracılık Etkisinin Yapısal Eşitlik Modellemesi İle Test Edilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Homan, K. J. (2014). A mediation model linking attachment to God, self-compassion, and mental health. Mental Health, Religion & Culture, 17(10), 977-989.
• Karabal, M. A., & Çakı, N. (2021). Çalışma Yaşamında Kadınların Karşısına Çıkan Sosyal ve Psikolojik Engeller: Cam Tavan Sendromu ve Kraliçe Arı Sendromuna İlişkin Tezlerin İncelenmesi. Journal of Theoretical & Empirical Research on Management, 1(1), 47-64.
• Kekik, H., C. (2019). Yatılı Bölge Ortaokulu Öğrencilerinde Bağlanma Stilleri ve Tanrı Algısı İlişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kış, B. (2018). Müslümanlarda Bağlanma ve Tanrı Algısı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Merter, M. (2015). Psikolojinin Üçüncü Boyutu: Nefs Psikolojisi ve Rüyaların Dili (1. basım). Kaknüs Yayınları.
• Nelson, J. M. (Ed.). (2009). Psychology, Religion, and Spirituality. Springer New York.
• Özkan, B. (2018). Yetişkinlerde Bağlanma Stilleri ve Dini Başa Çıkma İlişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sağlam Demirkan, F. (2020). Diyaliz Hastalarında Bağlanma, Dini Başa Çıkma ve Yaşam Memnuniyeti Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sevilmiş, A., Erdoğan, A., & Şirin, E. F. (2019). Content Analysis of the Theses Done on Service Quality in Sports (2005-2017). Eurasia Sport Sciences and Medicine, 1(1), 31-45.
• Subaşı, H. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Tanrı İle İlişkilerinin Bağlanma Kuramı Açsından Değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, N. (2020). Aile İçi Roller, Bağlar ve Maneviyat [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.