SINAV KAYGISI, ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BAŞ ETME YÖNTEMLERİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 126 - 140, 01.08.2023

Esra Gül Koçyiğit

Öz

Sınav kaygısı, bireyin daha önce edindiği bilgiyi sınav sırasında yeterli derecede kullanabilmesini engelleyen ve bireyin akademik başarısının düşmesine neden olan olumsuz bir duygudur. Pek çok bireyin yaşantısını etkileyen ve ülkemizde sıklıkla bir değerlendirme yöntemi olarak kullanılan sınavların yarattığı kaygıyı tanımak ve bununla baş edebilmek akademik başarıyı arttırmak açısından oldukça önemlidir. Bu makalede kaygı ve sınav kaygısı ile ilgili tanımlamalar yapılmış ve sınav kaygısına neden olan çeşitli faktörler ele alınmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte sınav kaygısının birden fazla faktörle ilişkili olduğu yönünde farkındalık yaratılmak istenmiş ve sınav kaygısı ile baş etmede kullanılabilecek yöntemlere örneklerle birlikte yer verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca sınav kaygısına etki eden faktörlerden biri olan ebeveynlere de bu konuya nasıl yaklaşmaları gerektikleri konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kaygı, Sınav kaygısı, Sınav kaygısı ile ilgili faktörler, Sınav kaygısı ile baş etme, Ailelere öneriler

Kaynakça

• ACAR, S. (2018). Sınav Kaygısının Yordanmasının Psikolojik Dayanıklılık ve Karar Verme Becerileri Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• AĞTAŞ, E. (2021). İşletmelerde Dayanıklılık. “Psikolojik Dayanıklık Kavramının İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Önemi” ss. 123-152, (Edi. Volkan Yüncü). Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa.
• AKYOL, A., Bilgiç, P., Ersoy, G. (2012). Fiziksel Aktivite, Beslenme ve Sağlıklı Yaşam. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ALYAPRAK, G. (2006). Üniversite Sınavına Hazırlanan Öğrencilerde Sınav Kaygısını Etkileyen Faktörlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ANTUNES, H. K., Stella, S. G., Santos, R. F., Bueno, O. F., de Mello M. T. (2005). Depression, Anxiety and Quality of Life Scores in Seniors After an Endurance Exercise Program. Rev Bras Psychiatr, 27: 266-71.
• AYAN BAYKAL, D. (2019). Ergenlerin Çalışma Alışkanlıkları ile Sınav Kaygısı ve Okul Başarısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• AYDEMİR, M. ve Bayram Arlı, N. (2020). Öğrencilerde Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Algısının Benlik Sayısı ve Stres ile İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 252-270.10.9779/pauefd.537739.
• AYDIN, H. (2008). Ergenlerin Kişilik Özelliklerinin Stresle Başa Çıkma ve Bazı Özlük Niteliklerine Göre Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• AYDIN, F. (2010). “Akademik Başarının Yordayıcısı Olarak Akademik Güdülenme, Özyeterlilik ve Sınav Kaygısı”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• BALTAŞ, A., (1998), Kaygı Düzeyi Açısından Okullar Arası Farklar. XXII. Ulusal Psikiyatri ve Nöroloji Bilimler Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• BALTAŞ, A. ve Baltaş, Z. (1996). Stres ve Başa Çıkma Yolları, Remzi Kitabevi.
• BANDURA, A. (1986). Social Foundation of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Englewood. Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• BAŞPINAR ERTEN, S. (2020). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Sınav Kaygısı ile Algılanan Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• BİLGİN, Ş. (2001). Ergenlerde Kaygı ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• BOYACIOĞLU, N. E., Küçük, L. (2011). Ergenlikte Mantık Dışı İnançlar Sınav Kaygısını Nasıl Etkiliyor? Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1):40-45.
• BOZKURT, S. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinde Sınav Kaygısı, Matematik Kaygısı, Genel Başarı ve Matematik Başarısı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• BROWN, M. ve Mann, E. (1990). The Relationship Between Family Structure and Process Variables and Adolescent Decision Making. Journal of Adolescence, 25-97.
• COŞKUN, Ü. (2020). Karar ve Karar Verme Süreci. ulakbilge, 53: 1181–1191. doi: 10.7816/ulakbilge-08-53-08.
• ÇAKMAK, H. G. (2007). Sınav Kaygısı Ümraniye İlçesi Farklı Tür Liselerde Okuyan Lise Son Sınıfı Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• ÇAKMAK, A., Şahin, H., Akıncı Demirbaş, E. (2017). 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Sınav Kaygısı ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2).
• ÇAPULCUOĞLU, U., ve Gündüz, B. (2013). Öğrenci Tükenmişliğini Yordamada Stresle Başaçıkma, Sınav Kaygısı, Akademik Yetkinlik ve Anne-Baba Tutumları. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3 (1).
• ÇENESİZ, G. Z. (2015). Kaygı Durumlarında Gevşeme Egzersizi ve Sistematik Duyarsızlaştırma Kullanımı: Bir Vaka Örneği. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 2(1): 40-48.
• DENİZ, M. (2011). Yetişkinlerde Fiziksel Aktivite Düzeyi ile Sosyoekonomik Durum Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• DİLEKMEN, M., ve Aydoğdu, F. (2016). Ebeveyn Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2): 569-585.
• DOĞAN, P. (2010). Aerobik Egzersizin Kadınlarda ve Erkeklerde Anksiyeteye Olan Etkisinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• DÜNDAR, S., Yapıcı, Ş., Topçu, B. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Bazı Kişilik Özelliklerine Göre Sınav Kaygısının İncelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (1): 171-186.
• EHTİYAR, R., ve Üngüren, E. (2008). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Umutsuzluk ve Kaygı Seviyeleri ile Eğitime Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (4): 159-181.
• ELDELEKLİOĞLU, J. (1998). Ergenlerde Karar Verme Becerisini Etkileyen Faktörler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1).
• ERAVŞAR, H. (2021). Mükemmeliyetçilik. İksad Yayınları, Ankara. Behaviours. Muğla Üniversitesi SBE Dergi.
• HAGEKULL, B., ve Bohlin, G. (2003). Early Temperament and Attachment as Predictors of The Five Factor Model of Personality. Attachment & Human Development, 5(1): 2-18.
• GENÇ, M. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Sınıf ve Cinsiyete Göre Sınav Kaygı Düzeylerinin Belirlenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1).
• GÖKALP, M., Akın, P., Gönülal, E. (2018). Lise Öğrencilerinin Ders Çalışma Alışkanlıkları ile Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Kırgızistan Örneği). Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (24):451-466.
• GÖKÇEDAĞ, S. (2001). Lise Öğrencilerinin Okul Başarısı ve Kaygı Düzeyi Üzerinde Anne- Baba Tutumlarının Etkilerinin Belirlenip Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı.
• GÜNAY, O., Öncel, Ü. N., Erdoğan, Ü., Güneri, E., Tendoğan, M., Uğur, A. ve ark. (2008). Lise Son Sınıf Öğrencilerinde Durumluk ve Sürekli Anksiyete Düzeyini Etkileyen Faktörler. Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(2): 77-85.
• GIZIR, C. A. (2016). Psikolojik Sağlamlık, Risk faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
• HASHMAT, S., Hashmat, M., Amanullah, F., Aziz, S. (2008). Factors Causing Exam Anxiety in Medical Students. Journal-Pakistan Medical Association, 58(4):1.
• HANIMOĞLU, E. (2010). Seviye Belirleme Sınavına Girecek Olan İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinde Sınav Kaygısı, Mükemmeliyetçilik ve Anne-Baba Tutumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• KABALCI, T. (2008). Akademik Başarının Yordayıcısı Olarak Benlik Saygısı, Sınav Kaygısı ve Sosyo-Demografik Değişkenler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• KAÇAN SOFTA, H., Ulaş Karamehmetoğlu., G., Çabuk, F. (2015). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Sınav Kaygısı ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, KÜ Kastamonu Eğitim Dergisi 23 (4), 1481-1494.
• KAPKIRAN, G. (2002). Üniversite Öğrencilerinin Sınav Kaygısının Bazı Psiko-Sosyal Değişkenlerle İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1) 34-43.
• KATAL, M. (2016). Nefes Teknikleri. Ray Yayıncılık, İstanbul.
• KARADAĞ, M. (2007). Classification of Sleep Disorders. Akciğer Arşivi, 8:88-91.
• KOÇKAR, İ. A., Kılıç, G. B., Şener, Ş. (2002). İlköğretim Öğrencilerinde Sınav Kaygısı ve Akademik Başarı. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 9 (2): 45-67.
• KOÇYİĞİT, E. G. (2023). 50 Soruda Kaygı. Nobel Akademi Yayınları, Ankara.
• KÖKNEL, Ö. (1998). Yaşamın Zaferi. Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• KÖSE, S., Kurucu Yılmaz, Ş., Göktaş, S. (2018). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Sınav Kaygı Düzeyleri ile Uyku Kalitesi Arasındaki İlişki. Psikiyatri hemşireliği Dergisi, 9(2):105-111.
• KURTULDU, M. K. (2009). Ergenlerde Sınav Kaygısı ve Sınav Kaygısı Ölçeğinin Geliştirilmesi. 8. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, 23-25 Eylül, OMÜ.
• KÜÇÜKER, B., ve Tekin, U. (2018). 7-8. Sınıf Özel Okul Öğrencilerinin Sınav Kaygısı ile Anne-Baba Tutumları ve Mükemmeliyetçi Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Aydın Sağlık Dergisi, 4(2):55-68.
• MORGAN, C. T. ve King, R. A. (1975) “Introduction to Psychology”, McGeawa-Hill Book Company, Newyork.
• ONUK, T. (2017). Ergenlerde Kişilik Özelliklerinin Sınav Kaygısı ve Okula Bağlanma Stilleri Üzerinde Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ÖNDER, Ö. (2018). Nefesten Solunuma. Kuraldışı Yayınları, İstanbul.
• ÖNER, N. ve Le Compte, A. (1998) “Süreksiz Durumluk/Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı”, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• ÖZTÜRK, M. O. ve Uluahin, N. A. (2016). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Nobel Tıp Kitapevleri, Ankara.
• PARKER, G., Parker, I., Brotchie, H. (2006). Mood State Effects of Chocolate. J Affect Disord., 92(2-3): 149-59.
• PIJI KÜÇÜK, D. (2010). Müzik Öğretmeni Adaylarının Sınav Kaygısı, Benlik Saygısı ve Çalgı Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (3): 37-50.
• PİŞKİN, M. (2003). Özsaygı geliştirme eğitimi. (Ed. Y. Kuzgun) İlköğretimde Rehberlik, Ankara, Nobel Yayınları.
• SARIKAYA, S. ve Gemalmaz, A. (2021). Sınav Kaygısını Etkileyen Faktörler. Jour Turk Fam Phy, 12 (2): 99-107. Doi: 10.15511/tjtfp.21.00297.
• SENEMOĞLU, N. (2004). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Gazi Kitabevi: 10. Baskı; Ankara.
• SPANGLER, G., Pekrun, R., Kramer, K., Hofmann, H. (2002). Students’ Emotions, Physiological Reactions, and Coping in Academic Exams. Anxiety, Stress, & Coping, 15:413–21.
• TÜMERDEM, R. (2007). Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Son Sınıf Öğrencilerinin Kaygılarını Etkileyen Etmenler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (20): 32-45.
• TÜRKÇAPAR, M. H., ve Tutku Tabur, S. Sınavla İlgili Yanlı Olumsuz Anlık Düşüncelere Cevaplar. Bilgilendirme Kitapçığı. Erişim Tarihi: 30.05.2023.
• TOTAN, T., Özgül, Ö., Tosun, E. (2019). Bilişsel ve Duygusal Düzenlemenin Sınav Kaygısına Olan Etkisinde Psikolojik Dayanıklılığın Aracılık Rolü. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2).
• UŞAKLI, H., Yapıcı, Ş. (2001). Grup Rehberliğinin Sınav Kaygısına Etkisi Üzerine Öğrenci Görüşleri. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2:101-14.
• ÜNAL, A. (2006). OKS (LGS)’ye Hazırlanan Öğrencilerin Sınav Kaygıları ile Benlik Saygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• YALÇINDAĞ, B., ve Kâhya, Y. (2019). Psikolojik Belirti ve Duygulanımda Özgün Yönelim, Umut ve Canlılığın Rolü: Bir Klinik Örneklem İncelemesi. Türk Psikoloji Dergisi, 34(84): 93-106.
• YAVUZ, Ç., ve Akagündüz, N. (2004). Çocuk olmak. İstanbul: Ümraniye Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü Yayınları.
• YILDIRIM, İ. (2008). Family Variables Influencing Test Anxiety of Students Preparing for the University Entrance Examination. Eurasian Journal of Educational Research, 31: 171–186.
• YILDIRIM, Y. (2012). Gevşeme ve Hayal Kurma. Türkiye Klinikleri, 5(1).
• YILMAZER, F. (2017). Kamu Personeli Seçme Sınavına (KPSS) Hazırlanan Öğretmen Adaylarının Sınav Kaygısına Bağlı Olarak Tükenmişlik Düzeyi ve Psikolojik Dayanıklılıkları. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• YOKUŞ, T. (2013). The Relationship Between The State-Trait Anxiety Levels and Academic Achievement of Music Teacher Candidates. International Online Journal of Primary Education, 2 (1): 25-31.
• YÖRÜKOĞLU, A. (2000). Çocuk Ruh Sağlığı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• YÜKSEL, B. (2014). Kaygı Belirtilerini Açıklamada Bağlanma, Pozitif ve Negatif Duygu Düzenleme ve Belirsizliğe Tahammülsüzlük Arasındaki İlişkiyi Bütünleyici Bir Model Arayışı. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.