SPORDA SUPPLEMENT VE ERGOJENİK YARDIMCILARIN KULLANIMININ ETİK AÇIDAN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 170 - 185, 01.08.2023

Doğan Sezer , Mehmet Şahin

Öz

Bu araştırma sporda supplement ve ergojenik yardımcıların kullanımının etik açıdan incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya fitness sporu yapan veya daha önce spor geçmişi olan 40 kişi katılmıştır. Çalışmada standartlaştırılmış açık uçlu görüşme yöntemi kullanılmıştır. Görüşmeler bilgisayar ortamında Office Programı Word 2019 Uygulaması kullanılarak yazıya dökülüp analiz edilmiştir.
“Sporda Supplement ve Ergojenik Yardımcıların Kullanımının Etik Açıdan İncelenmesi” bize göstermiştir ki fitness sporu yapanlar spor alanlarında antrenörlerin, arkadaşların ve salon işletmecilerinin öneri ve yönlendirmeleriyle suplement ve ergojenik yardımcılar kullanmaya eğilim göstermektedir.
Araştırmanın sonucunda sporda supplement ve ergojenik yardımcılar kullanımı kontrolsüz yapıldığı görüşüne varılmıştır. Ayrıca Salon işletmecilerinin ve antrenörlerin ergojenik yardımcılar satma kaygıları, antrenörlerin haksız kazanç elde etme beklentisi spor etiğine uygun davranışlarda bulunmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Spor, Supplement, Ergojenik yardımcılar, Etik

Kaynakça

• AKGÜN, N. (1991). Spor Hekimliği Açısından İlaçlar ve Doping, Anti Doping Eğitim ve Doping Kontrolünün Kanuni Yönleri, Bölgesel AENOC Kursu, 1-3 Mayıs Hacettepe-Ankara.
• AKGÜN, N. (1991). Spor Hekimliği Açısından İlaçlar ve Doping, Anti Doping Eğitim.
• AKSOY, M. (2016). Besin Öğeleri ve Besin Grupları, Türkiye Beslenme Rehberi 2015.
• AYDOĞDU DURMUŞ, S. (2006). Sporcularda doping amaçlı vitamin ve mineral kullanımı. Türkiye Klinikleri J Pediatr Sci 2(11): 149-54.
• BAYSAL, A., Aksoy, M., Besler, T. ve ark. (2014). Diyet El Kitabı. 8. Baskı. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• BAYSALİNG, Ö. (2000). Vücut Geliştirme, İlpres Basım ve Yayın, S: 3-10 İstanbul.
• BEAN, A. (2006). The complete guide to sports nutrition. London, A & C Black.
• BENARDOT, D. (2006), Advanced Sports Nutrition, 2nd ed., United States: HumanKinetics, 120-121.
• BENARDOT, D. (2012). Advanced Sports Nutrition. 2. Baskı. Human Kinetics, USA.
• BLOMSTROND, E., Hassmen, P., Ekblom, B., & Newsholme, E. (1991). Administration of branched-chain amino acids during sustained exercise - effects on performance and on plasma concentration of some amino acids . European Journal of Applied Physiology, 83-88.
• BONCI, L. (2009) Supplements: help, harm, or hype? how to approach athletes. Curr. Sports Med. Rep., Vol. 8, No. 4, pp. 200-205.
• CARR, E. L., Kelman, A., Wu, G. S. (2010). Glutamine uptake and metabolism arecoordinately regulated by ERK/MAPK during T lymphocyte activation, J Immunol, 185: 1037–1044.
• COSTILL, D. L., Dalsky, G. P. and Fink, W. J. (1987). Effects of caffeine ingestion on metabolism andexercise performance, Medicine and Science in Sport and Exercise. 10: 155-158.
• COURT, W. (1975). Ginseng a chinese folk medicine of current interest. The Pharmaceutical Journal, 180-181.
• CERMAK, N. M., (2012). Res PT, de Groot LC, Saris Wh, van Loon Lj. Protein supplementation augments the adaptive response of skeletal muscle to resistance-type exercise training: a meta-analysis. am j Clin Nutr.
• DOHERTY, M. and Smith, P. M. (1994). Effects of caffeine ingestion on exercise testing:a meta-analysis, International Journal of Sport Nutrition and ExerciseMetabolism. 14: 626-46.
• DUYGU, A. (2017). Dr. Amino Asit. İstanbul Medikal Yayıncılık Bilimsel Eserler.
• ERSOY, G., (2004), Egzersiz ve Spor Yapanlar İçin Beslenme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• GALAZ, G. A. (2013), An Overview on the History of Sports Nutrition Beverages, Nutrition and Enhanced Sports Performance, 205.
• GRAHAM, T. E. (2001). Caffeine, coffee, ephedrine: impact on exercise performance and metabolism, Canadian Journal of Applied Physiology. 26: 103-119.
• GÜNAY, M., (1998), Egzersiz Fizyolojisi, Bağırgan Yayımevi, Ankara.
• GÜNER, M. (2000). Doping Tanımı ve Sınıflandırılması. Sporcu Sağlığı ve Sorunları Sempozyumu. Erzurum.
• GÜNER, R. (2004). Doping madde ve yöntemlerinin etki ve yan etkileri, doping ve futbolda performans arttırma yöntemleri. İstanbul: Form Reklam Hizmetleri.
• JONES, D. G., Borsheim, E., Wolfe, R. R. (2004). Potential Ergogenic Effects of Arginine and Creatine Supplementation. J Nutr, 134, 2888-2894.
• KORUÇ, Z. (1992), Spor Psikolojisine Giriş. E Ergen (Ed.): Spor Hekimliği, Ankara: TTB Merkez Konseyi Spor Hekimliği Kolu Yayın No. 1.
• KURDAK, S. S. (Ed.). (1996). Sporda Doping ve İlaç Kullanımı. Ankara: Sporsal Kuram.
• MAUGHAN, R. J., Burke, L. M., Dvorak, J., Larson-Meyer, D. E., Peeling, P., Phillips, S. M., Rawson, E. S., Walsh, N. P., Garthe, I., Geyer, H., Meeusen, R., Loon, L. J. C., Shirreffs, S. M., Spriet, L. L., Stuart, M., Vernec, A., Currell K., Ali V. M., Budgett, R. G. M., Ljungqvist, A., Mountjoy, M., Pitsiladis, Y. P., Soligard, T., Erdener, U., Engebretsen, L. (2018). IOC consensus statement: dietary supplements and the high-performance athlete. British Journal of Sports Medicine. 52, 439-455.
• MENGÜŞOĞLU, T. (1965). Değişmez Değerler ve Değişen Davranışlar. İstanbul Matbaası.
• MIZUNO, K., Tanaka, M., Nozaki, S., Mizum, H., Ataka, S., Tahara, T., Watanabe, Y. (2008). Antifatigue effects of coenzyme Q10 during physical fatigue. Nutrition, 24 (6), 293-299. doi:10.1016/j.nut.2007.12.007.
• NEUMAN, W. L., 2009. Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, 7th edition. Ed. Pearson, Boston.
• O’HARA, M., Kiefer, D., Farrell, K., & Kemper, K. (1998). A reiew of 12 commonly used medicinal herbs. Archives of Family Medicine.
• ÖZTÜRKCAN, A. (2020). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü.
• PEHLİVAN, A. (2011). Sporda Beslenme. Bedray Yayınları.
• RAZ, G. D., Lahav, Y., Constantini, N. W. (2011), “Non-nutrients in sports nutrition: Fluids, Electrolytes and Ergogenic Aids” E-SPEN, the European e-Journal of Clinical Nutrition and Metabolism, 6, 217-222.
• SEZİK, E., Yesilada, E., & Demirezer, Ö. (2004). Hızlandırılmış Fitoterapi Meslek İçin Eğitim Programı Ders Notları. Ankara: Türk Eczacılar Birliği Eczacılık Akademisi.
• SHWENK, T. L. and Costley, C. D. (2002). When food becomes a drug: nonanabolic nutritional supplement use in athletes. American Journal of Sports Medicine. 30(6): 907-916.
• SKOLNİK, H., Chernus, A. (2010). Nutrient Timing for Peak Performance. Human Kinetics, USA.
• STREET, B., Byrne, C., ve Eston, R. (2011). Glutamine supplementation in recovery from eccentricexercise attenuates strength loss and musclesoreness. Journal of Exercise Science and Fitness, 9 (2): 116–122.
• ŞAHİN, M. (2009). Spor Ahlakı ve Sorunları Evrensel Basım Yayın. 2. Basım. İstanbul.
• ŞAHİN, M. (2018). Sporda Etik Değer Spor Yayınevi ve Kitabevi. Ankara.
• ŞEN, İ. (2003). Sporda Ergojenik Yardımcılar/Ergogenic Aıds In Sport. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(3).
• THEIN, L. A., , & Landry, G. L. (1995). Ergogenic aids. Physical therapy,75(5), 426-439.
• TONG, B. C., Barbul, A. (2004). Cellular and physiological effects of arginine. MiniReviews in Medicanial Chemistry, 4 (8), 823-832.
• VİSEK, W. (1986). Arginine needs physiological state and usual diets: a reevaluation. Journal of Nutrition, 116 (1), 36-46. doi:10.1093/jn/116.1.36.
• YARAR, H. (2010), “Elit Sporcularda Beslenme Destek Ürünü Kullanımı ve Bilincinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• WOOD, R. I., Stanton, S. J. (2012), Testosterone and sport: current perspectives, Hormones and behavior, 61(1), 147-155.