İÇ KONTROL SÜRECİNDE BİREY-ÖRGÜT UYUMUNUN İŞ TATMİNİ ÜZERİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 588 - 603, 18.10.2023

Zabit Kekeç , Hikmet Yaşar , Osman Malkoçoğlu , Mete Sungur

Öz

Bu çalışmanın amacı, kurumsal hedeflere ulaşmada birçok önemli çıktının ön koşulu olarak kabul edilen bireysel ve kurumsal uyumun, iç kontrol mekanizmalarının kurulması aşamasında iş tatmininin bir alt boyutu olan içsel ve dışsal iş tatminini nasıl etkilediğini ve iç kontrolün süreçlere nasıl katkı sağlayabileceğini incelemektir. Bu amaçla, Kayseri'de özel bir sağlık kuruluşunda çalışan 280 mavi yakalı çalışandan veri toplanmıştır. Yapılan analizler neticesinde, bireysel ve örgütsel uyumun içsel ve dışsal iş tatmini üzerinde olumlu bir etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Korelasyon analizi ayrıca içsel iş tatmini ile birey-örgüt uyumu arasında R = 0.407 düzeyinde ve dışsal iş tatmini ile birey-örgüt uyumu arasında R = 0.314 düzeyinde pozitif bir ilişki olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Birey-örgüt uyumu, iş tatmini, içsel iş tatmini, dışsal iş tatmini, iç kontrol

INVESTIGATING THE EFFECT OF INDIVIDUAL AND ORGANIZATIONAL COMPLIANCE ON JOB SATISFACTION IN INTERNAL CONTROL PROCESSES

Öz

The purpose of this study is to investigate how individual and organizational harmony, which is accepted as a prerequisite for many important outcomes in achieving company goals, affects internal and external job satisfaction, which is a sub-parameter of job satisfaction, in the process of establishing internal control system and process, and how internal control can contribute to this process. For this purpose, data were collected from 280 employees employed in a private medical organization in Kayseri. The analysis concluded that individual and organizational compliance has a positive effect on internal and external job satisfaction. Correlation analysis also showed that there is a positive relationship between internal job satisfaction and individual-organizational fit at the level of R = 0.407 and a positive relationship between external job satisfaction and individual-organizational fit at the level of R = 0.314.

Anahtar Kelimeler

Person-organization fit, job satisfaction, intrinsic job satisfaction, extrinsic job satisfaction, internal control

Kaynakça

• ALPARSLAN, A., Saner, T. (2020). The influence of sustainable talent management on job satisfaction and organizational commitment: Moderating role of in-service training. Rev. De Cercet. S, i Interv. Social. 69, 96–121.
• ALPTÜRK, E. (2008). İç Denetim Rehberi, Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• ARDIÇ, M. & Işık, A. (2022). Muhasebe meslek mensuplarının bağımsız denetime yönelik görüşleri: Doğu Karadeniz illerinde bir araştırma. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 222-243. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijafr/issue/76152/1233596.
• ATMACA, M. (2012). Muhasebe skandallarının önlenmesinde iç kontrol sisteminin etkinleştirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, XIV, S I; 191-205.
• AYDEMIR, E. (2015). The effect of the relationship between social responsibility and confidence on corporate reputation. NIDA Journal of Language and Communication, 20(24), 1-24.
• BAŞAR, S., Kucuk Yilmaz, A., Karaca, M., Lapçın, H. T. and Başar, S. İ. (2020). Fleet modelling in strategic multi-criteria decision-making of approved training organization from capacity building and resource dependency theory perspective: risk taxonomy methodology. Aircraft Engineering and Aerospace Technology, Vol. 92 No. 6, pp. 917-923. https://doi.org/10.1108/AEAT-03-2020-0051.
• BAYRAM, A. (2016). Örgütlerde İnsan Enerjisi ve Öncüllerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Unpublished Doctoral Thesis, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• BAYRAM, A., Buyuksivaslıoglu, N. M., Seker, M., Vyacheslav, T., & Botakarayev, B. (2020). The mediating role of stress on the relationship between organizational culture and dysfunctional attitudes: A field study. Ilkogretim Online, 19(1), 147-156. https://doi:10.17051/ilkonline.2020.647265.
• BECKER, E. T. (1992). Fociand bases of commitment: Are they distinctions worth making? Academy of Management Journal, 35(1), 232-244.
• BEKIŞ T., Bayram A., Şeker M. (2013). Research on the determination of the effects of corporate reputation on employee performance. International Journal of Alanya Faculty of Business, 5(2), 19–27.
• BILGEN, I., Yasar, H., Seker, M. & Buyuksivaslioglu, N. M. (2018). Examination of the effects of some variables in internal control and organizational stress management via multiple regression on perception of risk and uncertainty. Journal of Human Sciences, 15(1), 155-162.
• BÜBER, F. D., Erkutlu, H. V. & Özdemir, H. Ö. (2019). Birey-Örgüt Uyumu ile örgütsel politika arasındaki ilişkide düzenleyici değişkenler. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 81-90.
• CANDAN, E. (2006). Kamu idarelerinde iç kontrol sistemi ve süreçlerinin tasarlanması, uygulanması ve geliştirilmesinde uyulacak usul ve esaslar. Mali Yönetim ve Denetim Dergisi, 38, 1- 23.
• ÇAYLAK, M. (2023). Sosyal kimlik inşasında damgalanmanın rolü. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 9 (18), 1-22. DOI: 10.25306/skad.1232277.
• DERINDAG, F. O., Demirtas, O., Bayram, A. (2021). The Leader-Member Exchange (LMX) Influence at Organization (P-O) Fit. Rev. Bus. 41, 32–48.
• ERDOGAN, B., Kraimer, M. L., Liden, R. C. (2002). Person-Organization Fit and Work Attitudes: The Moderating Role of Leader-Member Exchange, Academy of Management Proceedings, S.1.
• FAROOQUI, S., Nagendra, A. (2014). The impact of person organization fit on job satisfaction and performance of the employees. Procedia Economics and Finance, 11, 122 – 129.
• GÜLBAHAR, Y. & Üzüm, B. (2023). The effect of managers’ risk-taking propensity on managers’ readiness for change. The mediating effect of persistence in this relationship: a research in the organized industrial zone. Journal of Research in Business, 8 (1), 41-57. DOI: 10.54452/jrb.1140317.
• İBIŞ, C. ve Özgür, Ç. (2012). İşletmelerde İç Kontrol Sistemine Genel Bakış. Sayıştay Dergisi. Sayı: 85, Nisan-Haziran, 95-121.
• JANI, M., Saiyed, R. (2017). Person-Organization Fit: Gaining competitive advantage through successful talent acquisition. Apeejay-Journal of Management Sciences and Technology, 4 (2), 53-60.
• JEBB AT, Ng V and Tay L (2021) A Review of Key Likert Scale Development Advances: 1995–2019. Front. Psychol. 12:637547. doi: 10.3389/fpsyg.2021.637547
• KARACA, H. (2023). İç Denetimin Tarihsel Gelişimi ve İç Denetim Düzenlemeleri. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (25), 55-68. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/muftad/issue/79177/1231391.
• KOCA, N. (2023). Muhasebe Bilgi Kalitesinde Bağımsız Denetim Bilincinin Etkisi: Nitel Bir Araştırma. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 3 (2), 129-146. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/audas/issue/79262/1300243.
• KORKMAZ, U. (2007). Kamuda İç Denetim (1). Bütçe Dünyası Dergisi, 2(25), Bahar, s. 4- 15, Ankara.
• MORGAN, G. (1998). Images of Organization, The Executive Edition, Berrett-Koehler Publishers Inc., San Fransisco.
• RAJAEEPOUR, S., Arbabisarjou, A., Zivarirahman, M. ve Shokouhi, S. (2012). Relationship between organizational structure and organizational alienation. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(12), 188-196.
• SARIBOĞA, V., Doğan Kılıç, E. & Serin, H. (2019). Sınıf öğretmenlerinin birey-örgüt uyumu üzerine bir araştırma. OPUS International Journal of Society Researches, 13 (19), 95-115. DOI: 10.26466/opus.567443.
• SAWYER, L. B., Dittenhofer, M., Scheiner, H. (2003). Internal Auditing: The Practice of Modern Internal Auditing, 5th Edition, Florida, HA.
• SUMRU, T. (2010). Kamuda İç Kontrol Sistemi ve Uygulama Aşamaları, Ankara: Güncel Mevzuatı Araştırma ve Eğitim Derneği Yayınları, p.11.
• ULUDAĞ, G., Çiçek, B. & Türkmenoğlu, M. A. (2021). Köprü kuran sosyal sermaye, psikolojik sahiplenme ve birey-örgüt uyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı, 1337-1364. DOI: 10.26466/opus.867368.
• UZAY, Ş. (2010). İç Kontrol Kurumsal Yönetime Yardımcı Olur. Kayseri SMMM Odası Erciyes Dergisi, S. 4, ss. 26-28.
• VYACHESLAV, T., Buyuksivaslioglu, N., Şeker, M. (2019). Correlation Between Job Stress, Job Satisfaction and Organizational Culture in Hospitals and Investigation of Significant Differences: Kayseri Education and Research Hospital. Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE), 6 (2), 357-375.
• YALCIN, I., & Seker, M. (2016). Examination of interaction and statistical differences between information and communication within internal control and managers’ perceived communication skills. European Scientific Journal, 12(8), 240–257.
• YILANCI, F. M. (2006). İç denetim Türkiye’nin 500 büyük sanayi işletmesi üzerine bir araştırma. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.