“AZERBAYCAN” MARŞI’NIN TÜRK BESTECİSİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 1253 - 1261, 18.10.2023

Asif Rüstemli

Öz

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde (28.05.1918 - 27.04.1920) Millî Eğitim Bakanlığının girişimiyle Azerbaycan Millî Marşı’nın oluşturulması alanında bir yarışma ilan edilmiş ve yarışmaya, Azerbaycan ile Türkiye'den ünlü şair ve besteciler davet edilmiştir. Millî Marş yarışmasına çok sayıda Azerbaycanlı şair ve besteci ile aynı zamanda İzmir’in seçkin sanatçısı İsmail Zühdi Bey (1877-1924) de “Azerbaycan” adlı Millî Marş ile katılmıştır. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 30 Ocak 1920 tarihli kararına göre, Millî Marşın metinleri ve notalarının 1 Mayıs'a kadar Eğitim Bakanlığına gönderilmesi gerekiyordu. Bağımsızlığın ikinci yıl dönümü - 28 Mayıs'a kadar yarışmanın sonuçlandırılması ve kazananın belirlenmesi bekleniyordu. Ne yazık ki, 27 Nisan 1920'de Rus-Bolşevik ordularının saldırısı sonucu Azerbaycan Halk Cumhuriyeti işgal edilmiş ve işgal sonucunda Millî Marş yarışması durdurulmuştur.
" Millî Marşı'nı yazıp besteleyen İsmail Zühdi Bey, bu nadide eseri Azerbaycan Cumhuriyeti'nin işgalinden sonra da yaşatmış, İzmir'de ve Anadolu'nun çeşitli yörelerinde bu marşı yayarak öğrencilerine öğretmiştir.
Millî Marş olarak hazırlanan ve adeta Türkiye-Azerbaycan kardeşliğinin, dostluğunun ve birliğinin ebedî marşı niteliğindeki "Azerbaycan" adlı eser ile eserin müellifi İzmirli İsmail Zühdi Bey hakkında arşivlerden elde edilen ve bugüne kadar gün yüzüne çıkmamış bilgilere yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan Cumhuriyeti, Millî Marş, Müsabaka, İsmail Zühdi Bey, İzmir.

Kaynakça

• CABBARLI, C. “Sevimli Ülkem”, “Azerbaycan” Gazetesi, Bakü, 1919, 1 kanuni-sani, No: 92.
• CAVAT, A. “Azerbaycan”, “Mahnılar”, Bakü, “Novruz” Matbaası, 1919, s. 4-6.
• CAMO BEY CABRAYILBEYLİ. “Vatan marşı”, “Milli Neğmeler”, Bakü, “İran” Matbaası, 1919, s. 22
• GÜNEŞ, G. Sıradışı Bir Müzik Dehası – İsmail Zühtü. “Folklor / Edebiyat”, 2003 / 3 (35), s. 223.
• HADİCE HANUM (Seyidzade-A. R.). “Taze Milli Marş”, “Evraqi-Nefise” Dergisi, Bakü, 1919, 28 Mayıs, No: 3, s. 11.
• MÜZNİB, A. “Azerbaycan”, “Evraqi-Nefise” Dergisi, Bakü, 1919, 16 Temmuz, No: 5, s.1.
• SAY, A. “İsmail Zühtü Bey” Sanattan Yansımalar…, http://www.sanattanyansimalar. com/yazarlar/ahmet-say/ismail-zuhtu-bey/735/.
• YUSİF, A. “Pencere Önündə Yarım Saet”, Bakü, “Azerbaycan” Gazetesi, 1919, 30 Mayıs, No: 191.
• ZÜHDİ, İ. Azerbaycan. “İstiqlal Uğrunda” (Şiirler Mecmuası), İstanbul, Orhaniye Matbaası, 1928, s. 147. “Azerbaycan” Gazetesi (Rusca). 19 Şubat 1920, No: 33.
• “İstiqlal Uğrunda” (Şiirler Mecmuası), İstanbul, Orhaniye Matbaası, 1928, s. 147.