ORHAN PAMUK’UN KIRMIZI SAÇLI KADIN’INDA TRAGEDYANIN DOĞUŞU

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 437 - 454, 18.10.2023

Osman Fırat Baş

Öz

Bu metindeki amacım, Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın romanını, romanın ilk epigramının kaynağı olan Nietzsche’nin Tragedyanın Doğuşu’nda sunduğu drama teorisi ışığında yorumlamaktır. Nietzsche’nin Apolloncu ve Dionysosçu güçlerini Pamuk’taki roman figürleri olarak, en genel anlamda dört sahnede yorumluyorum: 1) Mahmut Usta ve Cem’in (bir Apolloncu ile Dionysosçunun) “trajediyi doğurmak” üzere kuyu başında karşılaşmaları; 2) Aralarındaki çatışma ve Mahmut Usta’nın yaralı halde kuyunun dibinde terk edilmesi (Dionysos sahneden çıkar); 3) Cem’in Apollonculuktan Sokratesçiliğe geçişi ve rasyonalist babası Akın’la tamamen özdeşleşmesi; 4) Cem ve Enver’in (Apolloncu ve Dionysosçu güçlerin) kuyu başında buluşması (tragedyanın yeniden doğuşu).

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Kırmızı Saçlı Kadın, Friedrich Nietzsche, Tragedyanın Doğuşu

Etik Beyan

Bilimsel bir çalışmada şart olan tüm etik ilkelere uyduğumu beyan ederim.

Kaynakça

• AYGÜN, Ö. “Yeni Truva Atı: Sophokles’in Kral Oidipous Tragedyasında Dilin Rolü”. Kaygı 30, 2018.
• ÇELİK, S. “Psikanalitik Bir Yaklaşımla Kırmızı Saçlı Kadın”. Balkanistik Dil ve Edebiyat Dergisi Cilt: 2 Sayı: 1, 2020.
• FREUD, S. Beş Konferans ve Psikanalize Toplu Bakış. Çev. K. Şipal, Cem Yayınevi, İstanbul 1996.
• GÖKNAR, E. “A Turkish Woman in the Oedipus Complex: Orhan Pamuk’s ʽThe Red-Haired Womanʼ”, https://lareviewofbooks.org/article/a-turkish-woman-in-the-oedipus-complex-orhan-pamuks-the-red-haired-woman/, 22.08.2017 [Erişim: 30.09.2023].
• JANASZCZYK, A. “Pozór jako apolińskie okrucieństwo”. Nowa Krytyka 15, 2003.
• KORUCU, A. A. “Freudyen ve Jungiyen Yaklaşımlarla Anne Olgusu”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23 (1), 2019.
• KUCIA, M. Filozofia Ericha Fromma. Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1994.
• NIETZSCHE, F. Pisma pozostałe 1862-1875. Çev. B. Baran, Inter Esse, Kraków 1993.
• NIETZSCHE, F. Müziğin Ruhundan Tragedyanın Doğuşu. Çev. İ. Z. Eyüboğlu, Say Yayınları, İstanbul 1994.
• NIETZSCHE, F. Putların Alacakaranlığı ya da Çekiçle Nasıl Felsefe Yapılır? Çev. M. Tüzel, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2010.
• NIETZSCHE, F. Tragedyanın Doğuşu. Çev. M. Tüzel, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2013.
• NIETZSCHE, F. “Oedipus. Reden des letzten Philosophen mit sich selbst”. Critical Edition (eKGWB) [Erişim: 21.06.2023].
• ORUÇ, O. “Kırmızı Saçlı Kadın Romanında İktidarın Kuyusunu Kazmak”. Karadeniz Araştırmaları XIX/76, 2022.
• ÖZYILDIRIM, İ. “Oidipus’un Öyküsünün Oidipal Kompleksin Biçimlenişi Çerçevesinde Yeniden Değerlendirilmesi ve Açımsanması”. Oidipus – Psikomitoloji: Psikanalitik ve Klinik Yorumlar. Derleyen: M. B. Saydam, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2023.
• PAMUK, O. Saf ve Düşünceli Romancı. İletişim Yayınları, İstanbul 2011.
• PAMUK, O. Kırmızı Saçlı Kadın. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2016.
• SOFOKLES. Kral Oidipus. Çev. G. Dilmen, Mitos Boyut Yayınları, İstanbul 2002.
• SOFOKLES. Kral Oidipus. Çev. B. Tuncel, Mitos Boyut Yayınları, İstanbul 2009.
• TAŞKAN, M. B. “Freud’un Oidipus Kompleksi”, https://psikoofis.com/icerik/freudun-oidipus-kompleksi, 30.01.2021 [Erişim: 15.06.2023].
• TÜRKER, E. “The well of Orhan Pamuk”, https://t24.com.tr/k24/yazi/the-well-of-orhan-pamuk,1094 [Erişim: 05.09.2023].
• VANLEENE, S. M. Acar. “Nietzsche’nin Sanat Anlayışı Bağlamında Apollon ve Dionysos”. Felsefe Dünyası 1 (53), 2011.