AN EMPIRICAL ANALYSIS ON TAX COMPLIANCE OF UNDERGRADUATE STUDENTS

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 131 - 148, 01.05.2024

Erhan Çelik

Öz

In this study, in order to determine the tax compliance of undergraduate students, it is investigated whether the tax compliance of Faculty of Economics and Administrative Sciences (FEAS) students studying social, human, and administrative sciences differs from that of Engineering Faculty students studying engineering sciences. The data were collected using the Afyon Kocatepe University Faculty of Economics and Administrative Sciences and Faculty of Engineering questionnaire and analyzed with the Tobit regression model. Results show that FEAS students want to pay 2,397 ₺ (49.1%) more tax than Engineering Faculty students. In addition, it has been determined that high-income students want to pay 1,481 ₺ (30.3%) more tax than low-income students, and students living in densely populated areas want to pay 1,577 ₺ (32.3%) less tax than other students.

Anahtar Kelimeler

Tax Compliance, Undergraduate Student, Tobit Regression Model

LİSANS ÖĞRENCİLERİNİN VERGİ UYUMU ÜZERİNE AMPİRİK BİR ANALİZ

Öz

Bu çalışmada, lisans öğrencilerinin vergi uyumunu tespit etmek amacıyla sosyal, beşeri ve idari bilimler alanında eğitim alan İktisadi İdari Bilimler Fakültesi (İİBF) öğrencilerinin vergi uyumunun, mühendislik bilimleri alanında eğitim alan Mühendislik Fakültesi öğrencilerinden farklı olup olmadığı araştırılmaktadır. Veriler, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF ve Mühendislik Fakültesinde anket yöntemi kullanılarak toplanmış ve Tobit regresyon modeli ile analiz edilmiştir. Bulgular; İİBF öğrencilerinin Mühendislik Fakültesi öğrencilerinden 2.397 ₺ (%49,1) daha fazla vergi ödemek istediklerini göstermektedir. Ayrıca yüksek gelirli öğrencilerin düşük gelirli öğrencilerden 1.481 ₺ (%30,3) daha fazla ve nüfusu daha yoğun bölgelerde yaşayan öğrencilerin diğer öğrencilerden 1.577 ₺ (%32,3) daha az vergi ödemek istedikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vergi Uyumu, Lisans Öğrencisi, Tobit Regresyon Modeli.

Kaynakça

• Akkara, Ö. ve Gencel, U. (2016). Yükseköğretim öğrencilerinin vergiye yönelik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 28-48.
• Aktan, C. C. ve Çoban, H. (2012). Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi Perspektiflerinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler. İçinde Aktan, C. C., Kesik, A. ve Dileyici, D. (Ed), Yeni Maliye Değişim Çağında Kamu Maliyesi: Yeni Trendler, Yeni Paradigmalar, Yeni Öğretiler, Yeni Perspektifler (199-223). Ankara: Hermes Matbaacılık.
• Allingham, M. & Sandmo, A. (1972). Income tax evasion: A theoretical analysis. Journal of Public Economics, 1(3-4), 323-338.
• Alm, J. & Torgler, B. (2006). Culture diferences and tax morale in the United States and in Europe. Journal of Economic Psychology, 27(2), 224-246.
• Alm, J. & Torgler, B. (2011). Do ethics matter? Tax compliance and morality. Journal of Business Ethics, 101(4), 635-651.
• Alm, J. (2019). What motivates tax compliance?. Journal of Economic Surveys, 33(2), 353-388.
• Alm, J., Bloomquist, K. M. & Mckee, M. (2015). On the external validity of laboratory tax compliance experiments. Economic Inquiry, 53(2), 1170-1186.
• Alm, J., Jackson B. R. & Mckee, M. (1992a). Estimating the determinants of taxpayer compliance with experimental data. National Tax Journal, 45(1), 107-114.
• Alm, J., Liu, Y. & Zhang, K. (2019). Financial Constraints and Firm Tax Evasion. International Tax Public Finance, 26(1), 71-102.
• Alm, J., Mcclelland, G. H. & Schulze, W. D. (1992b). Why do people pay taxes?. Journal of Public Economics, 48(1), 21-38.
• Andreoni, J., Erard, B. & Feinstein, J. (1998). Tax compliance. The Journal of Economic Literature, 36(2), 818-860.
• Barbuta-Mişu, N. (2011). A review of factors for tax compliance. Economics and Applied Informatics, 1, 69-76.
• Barlas, E. ve Güney, G. (2017). Üniversite öğrencilerinin vergi bilinç düzeylerinin ve fatura duyarlılıklarının ölçülmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 177-198.
• Baştürk, S. ve Taştepe, M. (2013). Evren ve Ömeklem. İçinde Baştürk, S. (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (129-159). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Becker, G. S. (1968). Crime and punishment: An economic approach. Journal of Political Economy, 76, 169-217.
• Becker, W., Buchner, H. J. & Sleeking, S. (1987). The impact of public transfer expenditures on tax evasion: An experimental approach. Journal of Public Economics, 34(2), 243-252.
• Benk, S., McGee, R. W. & Ross, A. (2009). An empirical study of ethical opinion in Turkey. Journal of Accounting, Ethics and Public Policy, 10(1), 83-99.
• Bernasconi, M. & Zanardi, A. (2004). Tax evasion, tax rates and reference dependence. Finanzarchiv, 60(3), 422-445.
• Beron, K., Tauchen, H. V. & Witte, A. D. (1992). The effect of audits and socioeconomic variables on compliance. In Slemrod, J. (Eds.), Why people pay taxes: tax compliance and enforcement (67-89). Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Çelebi, A. K., Miynat, M., Canbay, T., Bulut, Z. A., Mastar Özcan, P., Akyol Bulut, Ö., vd. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinci ve Vergi Algılarının Ölçülmesine Yönelik Ampirik Bir Araştırma: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Örneği. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Basımevi.
• Çelik, E. (2022a). Neoklasik iktisattan davranışsal iktisada doğru vergi uyumu: Ampirik bir analiz. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 4(3), 232-243.
• Çelik, E. (2022b). Vergi Ödemeyi Açıklamada Beklenti Teorisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (yayımlanmamış doktora tezi). Afyonkarahisar.
• Çiçek, U. ve Bitlisli, F. (2017). Vergi eğitiminin üniversite öğrencilerinin vergi bilinci ve farkındalığı üzerindeki etkisi: Bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(2), 261-278.
• Dhami, S. & Al-Nowaihi, A. (2007). Why do people pay taxes? Prospect theory versus expected utility theory. Journal of Economic Behavior & Organization, 64(1), 171-192.
• Dornstein, M. (1976). Compliance with legal and bureaucratic rules: The case of self employed in Israel. Human Relations, 29, 1019-1034.
• Dubin, J. A., Graetz, M. J. & Wilde, L. L. (1990). The effect of audit rates on the federal individual income tax 1977-1986. National Tax Journal, 43(4), 395-409.
• Durmuş, M. A. (2015). Üniversite öğrencilerinin vergi bilinç düzeylerinin fiş-fatura duyarlılığı ile ilişkisi: Aksaray Üniversitesinde bir araştırma. International Journal of Social Humanities Sciences Research, 2(2), 1-13.
• Durmuş, M. A. ve Ay, M. (2022). Üniversite öğrencilerinin muhasebe ders algılarının vergi bilinç düzeyleri ile ilişkisi: Aksaray Üniversitesinde bir araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(42), 325-342.
• Feld, L. P. & Tyran, J. R. (2002). Tax evasion and voting: An experimental analysis. Kyklos, 55(2), 197-221.
• Fonseca, M. & Myles, G. D. (2012). A Survey of Experiments on Tax Compliance. HM Revenue and Customs Research Report, 198.
• Franzoni, L. A. (1998). Tax evasion and tax compliance. (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=137430). Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
• Friedland, N., Maital, S. & Rutenberg, A. (1978). A simulation study of income tax evasion. Journal of Public Economics, 10(1), 107-116.
• Grasmick, H. G. & Bursick, R. J. (1990). Conscience, significant others, and rational choice: Extending the deterrence model. Law & Society Review, 24(3), 837-861.
• Gürçam, Ö. S. ve Moç, T. (2019). Vergi bilincinin vergi ahlakı üzerindeki etkisi: Iğdır Üniversitesi iktisat ve ilahiyat bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 7(4), 1405-1426.
• Gürler Hazman, G. ve Akbay, G. (2021). Üniversite öğrencilerinin vergi algıları üzerine sosyal medyanın etkileri. International Journal of Public Finance, 6(2), 312-331.
• İzgi Şahbaz, K. ve Saruç, N. T. (2012). Vergi ahlakını etkileyen faktörler: Sakarya Üniversitesi örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 1(4), 57-81.
• James, S. & Alley, C. (2002). Tax compliance, self-assessment and tax administration. Journal of Finance and Management in Public Services, 2(2), 27-42.
• Kadıoğlu Özdemir, H. (2021). Maliye bölümü lisans öğrencilerinin vergi bilincinin ölçülmesi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Maliye Bölümü öğrencileri örneği. Karadeniz Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-15.
• Karaca, C., Oktay, S. ve Yemez, İ. (2020). Vergi uyumunun ekonomik ve sosyo-kültürel belirleyicileri: Sivas ili örneği. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Sonbahar Özel Sayısı, 62-73.
• Karlılar, S. ve Kıral, G. (2018). Vergiye öğrenci bakış açısı: Çukurova Üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 45-66.
• Kıral, E. (2018). Vergi ahlak ve vergi bilincini etkileyen faktörler: Çukurova Üniversitesi öğrencileri üzerine bir analiz. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 150-167.
• Kiracı, K. ve Asker, V. (2019). Etkinlik ve etkinliği belirleyen faktörler: Havayolu şirketleri üzerine ampirik bir inceleme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1), 25-50.
• Kiracıoğlu, D. (2021). Üniversite maliye eğitiminin vergi kültürüne etkisi: Sakarya Üniversitesi SBF Maliye Bölümü örneği. Maliye Araştırmaları Dergisi, 7(2), 1-28.
• Kitapcı, İ. (2012). Vergi Etiğinin Oluşmasında Sosyal Sermayenin Belirleyici Unsurlarının Etkisi: Teorik Açıdan Bir Değerlendirme. İçinde Aktan, C. C., Kesik, A. ve Dileyici, D. (Ed), Yeni Maliye Değişim Çağında Kamu Maliyesi: Yeni Trendler, Yeni Paradigmalar, Yeni Öğretiler, Yeni Perspektifler (729-760). Ankara: Hermes Matbaacılık.
• Koban, E. ve Bulu, J. (2017). Yükseköğretim öğrencilerinin vergi farkındalığı ve vergiye gönüllü uyuma yönelik yaklaşımlarının değerlendirilmesi (Gaziantep Üniversitesi özelinde bir değerlendirme). SOBİDER, 4(12), 118-139.
• Kutlar, A. (2017). EViews ve SPSS ile logistik regresyon (logit), probit ve tobit modellerinin uygulamaları. Ankara: Orion Kitabevi.
• McGee, R. W. & BENK, S. (2011). The ethics of tax evasion: A study of Turkish opinion. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 13(2), 249-262.
• McGee, R., Devos, K. & Benk, S. (2016). Attitudes towards tax evasion in Turkey and Australia: A comparative study. Social Sciences, 5(10), 1-13.
• Ömürbek, N., Çiçek, H. G. ve Çiçek, S. (2007). Vergi bilinci üzerine bir inceleme: Üniversite Öğrencileri üzerinde yapılan anketin bulguları. Maliye Dergisi, 153, 102-122.
• Robben, H. S. J., Webley, P., Weigel, R. H., Warneryd, K. E., Kinsey, K. A., Hessing, D. J., et al. (1990). Decision frame and opportunity as determinants of tax cheating; An international experimental study. Journal Economic Psychology, 11(3), 341-364.
• Sağlam, M. (2013). Vergi algısı ve vergi bilinci üzerine bir araştırma: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencilerinde vergi algısı ve vergi bilinci. Sosyoekonomi, 19(19), 315-334.
• Sirkeci, O. ve Abdula, M. S. (2015). Ortadoğu uygarlıklarında vergi uygulamaları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(4), 1239-1252.
• Sour, L. (2004). An economic models of tax compliance with individual morality and conformity. Economia Mexicana, 13(1), 43-61.
• Şen, H. ve Sağbaş, İ. (2017). Vergi teorisi ve politikası. Ankara: Arıkan Yayınları.
• Tabakan, G. ve Avcı, O. (2018). Vergi bilinci ve vergi tutumunu etkileyen faktörler: Aksaray Üniversitesi İİBF öğrencileri üzerine bir analiz. Mali Çözüm, Eylül-Ekim Sayısı, 29-59.
• Teyyare, E. (2018). Maliye eğitiminin vergi okuryazarlığı düzeyine etkisi: Abant İzzet Baysal Üniversitesi örneği. Journal of Management and Economics Research, 16(4), 315-333.
• Wallschutzky, I. G. (1984). Possible causes of tax evasion. Journal of Economic Psychology, 5, 371-384.
• Yanık, A. ve Doğan, E. (2022). Vergi bilinci ve vergi algısı: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(44), 1-24.
• Yaniv, G. (1999). Tax compliance and advance tax payments: A prospect theory analysis. National Tax Journal, 52, 753-764.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS applied scientific research methods. Ankara: Detay Publishing.
• Yeşilyurt, Ş. (2015). Vergi bilincinin vergi ahlakı üzerindeki etkisi: Maliye ve ilahiyat bölümü öğrencileri örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 36-56.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2023). Öğrenim Düzeyine Göre Öğrenci Sayısı, 2022-2023 Yükseköğretim İstatistikleri, https://istatistik.yok.gov.tr/, Erişim Tarihi: 14.07.2023.
• Zhang, N., Andrighetto, G., Ottone, S., Ponzano, F. & Steinmo, S. (2016). Willing to pay? Tax Compliance in Britain and Italy: An experimental analysis. PLoS One, 11(2),1-14.