KONYA YUSUF AĞA KÜTÜPHANESİ “YY0000012/50” NUMARADA KAYITLI RİSÂLE Fİ’T-TEFSÎR İSİMLİ ESER VE TEFSİR İLMİ AÇISINDAN DEĞERİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 260 - 273, 01.05.2024

Mustafa Maden , Burhan Baltacı

Öz

Yazma eserler, İslam kültür mirasını günümüze aktarması açısından büyük önem arz etmektedir. Geçmiş ile gelecek arasında köprü kurma ve tarihin ilim hazinesini çağımıza taşıma noktasında, kütüphanelerde keşfedilmeyi bekleyen binlerce yazma eser bulunmaktadır. Biz de çalıştığımız alan olan tefsîr sahasıyla ilgili bir yazma eseri tercüme ve tahlil etmek amacıyla bu makaleyi kaleme aldık. Konya Yusuf Ağa Yazma Eserler Kütüphanesi’nde “YY0000012/50” numarada kayıtlı olan Risâle fi’t-Tefsîr isimli eser 310b-313a varaklar arasında bulunmaktadır. Katalog verilerine risâlenin müellifi İbrâhim b. Ahmed es-Sinobî olarak kaydedilmiştir. Eserin müellif veya müstensih dışında bir kişi tarafından el yazısı ile sonradan yazıldığı anlaşılan başlığı “Risâle-i Tefsîr” şeklindedir. Müellifin eseri yazma sebebi, Beydâvî’nin (ö. 685/1286) tefsirini istinsah ederken aklına takılan bazı hususları açıklama gereği duyması ve bunları hâşiye niteliğinde bir risale olarak kaleme almasıdır. Eserde; Hûd 11/96, eş-Şuarâ, 26/176, el-İsrâ, 17/7, en-Neml, 27/19, es-Saff, 61/6 âyetleriyle ilgili Beydâvî’nin bazı yorumları eleştirilmekte, bazıları da çeşitli açılardan izah edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, İbrâhim b. Ahmed es-Sinobî, Yazma, Beydâvî, Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-teʾvîl

Kaynakça

• Akkâvî, İ. F. (1996). el-Mu‘cizü’l-mufassal fî ulûmi’l-belâğa, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût.
• Askerî, E. H. H. (1419). Sınâ‘ateyn, el-Mektebetü’l-Unsuriyye, Beyrût.
• Baltacı, B. (2013). Müstakil Âyet Tefsirleri –Kastamonu Yazmaları-, Emin Yayınları, Bursa.
• Baltacı, B. (2018). “Beyzâvî’nin Sünnî Paradigma Tarafından Eleştirilen Yorumları Üzerine Bir Değerlendirme”, V. Uluslararası Şeyh Şa’ban-ı Velî Sempozyumu -Eş’arîlik-, 04-06 Mayıs 2018, 707-718.
• Begavî, E. M. M. (1420). Me‘âlimü’t-tenzîl fî tefsîri'l-Kur'ân, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût.
• Beydâvî, N. E. İ. (1418). Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Ârabî, Beyrût.
• Cevherî, E. N. İ. (1407). es-Sıhah tâcü’l-luğa, Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrût.
• Durmuş, İ. (2006). “Müşâkele”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul, 32/154-155.
• İbn Atıyye, E. M. A. (1422). el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-‘azîz, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût.
• İbn Ebû Zemenîn, E. A. M. (1423). Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîz, el-Fârûku’l-Hadîse, Kâhire.
• İbn Fûrek, E. B. M. (1430). Tefsîru İbn Fûrek, Camiatü Ümmi’l-Kura, Suûdiyye.
• İbnü’l-Cevzî, E. F. C. (1422). Zâdü’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût.
• Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. (2006). Diyânet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Kurtubî, E. A. M. (1384). el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kurʾân, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kâhire.
• Maden, Ş. (2015). Tefsirde Hâşiye Geleneği ve Şeyhzâde’nin Envârü’t-Tenzîl Hâşiyesi İSAM Yayınları, İstanbul.
• Maden, Ş. (2022). “Dursunzâde Abdülbâkî Efendi’nin Şuarâ Sûresi’nin Tefsiri Üzerine Yazdığı Hâşiyenin Tahkik ve İncelemesi”. Tahkik İslami İlimler Araştırma ve Neşir Dergisi, 5/1 (Haziran 2022), 51-126.
• Mâtürîdî, E. M. M. (2007). Te’vîlâtü’l-Kur’ân, Dâru’l-Mîzân, İstanbul.
• Mukâtil b. Süleymân, E. H., (1423). Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, Dâru İhyâi’t-Türâs, Beyrût.
• Nîsâbûrî, E. H. A. (1415). el-Vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz, Dâru’l-Kalem-ed-Dâru’ş-Şâmiye, Beyrût.
• Nîsâbûrî, E. H. A., (1430). et-Tefsîru’l-basît, İmâdetü’l-Bahsi’l-İlmî, b.y.
• Öztürk, M. (2006). “Mü’tefike”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul, 32/185-186.
• Râzî, E. A. F. (1420). Mefâtîhu’l-gayb, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût.
• Sa‘lebî, E. İ. A. (2002). el-Keşf ve’l-beyân ʿan tefsîri’l-Kurʾân, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût.
• Sem‘ânî, E. M. M. (1418). Tefsîrü’l-Kurʾân, Dâru’l-Vatan, Riyâd.
• Semerkandî, E. L. (ts.). Bahru’l-‘ulûm, y.y., b.y. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başk., https://portal.yek.gov.tr/works/detail/119994).
• Yahyâ b. Sellâm, E. Z. (1425). Tefsîru Yahyâ b. Sellâm, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût.
• Yerinde, A. (2018). “Belagat İlminde Müşâkele Sanatı”, Usûl İslam Araştırmaları, 30/30 (Aralık 2018), 7-30.
• Zemahşerî, E. K. M. (1419). Esâsü’l-belâga, Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut.
• Zemahşerî, E. K. M. (1407). el-Keşşâf ‘an hakâ’ikı gavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût.