TÜRK SAVUNMA SANAYİİNDEKİ GELİŞMELERİN ÜLKE KALKINMASI, SANAYİLEŞME VE İSTİHDAMA ETKİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 4, 182 - 201, 30.10.2024

Niyazi Gümüş

Öz

Savunma, ülkelerin bağımsızlığı, halkın güvenliği açısından önem arz etmektedir. Devletin en önemli görevlerinin başında ise halkının güveni, refahı ve huzurunu sağlamak yer almaktadır. Devletler bu görevini yârine getirmek için kendi savunma sistemlerini geliştirmek zorundadır. Savunma sanayini geliştiremeyen devletler ihtiyacı olan silah, mühimmat ve teçhizatı dış kaynaklardan temin etmek zorunda kalmaktadır. Bu durum ise silah sistemlerini ithal eden ülkeyi dışa bağımlı kılmakta, ithal edilen savunma sistemlerinin tedarikçi ülke istekleri doğrultusunda kullanılmasına neden olabilmektedir. Benzer durumu Türkiye Kıbrıs Barış Harekâtı ve terörle mücadelede yaşamıştır.
Kıbrıs Barış Harekâtı sonrası Türkiye’ye uygulanan ambargolar yerli savunma sanayiinin öneminin anlaşılmasına neden olmuştur. Türkiye bu tarihten itibaren savunma sanayii alanında ilerlemeler kaydetmiş, günümüzde savunma sistemlerindeki yerlilik oranı %80 seviyesine ulaşmıştır. Savunma sanayiindeki gelişmeler savunma sanayii ile bağlantılı olan diğer sanayi dallarının da gelişmesine katkı sağlamıştır. Türkiye’nin savunma sanayii ürünleri ithalatı azalmış, özellikle İHA ve SİHA alanındaki başarıları Türkiye’yi savunma sistemleri ihraç eden ülke konumuna getirmiştir. Bu durum ise hem ülkemizin kalkınmasına, hem de cari işlemler açığının azalmasına olumlu katkı sağlamıştır. Savunma sanayii alanında faaliyet gösteren firmaların istihdam ettiği kişi sayısı ise her geçen gün artmaktadır. Bunları bir bütün olarak değerlendirdiğimizde savunma sanayii dünyanın gelişmiş ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’nin de ekonomik kalkınmasına, diğer sanayi dallarının gelişmesine, istihdamın artmasına ve cari işlemler açığının azaltılmasına önemli katkılar sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik, Savunma Sanayii, Ekonomik Kalkınma, Sanayileşme

Kaynakça

• Başar, S:, Künü, S. (2012). Savunma Harcamalarının İktisadi Büyümeye Etkisi, Journal of the Institute of Social Sciences, Sy 10, ss. 1-30.
• Bekmezci, M., Rehman, W., Nadeem, M. (2023). Dünya Savunma Sanayisi, Savunma ve Güvenlik Ekonomisi, Editörler: Kemal EROĞLUER, Mustafa BEKMEZCİ, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, ss. 87-113.
• Budak Biçer, H. (2023). Savunma Harcamaları ve İstihdam İlişkisi: Türkiye Örneği, BİLTÜRK Journal of Economics and Related Studies, 6(1), ss.51-64.
• Çankaya Bayraklı, Z. (2024). Türkiye’nin Savunma ve Havacılık Sanayii ve İhracatı’nın Analizi (2002-2023), mevzu sosyal bilimler dergisi, sayı 11, ss. 205-240.
• DPT (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı Savunma Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
• Eroğluer, K. (2023). Türk Savunma Sanayisi, Editörler: Kemal EROĞLUER, Mustafa BEKMEZCİ, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, ss. 115-146.
• Giray, F. (2004). Savunma Harcamaları ve Ekonomik Büyüme, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), ss.181-199.
• Görgün, H. (2024). Türkiye Yüzyılı, Savunmanın Yüzyılı Olacak, Anahtar Dergisi, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Süreli Yayını, Sayı 424, Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık, Nisan 2024.
• İstikbal, D. (2022). Türk Savunma Sanayii Modeli ve Teknolojik Dönüşüm, İstanbul: SETA Yayınları.
• Karagöz, H. D. H. (2022). Savunma Sanayi Sektör Raporu, Konya: Konya Ticaret Odası.
• Kayan, A. (2017). Savunma Sanayinin Gelişimi Ve Savunma Harcamalarının Ekonomik Büyüme İle İlişkisi, T.C. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Küçükoğlu, M. (2023). Türk Savunma Sanayiindeki Gelişmelerin Ekonomiye Etkileri (2000-2023), Sakarya İktisat Dergisi, 12(1), ss. 15-41.
• Özen Atabey, A., Karakuş, M. (2023). Savunma Harcamaları, İşsizlik ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkilerinin Analizi: Türkiye Örneği, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 54, ss.39-55.
• Özer, A. İ. A. (2019). The Rise of the Turkish Defense Industry, İstanbul: SETA Publications, 44.
• SASAD (2012). SASAD Sektör Raporu. 10.07 2024 tarihinde file:///C:/Users/ngumus/Downloads/xSjoqujvBJaEnfnwwpm0dIU9s8hgNnS9KPVWK2UH%20(5).pdf internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2013). SASAD Performans Raporu. 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2013 internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2015). SASAD Performans Raporu, 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2015 internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2016). SASAD Performans Raporu, 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2016 internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2017). SASAD Performans Raporu, 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2017 internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2018). SASAD Performans Raporu, 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2018 internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2019). SASAD Performans Raporu, 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2019 internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2020). SASAD Performans Raporu, 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2020 internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2021). SASAD Performans Raporu, 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2021 internet adresinden erişilmiştir.
• SASAD (2022). SASAD Performans Raporu, 10.07 2024 tarihinde https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2022 internet adresinden erişilmiştir.
• SSB (2024). T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı 2023 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara: Şubat 2024, 12.08.2024 tarihinde https://www.ssb.gov.tr/Images/Uploads/files/2023%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Faaliyet%20Raporu(1).pdf internet adresinden erişildi.
• Seyidoğlu, H. (2009). Uluslararası İktisat, 17. Baskı, İstanbul: Gizem Can Yayınları.
• STM (Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş. (2021). Türk Savunma Sanayiinin Yükselişi ve Ambargolar, İstanbul: Thinktech STM teknolojik Düşünce Merkezi Yayınları.
• Şimşek, T., Özkaya, Y. (2018). “Türkiye’de Terörizm ve Temel Makroekonomik Göstergeler Arasındaki İlişki”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), ss. 267-290.
• T:C: Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023).
• T. C. Ticaret Bakanlığı (2024). Ekonomik Görünüm Haziran 2024, 17.07.2024 tarihinde https://ticaret.gov.tr/data/5e18288613b8761dccd355ce/Ekonomik%20G%C3%B6r%C3%BCn%C3%BCm%202024%20(Haziran).pdf internet adresinden erişilmiştir.
• Temiz, D. (2012). Ekonominin Önemli Bir Parçası: Savunma Sanayii, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 33, ss. 1-18.
• Topbay, A., Taşkın, E. (2023). Savunma Sanayi Uygulamalarının Ve Harcamalarının Savunma Performansına Etkisi: Türkiye Örneği, Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı 12, ss. 62-77.
• TÜİK (2024). İstatistikler, 10.07 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Mayis-2024-53522&dil=1 internet adresinden erişilmiştir.
• Üçler, G. (2017). Türkiye’de Savunma Harcamalarının İşsizlik Üzerine Etkisi: 1980-2014 Dönemi İçin Ekonometrik Bir Analiz, Journal of Yasar University, 12(46), ss. 161-170.
• Wezeman, P. D., Djokiç, K., George, M., Hussain, Z., Wezeman, S. T. (2024). Trends in Internatıonal Arms Transfers, SIPRI, March 2024.
• Wicaksono, T. Perwita, A. A. B. (2020). The Military Industrial Complex In a Developing Country: Lessons from the Republic of Turkey, Jurnal Hubungan Internasional, 9(1), ss. 53-67.
• World Bank (2024). 17.07.2024 tarihinde https://data.worldbank.org/country/turkiye internet adresinden erilmiştir.
• Yakıcı Öksüz, D., Öztürk, Z. (2020). Türkiye’de Savunma Sanayinin Sanayi Sektörünün Gelişim Sürecindeki Rolü, Dünden Bugüne Ekonomi Yazıları II, Editörler: Ayhan ORHAN, M. Rıdvan İNCE, Sedanur DEMİR, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, ss. 62-81.
• Yılmaztürk, A. (2023). Türkiye'de Savunma Sanayi Sektörü ve Ekonomi Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi, Enderun Dergisi, 7(2), ss. 139-165.