Rus Çarlığı tarafından 1865 yılında Aral Gölü’nden Issık Göl’e kadar geniş bir alanı kaplayan bölgede Türkistan Eyaleti (Oblastı) kuruldu. Issık-kol, Çui, Talas, Ketmen Töbö ve daha sonra Narın ilçelerini içeriyordu. 1867 yılında bu bölge Türkistan Umumi Valiliği adı altında ayrı bir idari yönetim hâline getirilmiş ve sınırları içerisinde Sir-Derya ve Ceti-Suu bölgeleri kurulmuştur. Rus sömürgecileri işgal altındaki kolonilerin uzun vadede gerçek Rus toprağı hâline gelmesini istiyorlardı. Kırgızistan dahil Türkistan için de aynı hedef belirlendi. Özel olarak da Rusya’nın merkezinden çiftçilerin göçü yoğunlaştırıldı. Onlara en iyi araziler verildi, 15 yıl süreyle vergi ve askerlikten muaf tutuldular ve nakdî yardımda bulunuldu. 1896’da yalnızca Pişpek ve Prjevalsk ilçelerinde 26 Rus köyü ortaya çıktı. XIX. yüzyılın sonlarında Rus çiftçiler Güney Kırgızistan’a gelmeye başladı. Burada ilk Rus köyleri 1893 yılında Pokrovka ve Oş uyezdlerinde (“ilçe”,”kasaba”) kuruldu. Gelen tüm yabancı çiftçiler, Kırgız halkının verimli topraklarını işgal ederek halkı dağlara kadar kovaladılar. Rus gücünün vergi politikasına göre Kırgızlar Rus devletine devredildikten sonra önce Kokon Hanlığı’na ödedikleri vergilere benzer vergiler ödediler, daha sonra ise yeni vergi türleri oluşturuldu. XX. yüzyılın başında sömürge politikası gittikçe eskisinden daha güçlendi. Bütün bunlar yerel halkın memnuniyetsizliğine ve ayaklanmasına yol açtı. Bu tür ilk başkaldırmalardan biri, 17 Mayıs 1898’de Andican kenti yakınlarında başlayan ve Rus yetkililer tarafından bastırılan “Andican Ayaklanması” idi. Çok geçmeden 1916’da ağır kayıplara yol açan “Ürkün” adı verilen kurtuluş mücadelesi başladı. Bu çalışma literatür yöntemiyle araştırma makalesidir ve amacı Rus siyasetinin neticesinde Orta Asya’da ortaya çıkan iki ayaklanma konusunda bilgilendirmek, fikir beyan etmek ve konuyu açıklamaktır.
Andican Ayaklanması Ürkün Kurtuluş Mücadelesi Orta Asya Türkistan Eyaleti Rus İmparatorluğu
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Orta Asya Tarihi |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 30 Ocak 2025 |
Yayımlanma Tarihi | 31 Ocak 2025 |
Gönderilme Tarihi | 6 Ocak 2025 |
Kabul Tarihi | 29 Ocak 2025 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 12 Sayı: 1 |