AN UNKNOWN WORK OF HEVÂYÎ

Yıl 2022, Sayı: 12, 115 - 132, 22.12.2022

Oğuzhan Gündüz

Öz

According to biographical sources, Hevâyî (d. 1017/1608-1609), whose real name is Mustafa, is a man of letters. He lived in the Ottoman field in the 16th century. Although various works belonging to Hevâyî have been recorded in biographies and other biographical sources, none of them has survived. As a result of catalogue searched for a long time, we came across an article consisting of two detached prose stories that we found in the National Library of France and that we believed to belong to Mustafa Hevâyî. There are two manuscripts of the work registered as Turc 454 and Turc 713 in the Cordonne Arsenal section of the French National Library. In this article, all the works with the pseudonym Hevâyî in classical Turkish literature are briefly introduced and their works are mentioned. In addition, it is explained why the work we found belongs to Mustafa Hevayî, not to the authors who use other Hevayî pseudonyms. Found manuscripts were described and the first leaves of the work and the temet/ferağ record were transferred to today's Turkish as an example. The elements that are taken into consideration while transferring them to today's Turkish are indicated in the footnote. In addition, brief information was given about the content of the work and the naming problem of the work was also discussed in line with the information given.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish literature, XVI. Century, manuscript, Mustafa Hevâyî, National Library of France.

HEVÂYÎ’NİN BİLİNMEYEN BİR ESERİ

Öz

Asıl adı Mustafa olan Hevâyî (ö. 1017/1608-1609), biyografik kaynaklara göre XVI. yüzyıl Osmanlı sahasında yaşamış bir ediptir. Tezkirelerde ve diğer biyografik kaynaklarda Hevâyî’ye ait gösterilen muhtelif eserler kaydedilmiş olsa da bunların hiçbiri bugün elimize ulaşmış değildir. Uzun süredir yaptığımız katalog taraması sonucunda Fransa Milli Kütüphanesi’nde bulduğumuz ve Mustafa Hevâyî’ye ait olduğu kanısına vardığımız mensur iki hikâyeden oluşan bir yazmaya rastlanılmıştır. Söz konusu yazmanın, Fransa Milli Kütüphanesi Cordonne Arsenal bölümünde Turc 454 ve Turc 713 numaraya kayıtlı olmak üzere iki adet nüshası mevcuttur. Bu makalede klasik Türk edebiyatında Hevâyî mahlasını kullanan tüm edipler kısaca tanıtılmış ve eserlerinden söz edilmiştir. Bununla beraber bulduğumuz eserin diğer Hevâyî mahlasını kullanan ediplere değil de neden Mustafa Hevâyî’ye ait olabileceği açıklanmıştır. Bulunan yazmanın mevcut iki nüshasının tavsifi yapılmış ve örnek olması açısından da eserin ilk varakları ve temmet/ferağ kaydı günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Günümüz Türkçesine aktarırken de dikkat edilen unsurlar dipnotta belirtilmiştir. Ayrıca eserin içeriği hakkında kısaca bilgi verilmiş ve verilen bilgiler doğrultusunda eserin isimlendirme sorununa da değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, XVI. yüzyıl, yazma eser, Hevâyî, Fransa Milli Kütüphanesi., Mustafa Hevâyî

Kaynakça

• Akkuş, M. (2008). Tezkire-i Şu‘arâ-yı Bağdâd. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Aycan, İ. (2004). “Mervân I” DİA. Cilt: XXIX, s. 225-227.
• Hevâyî, Fransa Milli Kütüphanesi, Cardonne Arsenal: 454 Turc. s. 1b-98a ve 713 Turc. s. 236a-422a.
• İnce, A. (2018). Tezkiretü’ş-şu‘arâ (Mirza-zâde Mehmed Salim Efendi). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kavruk, H. (2016). Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler. Ankara: MEB Yayınları.
• Naci, M. (2000). Osmanlı Şairleri (haz. Cemal Kurnaz). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sungurhan, A. (2017). Tezkiretü’ş-şu‘arâ (Kınalızâde). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 12.01.2022].
• Sungurhan, A. (2017). Tezkiretü’ş-şu‘arâ (Beyânî). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55835,beyani-tezkiresipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 12.01.2022].
• Saraç, M.A. Y. (2016). Osmanlı Müellifleri (Bursalı Mehmed Tahir). Ankara: TÜBA.
• Ünver, İ. (1993). “Çeviriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”. AÜDTCF Türkoloji Dergisi, C.XI, S.I, s. 51-89.
• Yakar, H. İ. (2020). “Hevâyî/İbrahim”, TEİS. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hevayi-mustafa-hevayi-efendi [erişim tarihi: 15.02.2022].
• Yakar, H.İ. (2000). “Gazi Antepli Divan Şairleri”,Osmanlı Döneminde Gaziantep Sempozyumu (22 Ekim 1999). Gaziantep. s. 183-196.
• Yazıcı, H. (1998). “Hikâye”, DİA, C. XVII, s. 479-485.
• Yiğit, İ. (1995). ). “Emeviler”, DİA, Cilt: XI, s. 87-104.
• Yiğit, S.(2021) “Vamık u Azra (Hevâyî)”, TEES. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/vamik-u-azra-hevayi [erişim tarihi: 07.10.2022].
• Zavotçu, G. (2017). Rızâ Tezkiresi. Ankara Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/73320,riza-tezkiresi2020pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 12.01.2022].