BANKACILIK SEKTÖRÜNDE KİŞİLERARASI İLİŞKİ BOYUTLARININ BEŞ FAKTÖR MODELİ İLE TEST EDİLMESİ: BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 12, 65 - 87, 27.12.2018

Mehmet Erkan Toksöz , İbrahim Sani Mert

Öz

Bu çalışma bankacılık sektöründe çalışan personellerin kişilerarası ilişki boyutlarının empati ve duygu farkındalığı açısından beş faktör modelinden hareketle dışadönüklük, uyumluluk ve duygusal denge üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Gaziantep, İstanbul, Ankara, İzmir, Malatya, Diyarbakır, Mersin, Hatay ve Kahramanmaraş illerindeki bulunan bankalarda çalışan personeller çalışmanın veri tabanını oluşturmaktadır. Çalışmada SPSS (Statistical Package For Social Sciences- Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paketi) / Windows 22.00 sürümü kullanılarak bankacılık sektöründe çalışan personellerin empati ve duygu farkındalıklarıyla , dışadönüklük, uyumluluk ve duygusal dengeleri arasında ilişkinin olup olmadığını incelemiştir. Bağımlı değişkenler olarak dışadönüklük, uyumluluk ve duygusal denge, bağımsız değişkenler olarak empati ve duygu farkındalığı alınmıştır. Analiz sonucunda dışadönüklük ve uyumluluğun empati ve duygusal farkındalığı etkilemediği, duygusal dengenin her iki kişilerarası ilişki boyutunu etkilediği saptanmıştır. Duygusal denge faktörünün kişilik özelliklerini taşıyan banka personellerinin müşterilerle empati kurabildiği ve müşterilerle ilişkilerin geliştirilmesinde kendi duygularını ön plana çıkardığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik, kişilerarası ilişki, bankacılık, beş faktör kişilik envanteri

Kaynakça

• KAYNAKÇAAlver, B. (1998). Bireylerin uyun düzeyleri ile empatik becerileri arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.Antonioni, D. (1998). Relationship between the big five personality factors and conflict management styles. International Journal of Conflict Management, 9 (4), 336-355.Barrick, M. R. and Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance : a meta-anallysis. Personnel Psiychology, 44, 1-26.Basım, H. N., Çetin, F. ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 20-34.Başak, S. (2010). Genelleşmiş güven ve toplumsal cinsiyet. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27(1), 53-71.Berger D. (1984). On the way to empathic understanding. American Journol of Psychotherapy, 28 (1), 111-119.Bircan, S. ve Bacanlı, F. (2005). Ergenlerin duygusal zekalarının çatışma eğilimlerine ve suç davranışlarına etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 61-82.Bishop, W. (1997). Questions as interventions; big five personality factors and perceptions of socratic, solution focused and diagnostic styles, Doctorate Dissertation St. Jhon’s University, New York.Caligiuri, P. M. (2000). The big five personality characteristics as predictors of expatriate’s desire to terminate the assignmetn and supervisor-rated performance, Personnel Psychology, 53, 67-68Can, Y. (2007). A tipi ve B tipi kişilikler bakımından mobbing kişilik ilişkisinin incelenmesi ve bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.Church , M. K. (1993). Investigation and measurement of personality structure in a non-western culture: relating indigenous philiphinne dimensions to the big five model, Doctorate Dissertation, Washington State University.Çelebi, N. ve Uğurlu, B. (2014). Resmi liselerde çalışan öğretmenlerin kişilik özelliklerinin demografik değişkenlere göre incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 537-569.Demircan, N. ve Ceylan, A. (2003). Örgütsel güven kavramı: Nedenleri ve sonuçları. Yönetim ve Ekonomi, 10(2), 139-150.Demirkan, S. (2006). Özel sektördeki yöneticilerin ve çalışanların bağlanma stilleri, kontrol odağı, iş doyumu ve beş faktör kişilik özelliklerinin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.Deniz, A. ve Erciş, A. (2008). Kişilik özellikleri ile ilgili algılanan risk arasındaki ilişkilerin incelenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 301-330.Develioğlu, K. ve Tekin, Ö. A. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve yabancılaşma arasındaki ilişki: Beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 15-30.Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.Erden İmamoğlu, S. (2009). Kişilerarası ilişki boyutları ölçeğinin (KİBÖ) geliştirilmesi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.Gençoğlu, C. (2012). Duygu odaklı terapiye dayalı duygusal farkındalık eğitiminin genç yetişkinlerin iyimserlik düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.Hasta, D. ve Güler, M. E. (2013). Saldırganlık: Kişilerarası ilişki tarzları ve empati açısından bir inceleme. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 64-104.Hoxha, G. (2011). Arnavutluk ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin kişilerarası ilişki ile problem çözme becerilerinin karşılaştırılması (Epoka ve Selçuk Üniversitesi örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.Koçak, R. (2002). Aleksitimi: Kurumsal çerçeve tedavi yaklaşımları ve ilgili araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35 (1-2), 183-212.Kuyumcu, B. (2012). Türk ve İngiliz üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş duygusal farkındalık ve duygularını ifade etmelerinin ülke ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 1-24.Lane, R. D., Sechrest, L., Riedel, R., Shapiro, D., Kaszniak, A. (2000). Pervasive emotion recognation deficir common to alexitymia and repressive coping style. Psychosomatic Medicine, 62, 492-501.McCrea, R.R. and Costa Jr., P. T. (2008). The five-factor theory personality. In O. P. Jhon, R. W. Robins L. A. Pervin (Eds.). Handbook of personality (pp. 159-185). New York: The Guilford Press.Merdan, E. (2013). Beş faktör kişilik kuramı ile iş değerleri ilişkisinin incelenmesi: bankacılık sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7, 140-159.Moberg, P. J. (2001). Linking confl ict strategy to the fi vefactor model: theoretical and empirical foundations. International Journal of Conflict Management, 12 (1), 47-22.Nelson, K. W. (2011). “Motivation and Personality: An Examination of the Big Five Personality Trait Factors and Their Relationship with Sales Performance in a Non-Cash Incentive Program”, Doctorate Dissertation, Capella University, Minnesota.Özen Kutaniş, R. ve Elçi, M. (2006). Psikoteknik testlerin birbirleri ve bireysel özellikler ile uyumu: bir geçerlilik analizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 2(1), 1-18.Puher, M. A. (2009). The big five personality tarits as predictors of adjustmentto college. Master Dissertation, Villanova University.Rogers, C. L. (2005). An investigation of the big five and narrow personality traits in relation to academic performance, Doctorate Dissertation, The University of Tennessee, Knoxville.Somer, O., Korkmaz, M. ve Tatar, A. (2002). Beş faktör kişilik envanterinin geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33.Tekin, Ö. A., Turan, S. N., Özmen, M., Turhan, A. A. ve Kökçü, A. (2012). Beş faktör kişilik özellikleri ve örgütsel çatışma yönetimi arasındaki ilişkiler: Ankara’daki beş yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir uygulama. Journal of Yaşar University, 27(7), 4611-4641.Türk Dil Kurumu (TDK), http:// tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&view =bilimsanat&kategoriget=terim&kelimeget=empati&hngget=md (08/07/2018)Yanbastı, G. (1990). Kişilik kuramları. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.Yelboğa, A. (2006). Kişilik özellikleri ve iş performansı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. “İş,Güç”Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8 (2), 1303-2860.Yüksel, Ç. (2008). Üniversite öğrencilerinin kişilerarası ilişkilerinde yaşadıkları problemleri çözme becerilerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.Zhang, L. (2003). Does the big five predict learning approaches? Personality and Individual Differences, 34, 1431-1446.Zhou, Y., Wang, K., Chen, S., Zhang, J. and Zhou, M. (2017). The actor, partner, similarity effects of personality and interactions with gender and relationship duration among Chinese emerging adults. Psychology Journal, 1-13.