KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, İKLİM MÜLTECİLERİ VE GÜVENLİK

Yıl 2019, ASSAM ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİ 13. ULUSLARARASI KAMU YÖNETİMİ SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ ÖZEL SAYISI, 255 - 270, 23.09.2019

Fırat Harun Yılmaz , Mücahit Navruz

Öz

İnsanların yer değiştirme
süreci ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel birçok sebebe bağlıdır. Çevre
sorunları da bu meselelerden biridir. İnsanların yaşamını sürdürülebilmesi için
gerçekleştirdiği faaliyetler, çevre sorunlarını beraberinde getirmektedir.
Çevresel sorunlar ve değişimler nedeniyle geçici veya sürekli yer değiştirme
durumu, insanlığın ortaya çıkışından beri var olmuştur. Kaynakların tükenmesi, ekilebilir
arazilerin yokluğu, mevsimler değişiklikler insanları bir yerden farklı bir
bölgeye göç etmeye zorlamıştır. Küresel ölçekte çevre sorunları sebebiyle
meydana gelen yer değiştirmeler ise 1980’li yıllardan beri
tartışılagelmektedir. İnsan faaliyetleri sonucunda meydana gelen küresel
ölçekli sorunlardan biri iklim değişikliğidir. Küresel iklim değişikliği yaşam
koşullarına doğrudan etki edebilme potansiyeline sahiptir. Bu nedenle iklim
değişikliği farklı disiplinlerin çalışma konusu haline gelmiştir. Küresel iklim
değişikliğinin doğrudan veya dolaylı etkileri sonucunda meydana gelen göçler
geleneksel mülteci yaklaşımından farklı olarak iklim mültecileri meselesini
ortaya çıkarmıştır. Deniz seviyesinin yükselmesi, tarım arazilerinin
verimsizleşmesi, doğal afetler gibi etkileri nedeniyle yaşam alanlarını terk
etmek zorunda kalan iklim mültecileri son yıllarda gündeme gelmektedir. Bu
noktada küresel iklim değişikliği bağlamında kimlerin iklim mültecisi olarak
kabul edilmesi, iklim mültecilerine ne tür bir statü verilmesi ve bu kişilere
yönelik ne tür politikaların geliştirilmesi gerektiği soruları ortaya
çıkmaktadır. Mültecilerin Hukuki Duruma İlişkin Cenevre Sözleşmesi kapsamına
girmeyen, çevre mültecileri ile doğrudan ilişkili olan iklim mültecileri, sadece
çevre değil güvenlik konusuyla da ilişkilidir. Bu kapsamda çalışma küresel
iklim değişikliği bağlamında iklim mültecilerinin mevcut durumunu ve güvenlik
açısından geleceğe yönelik olası etkilerini araştırmayı amaçlamaktadır.
Çalışmada ilk olarak küresel iklim değişikliğinin meydana getirdiği sorunlar ve
güvenlik ilişkisi mevcut literatür ve güncel olaylar üzerinden ele
alınmaktadır. Ardından küresel iklim değişikliği bağlamında iklim mültecileri
incelenmektedir. Bu kapsamda iklim mültecileri kavramının kapsamı,
ulusal/uluslararası düzeydeki hukuki düzenleme ve uygulamalar üzerinden
değerlendirilmektedir. Son olarak dünyadan iklim mültecileri örnekleri, iklim
mültecilerinin meydana getirebileceği güvenlik meseleleri ve güvenlik
yaklaşımları ele alınmaktadır. Çalışmada, gelecekte küresel iklim
değişikliğinin ve bu değişim sonucunda sayıları artacak olan iklim
mültecilerinin ulusal ve uluslararası güvenlik politikalarının oluşturulmasında
etkin faktörler arasında yer alabileceği sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Küresel İklim Değişikliği, Mülteci, İklim Mültecileri, Göç, Güvenlik

Kaynakça

• Adger, W. N. (2010). Climate change, human well-being and insecurity. New Political Economy, 15(2), 275-292.
• Apap, J. (2018). The concept of "climate refugee" Towards a possible definition. European Parliamentary Research Service
• Arnell, N. W., Cannell, M. G., Hulme, M., Kovats, R. S., Mitchell, J. F., Nicholls, R. J., ... & White, A. (2002). The consequences of CO 2 stabilisation for the impacts of climate change. Climatic Change, 53(4), 413-446.
• Barnett, J. (2003). Security and climate change. Global environmental change, 13(1), 7-17.
• Barnett, J., & Adger, W. N. (2007). Climate change, human security and violent conflict. Political geography, 26(6), 639-655.
• Baysal, B., & Karakaş, U. (2017). Climate Change and Security: Different Perceptions, Different Approaches. Uluslararası İlişkiler/International Relations, 14(54), 21-44.
• Biermann, F., & Boas, I. (2010). Preparing for a warmer world: Towards a global governance system to protect climate refugees. Global environmental politics, 10(1), 60-88.
• Brown, O. (2008). Migration and climate change. IOM migration research series no. 31. International Organization for Migration, Geneva, 7.
• Doyle, T., & Chaturvedi, S. (2011). Climate refugees and security: Conceptualizations, categories, and contestations. The Oxford handbook of climate change and society. Oxford: Oxford University Press, 278-291.
• Ekşi, N. (2016). İklim Mültecileri. Göç Araştırmaları Dergisi, 2(2), 10-58.
• Gönenç, D. & Kibaroğlu, A. (2017). İklim Güvenliği Kavramının Türkiye İklim Politikasındaki Yeri. Alternatif Politika, İklim Değişikliği ve Enerji Özel Sayı, 1-26.
• Kaypak, Ş. (2012). Güvenlikte yeni bir boyut; çevresel güvenlik. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(8), 1-22.
• Laczko, F.ve Aghazarm, C. (Eds.). (2009). Migration, Environment and Climate Change: Assessing the Evidence Geneva: International Organization for Migration
• McAdam, J. (2012). Climate change, forced migration, and international law. Oxford University Press.
• McLeman, R. (2017). Migration and Displacement In a Changing Climate. (Eds. Caitlin E. Werrell-Francesco Femia). Epicenters of Climate and Security: the New Geostrategic Landscape of the Anthropocene. The Center for Climate and Security. 100-107
• Myers, N. (2005). Environmental refugees: an emergent security issue. 13th Economic Forum, Prague, 23-27 May 2005 Session III – Environment and Migration
• Myers, N., & Kent, J. (1995). Environmental exodus: an emergent crisis in the global arena. Climate Institute.
• Naser, M. M. (2011). Climate change, environmental degradation, and migration: a complex nexus. William & Mary Environmental Law and Policy Review 36,(3), 713-766
• Reuveny, R. (2007). Climate change-induced migration and violent conflict. Political geography, 26(6), 656-673.
• Sağsen, İ. (2011), İklim Değişikliğinin Güvenlik Boyutu ve Ortadoğu’ya Etkileri. Ortadoğu Analiz, 3 (26) 43-52.
• Sipahi, E. B. & Tekin, S. (2016). Akdeniz’de İklim Değişikliği ve Çevresel Güvensizlik Kıskacında İklim Mültecileri. Uluslararası Akdeniz’de Çevresel Güvenlik Konferansı. KKTC İmaj Yayınevi, 44-79
• Terminski, B. (2012). Towards recognition and protection of forced environmental migrants in the public international law Refugee or IDPs umbrella. http://ssrn.com/abstract=2029796, 12.02.2019
• Tower A. (2007). Shrinking Option The Nexus Between Climate Change, Displacement and Security in the Lake Chad Basin. www.climate-refugess.org Report No.1
• Trombetta, M. J. (2008). Environmental security and climate change: analysing the discourse. Cambridge Review of International Affairs, 21(4), 585-602.Türkeş, M. (2008). Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler. İklim Değişikliği ve Çevre, 1(1), 26-37.
• United Kingdom (2007). Energy, Security and Climate. United Nations Security Council open Debate: UK concept paper.
• Van Schaik, L. (2017). Climate change, migration & security: hype or reality?. http://gmaccc.org/wp-content/uploads/2017/11/Presentation-Louise-van-Schaik-_-Climate-migration-security.pdf, 24.02.2019
• Vural, Ç. (2018). Küresel İklim Değişikliği ve Güvenlik. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 7(1), 57-85.
• Werz, M. & Conley, L. (2012). Climate change, migration, and conflict-addressing complex crisis scenarios in the 21st century. January. Center for American Progress & Heinrich Böll Stiftung.
• Williams, A. (2008). Turning the tide: Recognizing climate change refugees in international law. Law & Policy, 30(4), 502-529.
• Yanık, M. (2012). Küresel Isınmanın Güvenlik Boyutu. Haliç Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Ziya, O. (2012). Mülteci-Göçmen Belirsizliğinde İklim Mültecileri. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 99, 229-240