GOLAN TEPELERİNİN COĞRAFİ VE STRATEJİK POTANSİYELİ VE ÖNEMİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 22, 87 - 102, 28.04.2023

Volkan Çetintaş , Mehmet Emin Sönmez

https://doi.org/10.58724/assam.1241445

Öz

Yahudilerin Kenan ili yani Suriye’nin kıyı kesimleri ile Mısır, Lübnan, Ürdün ve Filistin topraklarını kapsayan bu coğrafyaya ilk gelişleri M.Ö. 2. bin yıl içerisinde olduğu tahmin edilmektedir. Lakin Roma döneminden sonra Yahudilerin bölgeye toplu olarak gelişi 19. yüzyıla denk gelmektedir. Bu toprakların Yahudiler acısından kendilerine vaat edilmiş olarak görülmesi bölgeye kutsal bir bakış acısı kazandırmıştır. Siyasal Siyonizm’inde etkilerinin görülmeye başlandığı bu dönemlerde, Yahudilerin bu topraklara göç etmesi bölgede hâkim güç olan Arap devletler ile Yahudiler arasında bir dizi sorunu da beraberinde getirmiştir. 2 Kasım 1917 de yayınlanan Balfour Deklarasyonu ile devam eden bu süreç 1948 yılında İsrail devletinin ilan edilmesiyle çok daha şiddetli bir hal alan bu sorunlar gün be gün artarak devam etmiştir. Bölgedeki güvenlik kaygılarından ötürü saldırgan bir dış politika izleyen İsrail ile Arap devletleri arasında birçok savaş yaşanmıştır. 1967 yılındaki İsrail-Arap savaş sonucunda İsrail, Suriye’nin toprakları içerisinde bulunan ve hem jeostratejik hem de jeopolitik açıdan çok önemli bir konumda olan Golan Tepelerini işgal etmiştir. Bu işgal 1982 yılında İsrail’in bölgeyi ilhak ettiğini açıklaması ile önemli bir sorun haline gelmiş ve bu sorun günümüzde de devam etmektedir. Gerek yer altı ve yer üstü zenginlikleri ve gerekse de bölgeye hâkim olan konumu Golan Tepelerini oldukça önemli hale getirmekte ve bu nedenle Golan Tepeleri İsrail için vaz geçilemez bir alan olmaktadır. Bu özelliklerinden hareketle çalışmada Golan Tepelerinin mevcut potansiyeli ile Jeopolitik ve Jeostratejik özellikleri ele alınmış ve İsrail ile bölge ülkeleri açısından taşıdıkları önem tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Golan Tepeleri, İsrail, Arap-İsrail Savaşları, Suriye.

Kaynakça

• Ateş, H., & Mücahit, B. (2016). Ortadoğu’da Su Savaşı ihtimali. Yeni Türkiye Dergisi, 392-403.
• Bag, M. (2020, 01 28). euronews. 01 13, 2022 tarihinde İşgal altındaki Golan Tepeleri neden önemli? Nerede ve kimler yaşıyor?: https://tr.euronews.com/2020/01/28/isgal-altindaki-golan-tepeleri-neden-onemli-nerede-ve-kimler-yasiyor adresinden alındı
• Balpınar, Z. (2012). İsrail Güvenlik Politikasında Süreklilik ve Değişim (1948-2008). Z. Balpınar içinde, İsrail Güvenlik Politikasında Süreklilik ve Değişim (1948-2008) (s. 197). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Bayat, F. (2021, 12 27). haberler.com. 01 15, 2022 tarihinde Arap Birliği, İsrail'e Golan Tepelerinde kentsel ve demografik yapı değişikliği yapmaması çağrısında bulundu: https://www.haberler.com/arap-birligi-israil-e-golan-tepelerinde-kentsel-ve-14627849-haberi/ adresinden alındı.
• BBC. (2019, 03 25). BBC Nevs Türkçe. 01 12, 2022 tarihinde bbc.com: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47696932 adresinden alındı.
• Birişik, A. (2013). Hizbullah. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 18, s. 183-184.
• Bozbaş, G. (2019). Golan Kararı ve Bölgesel Yansımaları. Ortadoğu Uluslararası Siyaset Dergisi, 10(87), 26-29.
• Bozkurt, A. (2014). Hizbullah’ın Lübnan’da Kuruluşu ve Popülaritesinin Sebepleri. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 7 (XVII): 599-627.
• Çiçekçi, C. (2019). İsrail, Tiran Boğazı ve Ötesi: Jeopolitik Bir Okuma. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Dergisi, 68-62.
• Deveci, M. (2021, Ekim 11). Anadolu Ajansı. Ocak 13, 2022 tarihinde aa.com.tr: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-golan-tepelerindeki-yahudi-yerlesimcilerin-sayisini-iki-katina-cikarmayi-planliyor-/2388987 adresinden alındı.
• Erdoğan, L. T. (2007). Büyük Ortadoğu Projesi Çerçevesinde Petrolün Yeniden Dağılımı, Analiz Dergisi, 3: 82-84
• Esat, F. (2020, Aralık 9). İsrail güçleri Golan Tepeleri’nde 10 Suriyeliyi yaraladı. Eylül 5, 2021 tarihinde aa.com.tr: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-gucleri-golan-tepeleri-nde-10-suriyeliyi-yaraladi/2070961 adresinden alındı
• Gazel, F. (2008). Orta Doğu İşğal ve Yeni Enerji Jeopolitiği. Eskiyeni, 9: 21-27.
• Haberler.com. (2021, 08 06). 01 15, 2022 tarihinde Küresel iklim değişikliği su kaynaklarını savaş hatlarına dönüştürüyor: https://www.haberler.com/kuresel-iklim-degisikligi-su-kaynaklarini-savas-14313382-haberi/ adresinden alındı.
• Hayli, S. (2001). Rüzgar Enerjisinin Önemi, Dünyada ve Türkiye deki Durumu. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1-31.
• Hemmerle, O. B. (2005). Golan Heights. Encyclopedia of World Geography, 384-385.
• Huri, R. (2019, Mart 30). Çalınmış Golan: Su ve Petrol Dolu İki Deniz. Eylül 4, 2021 tarihinde Şarkul Avsat: https://turkish.aawsat.com/home/article/1657231/racih-huri/%C3%A7al%C4%B1nm%C4%B1%C5%9F-golan-su-ve-petrol-dolu-iki-deniz adresinden alındı
• Kerküklü, A. (2014). Kerkük’te Kanlı Petrol Savaşının Kirli Oyunları.
• Koç, H., & Yeminci, G. (2019). Golan Tepeleri: Gelişim Süreci, Hukuki Statüsü ve Soruna Yönelik Uluslararası Tepkiler. Ekonomi, İşletme ve Yönetim Dergisi, 65-81.
• Köylü, M. (2019). İsrail’in Kudüs ve Filistin’e Yerleşim Faaliyetleri ve Filistin Halkının Geleceği. İsrail ve Yahudi Çalışmaları Dergisi, 72-97.
• Kurt, M. (2021). Yahudi Nüfus Problemi ve İsrail Devleti’nin Yahudi Karakteri. Dergi Park, 194-219.
• Kutsal, E. (2009). İsrail-Filistin İhtilafı Özelinde Politik Bir Araç Olarak Su. Bilge Strateji Jeopolitik, Ekonomi-Politik ve Sosyo-Kültürel Araştırmalar Dergisi, 124-134.
• Mikhail, L. (2016, Ocak 11). İşgal edilmiş Golan Tepeleri: İsrail Suriye’nin doğal kaynaklarını nasıl sömürüyor? Eylül 5, 2021 tarihinde Medyasafak.net: https://www.medyasafak.net/haber/1910/isgal-edilmis-golan-tepeleri-israil-suriyenin-dogal-kaynaklarini-nasil-s%C3%B6muruyor-1910 adresinden alındı
• Özkan, S. (2018). İsrail' in Bölgesel Varlığının Politik ve Stratejik Önemi: Bölgesel ve Küresel Aktörlerin Çıkarları ve Politikaları Üzerinden Bir İnceleme. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Toplam Kalite Yönetimi Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Öztürk, Ş. (2007). Küreselden Yerele Tarım Politikaları. Sosyoloji Dergisi, 105-125.
• Parlar, S. (2003). Siyonist Sömürgeciliğin Ekonomik Dayanakları. Kudüs Dergisi, 2.
• Ramazanoğlu, Y. (2003). Golan Tepelerinde Kunaytre. Kudüs Dergisi, 1.
• Sarı, İ. (2016). Büyük Ortadoğu Projesi. İstanbul: Net Medya Yayımcılık.
• Sevim, C. (2012). Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği. Dergi Park, 4378-4391.
• Sonuç, Y. S. (2017). Başlangıcından Günümüze Dini Siyonizm. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri (Dinler Tarihi) Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 80-88.
• Suputnik Türkiye. (2021, 08 10). 01 13, 2022 tarihinde tr.sputniknews.com: https://tr.sputniknews.com/20210209/israilden-blinkena-golan-tepeleri-yaniti-sonsuza-kadar-israilin-parcasi-olarak-kalacak-1043772274.html adresinden alındı
• Şahin, G. (2019). Yaşanan Son Gelişmeler Doğrultusunda Suriye’nin Tarımsal Yapısı. Asya Araştırmaları Dergisi, 283-316.
• Tekinel, O. (2004). Tarımın Mevcut Durumu ve Önemi. Eylül 5, 2021 tarihinde cinetarım: htp://www.cinetarim. com.trldergi/arsiv4 8/aıastirma02.htrn adresinden alındı.
• TRT Haber, T. (2019, Mart 22). Golan Tepeleri Neden Önemli? Eylül 3, 2021 tarihinde Trt Haber:https://www.trthaber.com/haber/dunya/golan-tepeleri-neden-onemli 409398.html adresinden alındı.
• Turan, E., & Bayrakdar, E. (2020). Türkiye'nin Su Yönetim Politikaları: Ulusal Güvenlik Acısından Değerlendirme. Uluslar Arası Politik Araştırmalar Dergisi, 1-19.
• Velidedeoğlu, M. (2019, 03 29). Cumhuriyet. 12 10, 2021 tarihinde cumhuriyet.com.tr: https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/meric-velidedeoglu/golan-tepeleri-1318655 adresinden alındı
• Yavuz, S. (2007, 07 01). Su Kıtlığından Su Zenginliğine Giden Yolda İsrail... 01 17, 2022 tarihinde suvecevre.com: https://www.suvecevre.com/yayin/534/su-kitligindan-su-zenginligine-giden-yolda-israil-_15835.html#.YeUWGv5BzIU adresinden alındı.
• Yetim, M. (2015). Şiddet Eğilimli ve Direniş Temelli Şii Aktivizmi: Hizbullah’ın Fikirsel ve Örgütsel Zemini. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2 (2): 59-88.
• Yıldırım, S. (2020). İsrail Ve Suriye’nin Golan Tepeleri Üzerine Geliştirdikleri Söylemin Eleştirel Jeopolitik Analizi. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Zorlutuna, M. (2003). İsrail'in Toplumsal Yapısı. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.