MOBBING VE ÖRGÜTSEL SAPMA DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ: KAMU ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 7, 174 - 203, 31.12.2021

Burcu Timurcan Torun Alper Gürer

Öz

Örgütlerde mobbing davranışı, bir çalışanın diğer bir çalışanı sistematik olarak yıldırması, onu manipüle etmesi, küçük düşürmesi ve hata yapmaya zorlayarak sonunda işinden ayrılmaya varacak bir noktaya getirmesi sürecidir. Örgütsel sapma davranışı ise çalışanların örgütsel ve toplumsal normlara, genel kabullere ve kurallara aykırı şekilde hareket etmesi anlamına gelmektedir. Hem mobbing hem de örgütsel sapma üretkenlik karşıtı davranışlar arasında sayılabilen kavramlardır. Bu çalışmada mobbing ve örgütsel sapma davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca demografik özelliklere göre algılanan bu davranış düzeylerinin değişimi de araştırılmıştır. Örgütler için olumsuz sonuçları olan bu kavramların incelenmesinin hem sorunun ortaya konulmasına yardımcı olması hem de iki kavram arasındaki ilişkinin az çalışılması dolayısıyla yazına katkı sağlaması beklenmektedir. Kamu çalışanları üzerinde gerçekleştirilen alan araştırmasında anket yöntemi kullanılmış ve 395 kişiye ulaşılmıştır. Elde edilen bulgulara göre değişkenler ve alt boyutları arasında pozitif yönlü ilişkiler tespit edilmiştir. Ayrıca bazı demografik özellikler bakımından değişken ortalamalarının farklılaştığı tespit edilerek raporlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Örgütsel Sapma, Kamu Çalışanları

THE RELATIONSHIP BETWEEN MOBBING AND ORGANIZATIONAL DEVIATION BEHAVIORS: A STUDY ON PUBLIC EMPLOYEES

Öz

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Örgütsel Sapma

Kaynakça

• Andersson, L. M., & Pearson, C. M. (1999). Tit for tat? the spiraling effect of incivility in the workplace, Academy of Management Review, 24, 452-471.
• Appelbaum S. H., & Girard, D. R. (2007). Toxins in the workplace: effect on organizations and employees, Corporate Governance, 7(1), 17-28.
• Appelbaum, S. H., Iaconi, G. D., & Matousek, A. (2007). Positive and negative deviant workplace behaviors: causes, impacts and solutions, Corporate Governance, 7(5), 586-598.
• Appelbaum, S. H., Deguire, K. J., & Lay, M. (2005). The relationship of ethical climate to deviant workplace behavior, Corporate Governance, 5(4), 43-55.
• Aquino, K., Galperin, B. L., & Bennett, R. J. (2004). Social status and aggressiveness as moderators of the relationship between interactional justice and workplace deviance. Journal of Applied Social Psychology, 34(5), 1001-1029.
• Aquino, K., & Bradfıeld, M. (2000). Perceived victimization in the workplace: the role of situational factors and victim characteristics, Organization Science, 11(5), 525-537.
• Baron, R. A., & Neuman, J. H. (1996). Workplace violence and workplace aggression: evidence on their relative frequency and potential causes, Aggressive Behavior, 22(3), 161-173.
• Bedük, A., & Ata, N. (2019). Mobbing ile örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine bir araştırma: belediye otobüs şoförleri örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 1182-1193.
• Bennett R. J., & Robinson, S. L. (2000). Development of a measure of workplace deviation, Journal of Applied Psychology, 85(3), 349-360.
• Candan , H., & İnce, M. (2014). Mobbingden (bezdiri) tükenmişliğe giden yol: çevre ve şehircilik bakanlığı çalışanları üzerinde bir araştırma, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 56-85.
• Chirasha, V., & Mahapa, M. (2012). An analysis of the causes and impact of deviant behaviour in the workplace. the case of secretaries in state universities. Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 3(5), 415-421.
• Çögenli, M. Z., & Asunakutlu, T. (2014). Akademisyenlere yönelik mobbing ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 92-105.
• Davenport, N., Elliott, G., & Schwartz, R. (2014). Mobbing İşyerinde Psikolojik Taciz. (Çev: O. Önertoy), İstanbul: Ray Yayıncılık.
• Dikmentaş, E., Top, M., & Ergin, G. (2011). Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi, Türk Psikiyatri Dergisi, 2(1), 1-15.
• Dunlop, P. D., & Lee, K. (2004). Workplace deviance, organizational citizenship behavior, and business unit performance: the bad apples do spoil the whole barrel, Journal of Organizational Behavior, 25, 67-80.
• Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower, 20(1), 16-27.
• Elangovan, A. R., & Shapiro, D. (1998). Betrayal of trust in organizations. Academy of Management Review, 23(3), 547-566.
• Erdem, A. T. (2021). Yıkıcı Liderliğin Örgütsel Sapmaya Etkisinde Örgütsel Sinizmin Rolü: Konya İli Gıda Sektöründe Bir Uygulama. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(Toplum & Siyaset), 159-172.
• Erdem, T. (2014). Mobbing ve mobbing ile mücadele yöntemleri, Türk Kütüphaneciliği, 28(4), 622-628.
• Erikson, K. T. (1962). Notes on the sociology of deviance, Society for the Study of Social Problems, 63(1), 307-314.
• Griffin, R. W., & O'Leary-Kelly, A. M. (2004). The dark side of organizational behavior, New York: Wiley Publishing.
• Gruys M. L., &. Sackett, P. R. (2003). Investigating the dimensionality of counterproductive work behavior, International Journal of Selection and Assessment, 11(1), 30-42.
• Gül, H., & Ağıröz, A. (2011). Mobbing ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler: hemşireler üzerinde bir uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2), 27-42.
• Gültaç, A. S., & Erigüç, G. (2019). Geçmişten günümüze örgütlerde üretkenlik karşıtı iş davranışları: kavramsal bir bakış açısı, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 51-68.
• Güngör, M. (2008). Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz, İstanbul: Derin Yayınları.
• Henle, C. A., & Gross, M. A. (2014). What have i done to deserve this? effects of employee personality and emotion on abusive supervision. Journal of Business Ethics, 122(3), 461-474.
• Hollinger, R., & Clark, J. (1982). Employee deviance: a response to the perceived quality of the work experience, Work and Occupations, 9, 97-114.
• Johnson, M. (2011). Workplace deviance and the business case for employee engagement, The Journal for Quality and Participation, 34(2), 11-16.
• Kul, S. (t.y.) Korelasyon Analizi. Erişim Tarihi: 7 Ekim 2021, http://www.p005.net/analiz/korelasyon-analizi
• Kurtz, R. S. (2014). Organizational deviance, integrity, and regulation. the 2008 MT tintomara spill, Public Integrity, 17(1), 75-89.
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 165-184.
• Leymann, H. (1993). Ätiologie und häufigkeit von mobbing am arbeitsplatz - eine übersicht über die bisherige forschung, Zeitschrift für Personalforschung / German Journal of Research in Human Resource Management, 7(2), 271-284.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces, Violence and Victims, 5(2), 119-126.
• Marcus, B. ve Schuler, H. (2004). Antecedents of counterproductive behavior at work: a general perspective, Journal of Applied Psychology. 89(4), 647-660.
• Mishra, M., & Pandey, S. (2014). A theoretical model on the determinants of workplace deviance among employees in the public service organizations of india, International Journal of Business Behavior, 2(3), 1321-1337.
• Muafi. (2011). Causes and consequence deviant workplace behavior, international journal of innovation, Management and Technology, 2(2), 123-126.
• O'Leary-Kelly, A. M., Griffin, R. W., & Glew, D. J. (1996). Organization-motivated aggression: a research framework, Academy of Management Review, 21(1), 225-253.
• Özkul, B., & Çarıkçı, İ. (2010). Mobbing ve Türk hukuku açısından değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(1), 481-499.
• Özüren, Ü. (2017). Tekstil işletmelerinde nepotizm uygulamalarına bağlı olarak üretkenlik karşıtı davranışlar ve sonuçları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pascu, R. D. (2015). The phenomenon of mobbing, Research and Science Today, 1(9), 147-154.
• Peterson, D. (2002). Deviant workplace behavior and the organization’s ethical climate, Journal of Business and Psychology, 17(1), 47-61.
• Pulich, M., & Tourigny, L. (2004). Workplace deviance: strategies for modifying employee behavior, The Health Care Manager, 23(4), 290-301.
• Robinson, S. L., & Bennett, R. J. (1995). A typology of deviant workplace behaviors: a multidimensional scaling study, Academy of Management Journal, 38(2), 555-572.
• Seçer Ş. H., & Seçer, B. (2007). Örgütlerde Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları: Belirleyicileri ve Önlenmesi, TİSK Akademi, 2(4), 146-175.
• Spector, P. E., & Fox, R. (2002). An emotion-centered model of voluntary work behaviour some parallels between counterproductive work behavior and organizational citizenship behavior, Human Resource Management Review, 12(2), 269-292.
• Spector, P. E. (1975). Relationships of organizational frustration with reported behavioral reactions of employees, Journal of Applied Psychology, 60(5), 635-637.
• Spreitzer, G. M., & Sonenshein, S. (2004). Toward the construct definition of positive deviance. American Behavioral Scientist, 47(6), 828-847.
• Şimşek, A. (2013). Mobbing kaderimiz midir?, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 1(2), 36-45.
• Tınaz, P. (2006a). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Kırklareli: Beta Basım.
• Tınaz, P. (2006b). Mobbing: işyerinde psikolojik taciz. Çalışma ve Toplum, Ekonomi ve Hukuk Dergisi, (10), 13-28.
• Tınaz, P. (2006c). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). Çalışma ve Toplum, Ekonomi ve Hukuk Dergisi, (11), 11-22.
• Tokat, M. B., Cindiloğlu, M., & Kara, H. (2011). Değerlerin Psikolojik Kuşatması Mobbing, Kütahya: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Tunçer, M. (2017). Mobbing İşyerinde Psikolojik Taciz, Ankara: Karemat Matbaacılık.
• Vardi, Y., & Wiener, Y. (1996). Misbehavior in organization: a motivational framework, Organization Science, 7(2), 151-165.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.