COVID 19 Döneminde Karantina Uygulamalarının Sağlık Okuryazarlığı Bakış Açısıyla Değerlendirmesi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 3, 11.10.2021

Emine Kübra Dindar Demiray , Sevil Alkan , Hatice Öntürk , Mehmet Durgun

Öz

Sağlık okuryazarlığı (SOY)kavramı,ilk kez S.K. Simond tarafından 1974 yılında kullanılmış ve 1998 yılında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından da “sağlığın korunması ve devamlılığı için kişinin sağlık bilgisine ulaşma, bu bilgiyi anlama ve kullanma becerisi” olarak olarak tanımlamıştır(1). Ancak çok uzun yıllar üzerinde durulmayan bu kavram, son yıllarda özellikle önem kazanmıştır (2).
Tüm bu bilgi ve yetilerin zayıf olması durumunda, hastalar tedavilerini daha az anlamakta ve tedaviye uyum daha düşük düzeyde olmaktadır. SOY’nın düşük veya zayıf olması sadece hastalar için değil, aynı zamanda sağlık elemanları, sağlık kurum idarecileri ve hatta politikacılar açısından da önemlidir. Yine gün geçtikçe sağlık hizmeti kullanımını ve sağlık maliyetleri artmasından dolayı sağlık hizmetlerinin yeniden organize edilebilmesi ve yapılandırılmasında SOY büyük önem taşımaktadır(3-7). Özellikle salgın dönemi gibi durumlarda bu daha da önem arz etmektedir.Yine yakın zamanda COVID-19 salgını bize gösterdi ki; SOYhem bulaşıcı olmayan hem de bulaşıcı hastalıklar için oldukça önemlidir.Bireylerin, salgın durumlarında alınan kurallara (karantina gibi) uyum göstermesi için SOY düzeyinin arttırılması gerekmektedir (4,8).Türkiye’de tüm yaş gruplarında her 10 kişiden 7 ‘sinin yetersiz ya da sınırlı SOY seviyesinde olduğu ifade edilmektedir. COVID-19mortalitesinin daha yüksek olduğu kronik hastalıkları daha çok olan, 65 ve üzeri yaş insanlarda ise her 10 kişiden 9’unun sınırlı SOY bulunmaktadır(9). Bir ülkenin sağlık politikalarının esas hedeflerinden biri SOY’nın geliştirilmesi olmalıdır (6,7).

Anahtar Kelimeler

sağlık okuryazarlığı, COVID 19, karantina uygulamaları, pandemi, toplum davranışı, salgın

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Kaynakça

• 1. World HealthOrganization (WHO). Division of healthpromotion, educationandcommunicationshealtheducationandhealthpromotionunit. HealthPromotionGlossary. World HealthOrganization, Geneva, 1998.
• 2. Bakan BA, Yıldız M. 21-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum.2019;29(3):33-40.
• 3. Yılmaz M, Tiryaki Z. “Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi.2016; 9(4): 142-7.
• 4. Özkan S, Tüzün H, Uğraş Di̇kmenA , İlhan M . Salgınlarda Toplum Davranışı ve Sağlık Okuryazarlığı. J BiotechnolStrategHealthres (Online). 2020; 4: 105-10. 5. Akbal E, Gökler M. COVID-19 salgını sürecinde eksikliği ortaya çıkan bir gerçek: sağlık okuryazarlığı. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2020; 148-55. 6. Balçık PY,Taşkaya S, Şahin B. (2014). Sağlık okur-yazarlığı. TAF PreventiveMedicineBulletin. 2014; 13(4): 321-6.
• 7. Alpuche Aranda C, Lazcano-Ponce E. Alfabetización en saludpúblicaante la emergencia de la pandemiapor COVID-19. Saludpública De México.2020; 62(3): 331-40.
• 8. Castro-Sánchez E, Chang PWS, Vila-Candel R, Escobedo AA, Holmes AH. Healthliteracyandinfectiousdiseases: whydoes it matter? Int J InfectDis. 2016;43:103-10.
• 9. Özkan S, Aksakal N, Çalışkan D,Dikmen UA ve ark. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması. Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Ankara. 2018.
• 10. Abel T, McQueen D. Critical healthliteracyandthe COVID-19 crisis. HealthPromotInt. 2020;35(6):1612-3. doi: 10.1093/heapro/daaa040.
• 11. Chong YY, Cheng HY, Chan HYL, Chien WT, Wong SYS. COVID-19 pandemic, infodemicandthe role of eHealthliteracy. Int J NursStud. 2020;108:103644. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2020.103644.
• 12. Spring H. Healthliteracyand COVID-19. HealthInfoLibr J. 2020;37(3):171-2. doi: 10.1111/hir.12322.
• 13. Ölcer S, Yilmaz-Aslan Y, Brzoska P. Layperspectives on socialdistancingandotherofficialrecommendationsandregulations in the time of COVID-19: a qualitativestudy of socialmediaposts. BMC PublicHealth. 2020;20(1):963. doi: 10.1186/s12889-020-09079-5.
• 14. Bruni T, Lalvani A, Richeldi L. Telemedicine-enabledAcceleratedDischarge of PatientsHospitalizedwith COVID-19 toIsolation in Repurposed Hotel Rooms. Am J RespirCritCareMed. 2020;202(4):508-510. doi: 10.1164/rccm.202004-1238OE.
• 15. Anwar A, Malik M, Raees V, Anwar A. Role of Mass Media andPublicHealth Communications in the COVID-19 Pandemic. Cureus. 2020;12(9):e10453. doi: 10.7759/cureus.10453. PMID: 33072461; PMCID: PMC7557800.
• 16. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66339/temasli-takibi-salgin-yonetimi-evde-hasta-izlemi-ve-filyasyon.html[Erişim tarihi: 5 Şubat 2021].
• 17. Nguyen HC, Nguyen MH, Do BN, Tran CQ, Nguyen TTP, Pham KM, et al. People withSuspected COVID-19 SymptomsWereMoreLikelyDepressedand Had LowerHealth-RelatedQuality of Life: ThePotentialBenefit of HealthLiteracy. J ClinMed. 2020;9(4):965. doi: 10.3390/jcm9040965. PMC7231234