SÖZLÜ TARİH, BELGELER VE TELİF ESERLER IŞIĞINDA FETTAHOĞULLARI AŞİRETİ

Yıl 2022, , 273 - 292, 30.06.2022

Emine Sekili

https://doi.org/10.31455/asya.1115551

Öz

Sosyal bir yapıdaki farklı sektörlerin varlığı, Anadolu toplumlarında çoğu zaman oymak, klan veya aşiret olarak ortaya çıkmıştır. Bu yapılar, genel toplum içinde kendilerine verilen vazifeleri yerine getirdikleri gibi kendi içinde de değişik vazifeler ve aile temelli farklılıklar sergileyerek toplum hayatının işlerliğine katkı sunmuşlardır.
Toplumsal göçlerin tetiklediği demografik yapı değişimleri, devletlerin yıkılmasına ve yeni devletlerin kurulmasına sebep olduğu gibi bazen de derebeyi olacak kadar büyüyen ve güçlenen bazı aile ve aşiretlerin yıkılmasına veya dağılmasına sebep olurken bazen de daha önce zayıf düşmüş ailelerin toparlanmasına ve güçlenmesine sebep olmuştur. Bu yapılardan biri olarak Fettahoğulları aşireti, köken olarak Orta Asya’dan göç eden bir aşiret olarak bilinmektedir. Kaynaklar, Türkmen aşiretlerle göç ettikleri ve ilk etapta Küfe şehrine yerleşerek Müslüman olduklarını kaydetmektedir. Daha sonra Anadolu’ya göç eden aşiret, doğuda hâkimiyet süren Bedirhan Mirleri ile anlaşamadıkları için Osmanlı Devleti tarafından bir süre Van’da iskana tabi tutulur. Daha sonra aşiretin bir bölümü Urfa ve Siverek taraflarına gönderilirken diğer bir bölümü de Rumların yoğun olarak yaşadıkları Trabzon taraflarına yerleştiririlir. Bu bölgeye yerleştirilen Fettahoğulları bu bölgenin Türkleştirilmesine katkılarda bulunur. Sonraki dönemlerde büyük kafileler hâlinde Maraş yöresine göç eden Fettahoğulları, 20. yüzyıla gelindiğinde köken araştırmasına girerek yeniden bir aile ve aşiret olarak toparlanmaya başlar. Son dönemlerde kurdukları dernek ve sosyal kurumlarla varlıklarını hâlâ devam ettirmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Fettahoğulları, Aşiret, Osmanlı

IN THE LIGHT OF ORAL HISTORY, DOCUMENTS AND COPYRIGHTS FETTAHOGULLARI TRIBE

Öz

The existence of different sectors in a social structure has often emerged as a tribe, clan or tribe in Anatolian societies. These structures have contributed to the operability of social life by exhibiting different duties and family-based differences within themselves, as well as fulfilling the duties assigned to them in the general society.
Demographic structure changes triggered by social migrations caused the collapse of states and the establishment of new states, and sometimes caused the destruction or disintegration of some families and tribes that grew and became strong enough to become overlords, and sometimes caused the recovery and strengthening of previously weakened families. As one of these structures, the Fettahoğulları tribe is known as a tribe that originally migrated from Central Asia. Sources record that they migrated with Turkmen tribes and settled in the city of Kufe in the first place and became Muslims. Later, the tribe, which migrated to Anatolia, was subjected to settlement in Van for a while by the Ottoman Empire, as they could not come to terms with the Bedirhan Mirleri, who were dominating in the east. Later, a part of the tribe was sent to Urfa and Siverek, while another part was settled in Trabzon, where the Greeks lived intensely. Fettahoğulları settled in this region contributes to the Turkification of this region. Fettahoğulları, who migrated to the Maraş region in large convoys in the following periods, started to regroup as a family and tribe by entering the research of origin in the 20th century. They still continue their existence with the associations and social institutions they have recently established.

Anahtar Kelimeler

Fettahoğulları, Tribe, Ottoman

Kaynakça

• Akpınar, A. (2001). Eugene L. Rogan, Aşiret Devlet, Osmanlı Devleti’nde Aşiret Mektebi. İstanbul: Aramtoplum Yayınları.
• Arkonaç, S. A. (2001). Sosyal Psikoloji. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Arslan, H. (2014). 17nci Yüzyılda Maraş Sancağı (Siyasi, İdari, İktisadi ve İctimai Tarihi). Ankara: Öncü Basımevi.
• Başbakanlık (2022). Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
• Bayer, Y. (2002). Aşiretleri Atatürk Görecekti. Hürriyet Gazetesi, 1963, 27.09.2002 sayılı yayın.
• Belen, F. (1983). Türk Kurtuluş Savaşı. Ankara: Sina Yayıncılık.
• Beyazıt, B. S. (1989). 1865-1866 Kürt Dağı, Cebeli Bereket, Kozanoğulları İsyanı ve Güneydeki Aşiretlerin İskanı. Hatay: Kültür Eğitim Tesisleri.
• Beyazıt, B. S. (1998). Kahramanmaraş’ta Bayazıtoğulları 1514-1990. Kahramanmaraş: Ukde Yayınları.
• Dalkır, R. (1961). Millî Mücadelede Çukurova. İstanbul.
• Eycil, A. (2017). Maraş Savunması. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 21(61), 47-76.
• Genelkurmay Başkanlığı (2022). Türk İstiklal Harbi, (C. IV), Güney Cephesi. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Gökalp, Z. (1993). Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Gökhan, İ. ve Bal, E. K. (2013), Osmanlı Dönemi Maraşın İdari Tarihinde Dulkadirli ve Bayezidli İdareciler, (1700-1850). İstanbul: Çalış Ofset Matbaacılık.
• Gül, A. R. (2004). 1909 Adana Olayları ve Bahçe’de Kurtuluş Mücadelesi. Mersin: Koliden Matbaacılık.
• Hatipoğlu, S. (1999). Orta Toros Geçitlerinde Türk-Fransız Mücadelesi. Hatay: Bengisu Matbaacılık.
• Jwaideh, W. (1999). Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi, (Çev: İ. Çekem ve A. Duman). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kentimiz Osmaniye Tarihçesi. (2022). osmaniye-belediye-gov.tr adresinden 30.04.2022 tarihinde erişildi.
• Kocadağ, B. (1997). Doğu’da Aşiretler, Kürtler, Aleviler. İstanbul: Can Yayınları.
• Özer, A. (2003). Doğu’da Aşiret Düzeni ve Brukanlar. İstanbul: Elips Kitap.
• Terzi, M. A. (2010). Gavur dağının Bulanık Tarihindeki Sır Perdesi. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Türkay, C. (2001). Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Türker, Z. (1987). Düziçi-Haruniye’nin Kurtuluşu. İstanbul. http://baybul.com/ansiklopedikbilgiler/75199-asiret.html adresinden 11.04.2022 tarihinde erişildi.
• Ulutaş, E. (2016). Kanaat Önderi Bir Liderlik Fenomenolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Yazıcı, N. (2014). İlk Türk-İslam Devletleri Tarihi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• URL-1: http://cezmyurtsever-osmaniyetarihi.blogspot.com.tr/2010/10/fettahli-ailesinin-tarihi-yuruyusu.html adresinden 27.09.2017 tarihinde erişildi.
• URL-2: http://www.aleviweb.com/forum/showthread.php?t=19380 adresinden 20.09.2017 tarihinde erişildi.
• URL-3: http://www.yavuzfettahoglu.com/blog/index.php/fettahoglu-ailesi adresinden 18.08.2017 tarihinde erişildi.