EVALUATION OF WRITING WORKS WITH INVENTORY NUMBERS 895, 3012/2 AND 2745 STORED IN THE KASTAMONU MANUSCRIPT LIBRARY IN TERMS OF ORNAMENT

Yıl 2022, , 183 - 200, 30.09.2022

Mine Dilber

https://doi.org/10.31455/asya.1123668

Öz

Manuscripts on Islam, tafsir, translation and interpretation, which are among the scientific works, have an important value in terms of understanding and explaining the holy book of Islam, the Qur'an, as well as having a history dating back centuries. It is important in terms of carrying rare examples of book arts, one of our artistic values. These precious works, both copyrighted by the author and copied by the copyist, serve as a bridge between the past and the present in terms of scientific, cultural and artistic aspects. Manuscripts in museums, libraries and private collections where the works are housed, preserved and protected by today's researchers who are interested in science and art have been the subject of many studies. Manuscripts with inventory numbers 895, 2745 and 3012/2, which are among these works and preserved in the Kastamonu Manuscript Library, on the subject of Islamic religion, tafsir, translation and interpretation, constituted the subject of the study. Artifacts analyzed artistically within the scope of the study were evaluated in terms of motif information, style, technique and colors within the framework of pattern analysis, by comparing them with the works produced in the same period or having the same characteristics, if the period is certain, whether it reflects the period it belongs to, and if it is not clear on which date it was produced, ornamentation It has been tried to find out which period it may belong to. The study was supported by the visuals of the works in the library, which were also compared with the related works.

Anahtar Kelimeler

Manuscript, Illumination, Binding, Marbling, Style

KASTAMONU YAZMA ESER KÜTÜPHANESİNDE MUHAFAZA EDİLEN 895, 2745 VE 3012/2 ENVANTER NUMARALI EL YAZMASI ESERLERİN TEZYİNİ AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

İlmi eserler arasında yer alan ve İslâm dini-tefsir tercüme ve teviller konulu el yazması eserler, İslam dininin kutsal kitabı olan Kur’an-ı Kerim’i anlamak ve açıklamak açısından önemli bir değere sahiptir. Bu eserler, bünyesinde barındırdığı ve asırlar öncesine dayanan bir geçmişe sahip sanat değerlerimizden kitap sanatlarının da nadide örneklerini taşıyor olması bakımından önem arz etmektedir. Gerek müellifi tarafından telif edilen gerekse müstensihi tarafından istinsahı yapılan bu nadide eserler, geçmişle günümüz arasında ilmi, kültürel ve sanatsal açıdan köprü görevi görmektedir. İlim ve sanata ilgi duyan günümüz araştırmacıları tarafından eserlerin barındığı, muhafaza edildiği ve korunduğu kütüphane, müze ve özel koleksiyonlarda yer alan el yazması eserler birçok çalışmaya konu olmuştur. Bu eserler arasında yer alan ve Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesi’nde korunan 895, 2745 ve 3012/2 envanter numaralı, İslâm dini-tefsir tercüme ve teviller konulu el yazması eserler çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Çalışma kapsamında sanatsal açıdan analiz edilen eserler, desen tahlili çerçevesinde motif bilgisi, üslubu, tekniği ve renkleri açısından değerlendirilmiş, aynı dönemde üretilen ya da aynı özellikleri taşıyan eserlerle karşılaştırması yapılarak eğer dönemi belliyse ait olduğu dönemi yansıtıp yansıtmadığı, eğer hangi tarihte üretildiği belli değilse süsleme özelliklerinden hangi döneme ait olabileceği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışma; kütüphanede yer alan, ayrıca ilgili eserlerin karşılaştırması yapılan yapıtların görselleri ile desteklenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Yazma Eser, Tezhip, Cilt, Ebru, Üslup

Kaynakça

• Acar, Ş. (1998). Sanat Değeri Taşıyan El Yazması Kitaplar. Antik Dekor, 0(48), 74-83.
• Ağaçlar (2006). Küpe Çiçeği. http://www.agaclar.net/forum/30705-post1.htm adgörselden 25.05.2022 tarihinde erişildi.
• Aşıcı, S. (2015). Kitap Dostu Bir Sultan: Fatih. (Ed. A. R. Özcan). Hat ve Tezhip Sanatı İçinde (s. 301-319). Ankara: Kültür ve Turzim Bakanlığı Yayınları.
• Aykaç, M. (2016). Nâsıruddin El-Beyzâvî ve Osmanlı Kelâm Geleneğindeki Yeri. Journal of Islamic Research, 27(3), 388-403.
• Balkanal, Z. (2002). Bilgi ve Sanatı Kaplayan Sanat: Ciltçilik. Türkler Ansiklopedisi İçinde (s. 341-349). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Bayram, E. (2019). Kâdî Beyzâvî’nin Kevnî Ayetlere Yaklaşımı (Envârü’t-Tenzîl Tefsiri Bağlamında). Tefsir Araştırmaları Dergisi (TADER), 3(2), 384-407.
• Büyüklimanlı, G. ve Akbulut, M. (2011). Geçmişten Geleceğe Köprü Milli Kütüphane. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Derman, F. Ç. (2015). Osmanlı’da Klasik Dönem Kanunî Sultan Süleyman (1520-1566) Türk Tezhip Sanatının Muhteşem Çağı: 16. Yüzyıl. (Ed. A. R. Özcan). Hat ve Tezhip Sanatı İçinde (s. 343-359). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Derman, U. (1977). Türk Sanatında Ebrû. İstanbul: Ak Yayınları.
• Dilber, M. (2021). Ankara Milli Kütüphanesi’nde Bulunan 3838 Envanter Numaralı El Yazması Eserin Kitap Sanatları Açısından İncelenmesi. Sanat Dergisi, 0(37), 262-276.
• Gündüz, H. (2008). Hat, Tezhip ve Tasvir Sanatının Görkemli Buluşması Delâil-ül Hayrât. İsmek El Sanatları Dergisi, 0(5), 134-145.
• Güney, G. (2011). Manisa İl Halk Kütüphanesi 3136 Env. No’lu “Mushaf-ı Şerif’in Tezhip Bakımından Değerlendirilmesi. Sanat Dergisi, 0(19), 25-40.
• İpşirli, M. ve Demir, Z. (2008). Sa’dî-i Şîrâzî. İslam Ansiklopedisi İçinde (s. 404-405). İstanbul: TDV Yayınları.
• Sayın, A. Z. (2021). Safevi Dönemi Şiraz Üslûbu Edebî Eserlerin Tezhip Analizi (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışmanlar: Prof. Dr. Ahmet Çaycı, Doç. Dr. Şehnaz Biçer), Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Yavuz, Y. Ş. (1992). Beyzâvî İslam Ansiklopedisi İçinde (s. 100-103). İstanbul: TDV Yayınları.
• Yazmalar (2010). Katalog Tarama. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/envarut-tenz%C3%AEl-ve-esrarut-tev%C3%AEl/83103 adgörselden 28.05.2022 tarihinde erişildi.
• Yazmalar (2010). Katalog Tarama. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/envarut-tenz%C3%AEl-ve-esrarut-tev%C3%AEl/37902 adgörselden 28.05.2022 tarihinde erişildi.
• Yazmalar (2010). Katalog Tarama. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/hasiye-ala-envarit-tenz%C3%AEl-ve-esrarit-tev%C3%AEl/82269 adgörselden 28.05.2022 tarihinde erişildi.