ROMANLA EDEBİYAT ELEŞTİRİSİ YAPMAK: YOL AYRIMI KARŞISINDA YAĞMUR BEKLERKEN

Yıl 2023, , 103 - 114, 30.12.2023

Özlem Nemutlu

https://doi.org/10.31455/asya.1399369

Öz

Edebiyat tarihinde tenkit faaliyetlerinin sadece makaleler üzerinden yürütülmediğini görmekteyiz. Edebiyat eserlerini, sanatçılarının estetik görüşleri ve fikir yapıları, verildikleri dönemin hâkim sanat anlayışı ve ait oldukları edebî ekolleri yansıtmaları açısından, eleştiri tarihinin bir parçası olarak görebiliriz. Nitekim her yazar ve şair, genellikle kendisinden önceki ve devrindeki bir edebî anlayışın ya mensubu olmuş ya da onun karşısında yer almış ve eserlerini bu bağlamda kaleme almıştır. Biz bu yazımızda çeşitli vesilelerle karşılaştırılan Kemal Tahir’in Yol Ayrımı ile Tarık Buğra’nın Yağmur Beklerken romanları üzerinde durduk ve ikinci romanın birinciye alternatif olma mekanizmalarını göstermeye çalıştık.
Kemal Tahir, romanları kadar kendine özgü fikirleri, tezleriyle de adından söz ettirmiş bir yazardır. Kimi zaman romanlarını tezlerinin ifade edilmesi için bir vasıta olarak görür. Elbette bu onu, büsbütün sanat endişesinden uzak kılmaz. Ancak Yol Ayrımı’nda tezleri romancılığının önüne geçer. Osmanlı Devleti’nin kuruluşu, çok partili siyasi hayata geçiş gibi Türk tarihinin dönüm noktalarını eserlerinde işleme bakımından Kemal Tahir’le yolları kesişen Tarık Buğra ise, daha çok sanat endişesi ön planda bir yazar olarak karşımıza çıkar. Bahsettiğimiz bu farklılıklar, Yol Ayrımı ve Yağmur Beklerken romanlarının kurgularına da yansır, aynı mesele, çok partili siyasi hayata geçiş tecrübesi, farklı olay örgüsü, şahıs, mekân ve dil/üslup tercihleriyle ortaya konur. Biz bu yazımızda Tarık Buğra’nın aynı konuyu Kemal Tahir’den hangi bağlamlarda ayrılarak kurguladığını değerlendirmeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Roman, Tez, Antitez, Edebiyat-Siyaset İlişkisi, Kemal Tahir, Tarık Buğra

MAKING LITERARY CRITICISM WITH NOVEL: “YOL AYRIMI” KARŞISINDA “YAĞMUR BEKLERKEN”

Öz

In the history of literature, we see that criticism activities are not carried out only through articles. We can see literary works as a part of the history of criticism in terms of their value as reflecting the aesthetic views and intellectual structures of their artists, the dominant understanding of art of the period in which they were written in, and the literary schools to which they belong. As a matter of fact, every writer and poet was generally either a member of a literary approach before him or in his time, or was opposing it, and wrote their works in this context. In this article, we will focus on Kemal Tahir’s Yol Ayrımı and Tarık Buğra’s Yağmur Beklerken novels, which have been compared on various occasions, and we will try to show the second novel’s mechanisms that serves as an alternative to the first.
Kemal Tahir is a writer who has made a name for himself with his unique ideas and theses as well as his novels. Sometimes he sees his novels as a means to express his theses. Of course, this does not make him completely free from artistic concerns. Howerer, in Yol Ayrımı, his theses take precedence over his novel writing. Tarık Buğra, who crossed paths with Kemal Tahir in terms of covering the turning points of Turkish history such as the establishment of the Ottoman Empire and the transition to multiparty political life. In his works, he appears as a writer whose concern for art is at the forefront. These differences we mentioned are also reflected in the fiction of the novels Yol Ayrımı and Yağmur Beklerken; the same issue, the exprience of transition to multiparty political life, is revealed through different plots, characters, places and language/style preferences. İn this article, we will try to evaluate in which contexts Tarık Buğra deviates from Kemal Tahir in constructing the same subject.

Anahtar Kelimeler

Novel, Thesis, Antithesis, Literature-Politics Relationship, Kemal Tahir, Tarık Buğra

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (1994). Serbest Cumhuriyet Fırkaları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Buğra, T. (1987). Yağmur Beklerken. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Buğra, T. (1973). Kemal Tahir İçin. Tercüman, 0(4166), 24 Nisan.
• Coşkun, S. (2006). Kemal Tahir, Şahsiyeti, Eserleri, Fikirleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Ensititüsü.
• Dere, M. (2019), Kemal Tahir’in Romanlarında ve Hikâyelerinde Yapı-Tema, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Ensititüsü.
• Gökçek, F. (2010). Tarık Buğra’nın Romanlarında Çok Partili Hayata Geçişin Sancıları, Romancı ve Hikâyeci Yönüyle Tarık Buğra. İstanbul: Küçükçekmece Belediyesi Kültür Yayınları, 49-62.
• Huyugüzel, Ö. F. (2004). Halit Ziya’nın Sefile Romanında Realist Teknikler. İzmir’de Edebiyat ve Fikir Hareketleri Üzerine Araştırmalar, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 180-193.
• Kahraman, K. (2022). Kemal Tahir, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi İçinde (s. 228-229-422). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kemal Tahir (1973). Yol Ayrımı, İstanbul: Sander Yayınları.
• Kurukafa, V. (2009). Yağmurun Musibet, Siyasetin Hüsrana Dönüşmesinin Romanı -Tarık Buğra’nın Yağmuru Beklerken’i Üzerine Bir Çözümleme. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(39), 867-876.
• Naci, F. (1982). Serbest Fırka Karşısında İki Romancı: Kemal Tahir ve Tarık Buğra. Hürriyet Gösteri, 17(22), 22-25.
• Naci, F. (1990). 100 Soruda Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Yılmaz, E. B. (2018). Tarık Buğra. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bugra-tarik adresinden erişildi.